Fake news w pigułce

Kilkukrotnie pisaliśmy już o niesprawdzonych terapiach, których korzenie sięgają czasów ZSRR. Niektórzy twierdzą, że wiele chorób można wyleczyć przy użyciu wody utlenionej – źródłem tej metody leczenia był radziecki naukowiec Iwan Nieumywakin. 

Sprawdzaliśmy już w przeszłości inne teorie zielarki Eleny Fedorovny Zaitsevy. Tym razem pojawiła się w nagraniu na facebookowym profilu Bitwa o prawdę. Jej zdaniem mieszanka korzeni łopianu, mniszka lekarskiego i perzu właściwego ochroni ludzi przed wieloma poważnymi chorobami (czas nagrania 00:05).

Źródło: www.facebook.com

Bitwa o prawdę – to profil wykorzystywany do dezinformacji o pandemii i wojnie

Warto zauważyć, że istnieje co najmniej kilka profili powiązanych z Bitwą o prawdę (np. 1, 2, 3), utworzonych po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji, które odsyłają do jednego kanału na Telegramie o nazwie Ocalić życie (kaka2708). W dostępnych na nim treściach można zauważyć błędy gramatyczne (np. już w opisie kanału). Niektóre z materiałów promują (1, 2) dezinformujące narracje na temat pandemii i wojny. 

Fałszywe informacje na temat rosyjskiej medycyny ludowej są używane do tego, by przedstawiać Rosję jako kolebkę rzekomo skutecznych alternatywnych terapii, będących w opozycji do nowoczesnej medycyny. Metoda ta bywa wykorzystywana do pozyskiwania soft poweru (tj. zdolności do zdobywania wpływów, w tym przypadku za pośrednictwem elementów kulturowych) oraz w propagandzie, która głosi narrację o zdrowiu i długowieczności mieszkańców Rosji, zawdzięczanym naturalnym metodom leczenia.

Elena Fedorovna i jej cudowne „metody leczenia” wszystkich chorób

Przedstawiona w nagraniu Elena Fedorovna (zm. w 2016 roku) nie miała medycznego wykształcenia, a dostępne badania nie wskazują na skuteczność prezentowanych przez nią terapii. Jedna z najpopularniejszych metod zielarki zakładała, że wszystkie choroby można wyleczyć dzięki korzeniowi łopianu, mniszka lekarskiego i trawy pszenicznej.

Bardzo podobny sposób „leczenia” został zaprezentowany w nagraniu: „aby nie zachorować, musisz wykopać trzy korzenie: łopianu, mniszka lekarskiego i perzu właściwego” (czas nagrania 00:05), dzięki którym „wszystkie choroby są uleczalne, tylko nie rak IV stopnia” (czas nagrania 03:35).

Korzenie łopianu w leczeniu nowotworów i wielu innych chorób? 

Zielarka twierdzi, że „korzeń łopianu leczy nowotwory, leczy cukrzycę i stawy, leczy zapalenie wątroby, marskość wątroby, nerki i łamie kamienie żółciowe. Żaden lekarz nie leczy wszystkich chorób, a ten korzeń – tak. Leczy wszystkie choroby skóry, grypę, zapalenie zatok, miażdżycę, leczy paraliż” (czas nagrania 04:57) – słyszymy na filmie. Z nagrania wynika, że korzeń łopianu ma rzekomo bardzo szerokie zastosowanie w medycynie.

Dotychczas na świecie nie powstał preparat, który byłby w stanie leczyć każdą chorobę, w tym każdy nowotwór. Nie inaczej jest w przypadku korzenia łopianu. W przypadku chorób onkologicznych nie znajdziemy żadnych zweryfikowanych wskazań medycznych do leczenia tą rośliną. Memorial Sloan Kettering Cancer Center (MSKCC) podkreśla, że: „brakuje dowodów na poparcie tego twierdzenia” – trzeba więc odróżnić entuzjazm wobec przypuszczalnych możliwości rośliny od faktycznych wyników badań. 

 Korzenie mniszka lekarskiego równie cudowne jak korzenie łopianu?

Fedorovna opowiada, że podobnie „korzeń mniszka lekarskiego leczy raka wątroby, żołądka i raka krwi. Leczy zapalenie trzustki i stawy. Nikt nie potrafi wyleczyć raka krwi (…) Mniszek lekarski leczy raka krwi” (czas nagrania 05:58). Wbrew jej słowom nie ma jednak udokumentowanych przypadków, w których mniszek lekarski wyleczyłby raka krwi lub inne bardzo poważne choroby. 

MSKCC wskazuje, że niektóre badania przedkliniczne przeprowadzane na komórkach (nie na żywych organizmach) wykazywały potencjalne korzyści w leczeniu nowotworów przy użyciu korzeni mniszka lekarskiego, ale nie oznacza to potwierdzonego działania klinicznego u ludzi. Instytucja podkreśla, że „potrzebne są badania kliniczne, aby określić warunki, w których mniszek lekarski może być bezpieczny i skuteczny”. Podobnie jest w przypadku innych chorób wspomnianych przez zielarkę, np. w zapaleniu trzustki czy stawów.

Korzeń perzu właściwego – kolejny zbędny element zielarskiego niezbędnika

Niezwykłą mieszankę ziół – zdaniem zielarki – ma uzupełniać korzeń perzu. Jak tłumaczyła „korzeń perzu właściwego to według ludzi złośliwy chwast (…) ale lubią go psy i koty. Każda osoba – nie tylko zwierzę – go potrzebuje. Zapamiętajcie – nie ma żadnego zioła, które nie leczy. Każde zioło leczy i każde zioło jest błogosławione przez Stwórcę” (czas nagrania 06:55), co nadawałoby naturalnym metodom niezwykłych właściwości.

Z kolei z dokumentów amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA), gdzie perz właściwy występuje pod nazwą „couch grass” lub „dog grass”, wynika, że to składnik niektórych leków doustnych na dolegliwości związane z miesiączkowaniem lub trawieniem. Niemniej jednak zdaniem organizacji „nie ma wystarczających danych, aby ustalić ogólne uznanie bezpieczeństwa i skuteczność” tej rośliny.

Zła współczesna medycyna zachodnia – główne przesłanie dezinformacji

W filmie kilkukrotnie można było usłyszeć, że współczesna medycyna znajduje się w ślepym zaułku. „Rekomenduję – stanowczo – że trzeba wrócić do medycyny tradycyjnej” (czas nagrania 00:32) – podawała Elena Fedorovna. Zdaniem zielarki postęp medycyny nie przyniósł poprawy zdrowia i obecnie obserwuje się coraz więcej chorych osób (czas nagrania 08:25).

W żadnym momencie jednak kobieta nie precyzuje, o jakie choroby chodzi, i nie wspomina o tych, które zostały wyeliminowane lub w przypadku których zmniejszono skalę zachorowań dzięki postępowi medycyny, np. w przypadku ospy prawdziwej czy polio (w znacznym stopniu).

Niektóre naturalne metody rzeczywiście mogą być pomocne w leczeniu różnych chorób, jednak nie są w schorzeniach przywołanych przez rosyjską zielarkę. W porównaniu z tzw. altmedem medycyna konwencjonalna ma tę przewagę, że stosuje się w niej techniki i środki o znanym bezpieczeństwie i skuteczności.

Jeżeli przyjmujemy zioła, których skuteczności nie dowiedziono w badaniach, nosi to znamiona „losowego zakładu” – albo nas wyleczą, albo nie (nie mamy żadnej pewności), a przy tym narażamy się – w momencie porzucenia konwencjonalnego leczenia – na większe ryzyko zgonu w przypadku poważnych chorób.

Macedońska organizacja factcheckingowa Truth Meter opisywała, że na Bałkanach rosyjska medycyna alternatywna jest promowana za pośrednictwem rosyjskich czasopism o zdrowiu. Niemniej jednak kraje takie jak ten, a także Indie czy Chiny, gdzie alternatywne metody są bardzo popularne, mają niższą oczekiwaną długość życia niż chociażby Polska oraz inne kraje europejskie.

Podsumowanie

W sieci nie brakuje informacji, które na wyrost próbują przekonywać o cudownych właściwościach wielu środków lub roślin. Jeżeli porzucimy standardowe i sprawdzone metody leczenia na rzecz „doniesień z internetu”, poważnie ryzykujemy. W ten sposób narażamy życie i zdrowie swoje lub swoich bliskich.

Konwencjonalne, sprawdzone naukowo terapie, zaproponowane przez godnego zaufania specjalistę, będą w stanie pomóc w walce z chorobami onkologicznymi czy innymi poważnymi schorzeniami z o wiele większym prawdopodobieństwem niż internetowe cud-metody.