Jesteśmy organizacją, która w trosce o jakość debaty publicznej walczy z fake newsami i dezinformacją. W naszych analizach skupiamy się na najbardziej szkodliwych przykładach dezinformacji, takich jak:

• dezinformacja zdrowotna (fałszywe informacje na temat szczepień, pandemii COVID-19, alternatywnych metod leczenia chorób),
• dezinformacja wojenna (fałszywe informacje na temat wojny w Ukrainie, rosyjska propaganda), 
• dezinformacja klimatyczna (fałszywe informacje na temat przyczyn, przebiegu oraz skutków zmian klimatycznych),
• dezinformacja wymierzona w grupy mniejszościowe i chronione (uchodźcy, mniejszości narodowe i etniczne, religijne, seksualne),
• dezinformacja technologiczna (fałszywe informacje na temat technologii 5G),
• teorie spiskowe,
• oszustwa.

1. Jak sprawdzamy fake newsy?

• W poszukiwaniu fake newsów używamy wyspecjalizowanych narzędzi do monitorowania internetu (CrowdTangle, SentiOne, Brand24). Współpracujemy z Instytutem Monitorowania Mediów. Korzystamy także ze zgłoszeń naszych czytelników nadsyłanych przez formularz kontaktowy (Zgłoś fake news) lub za pośrednictwem naszych mediów społecznościowych. 
• Jesteśmy niezależni w selekcji tematów. Wyłączna odpowiedzialność za ich wybór spoczywa na redakcji Demagoga.
• Do fact-checkingu fake newsów stosujemy te same kryteria merytoryczne co w przypadku sprawdzania wypowiedzi osób publicznych. Wszystkie analizy opierają się na najbardziej aktualnych, pierwotnych i wiarygodnych źródłach.
• Powołujemy się na opinie wiodących ekspertów i naukowców z danej dziedziny.
• Jesteśmy partnerem Mety w Programie niezależnej weryfikacji informacji. Możemy sprawdzać i oceniać publiczne posty na Facebooku i Instagramie, w tym reklamy, artykuły, zdjęcia, filmy, rolki i posty tekstowe.

2. Kategorie ocen fake newsów na Facebooku i Instagramie

Zgodnie z zasadami Programu, oceniając treści zamieszczane na Facebooku i Instagramie korzystamy z następujących kategorii ocen:

Fałsz

Zawartość nie jest poparta faktami. Obejmuje to:

• Fałszywe stwierdzenia.
• Stwierdzenia, które są nierealistyczne lub których nie można uznać za interpretację czegoś, co faktycznie się wydarzyło lub zostało powiedziane.
• Teorie spiskowe przedstawiające wydarzenia jako wynik tajnych starań osób lub grup, które mogą opierać się na prawdziwych lub niedających się zweryfikować informacjach, ale wyciągają z nich nieprawdopodobne wnioski.
• Sfabrykowana zawartość witryn internetowych fałszywie prezentowanych jako prawdziwe serwisy informacyjne.
• Zawartość obrazu, pliku dźwiękowego lub filmu, która jest autentyczna, ale przedstawiona jako dowód niepowiązanego wydarzenia (np. w fałszywym kontekście).

Przeróbka

Obrazy, materiały dźwiękowe lub filmowe poddane obróbce wykraczającej poza korekty obrazu lub jakości, w taki sposób, który mógłby wprowadzić odbiorców w błąd. Definicja obejmuje sklejanie materiałów, ale nie fragmenty multimediów lub wyjęcie ich z kontekstu. Obejmuje to:

• Fałszywe, zmanipulowane lub przekształcone materiały dźwiękowe, filmowe lub zdjęcia.
• Multimedia edytowane w celu pominięcia lub zmiany kolejności wypowiedzianych słów, aby odwrócić znaczenie wypowiedzi.

Częściowy fałsz

Zawartość ma pewne nieścisłości pod względem faktów. Obejmuje to:

• Nieścisłości lub błędne obliczenia dotyczące liczb, dat i godzin, które mogą być uznane za interpretację czegoś, co rzeczywiście się wydarzyło lub zostało powiedziane.
• Mieszankę prawdziwych i fałszywych stwierdzeń, w której fałszywe stwierdzenia nie są dominujące.
• Zawartość prezentowana jako opinia, lecz oparta na fałszywych informacjach.

Brak kontekstu 

Treści sugerujące fałszywe twierdzenie bez sformułowania go bezpośrednio. Obejmuje to:

• Wycinki lub fragmenty autentycznego materiału multimedialnego, które nie zostały zmienione czy zaprezentowane w fałszywym kontekście, ale zniekształcają znaczenie oryginalnej treści, aby zasugerować fałszywe twierdzenie.
• Zgłoszenie fałszywego twierdzenia osoby trzeciej bez zakwestionowania jego wiarygodności. 
• Wykorzystywanie danych lub statystyk sugerujące fałszywy wniosek.

Satyra

Zawartość oparta na ironii, wyolbrzymianiu lub absurdalnych twierdzeniach w celu wyrażenia krytyki lub nagłośnienia określonych kwestii, w szczególności dotyczących polityki, religii lub zagadnień społecznych, ale którą rozsądny użytkownik nie od razu zrozumie jako satyrę. Zawartość może pochodzić ze stron, które nie są wyraźnie oznakowane lub znane jako satyra, bądź prezentowana jest bez wyraźnego oznakowania. Zawartość oceniona jako satyra będzie zawierała artykuły zapewniające szerszy kontekst.

Prawda

Zawartość, która nie zawiera niedokładnych ani wprowadzających w błąd informacji.

3. Zasady współpracy z Facebookiem

• Treści oceniane przez nas na Facebooku są oznaczane specjalną ramką. 
• Nie usuwamy z Facebooka żadnych postów – jest to niemożliwe w ramach programu, którego jesteśmy częścią. 
• Nie możemy oceniać treści zamieszczanych przez partie polityczne lub oficjalne profile polityków.
• Na treść ocenioną jako fałszywa, częściowo fałszywa lub przerobiona, Meta nakłada ograniczenie dystrybucji wśród użytkowników, zmniejszając tym samym zasięg fałszywej informacji. 

Szczegółowy opis programu znajdziesz pod tym linkiem. 

Poprawki i korekty

Gwarancją wiarygodności naszych analiz jest polityka otwartych i uczciwych korekt. 

• Każdy artykuł przed publikacją przechodzi powtórną weryfikację. Jest ona realizowana przez innego analityka, który nie jest pierwotnym autorem analizy. Proces ten przebiega pod nadzorem redaktora naczelnego. W ramach powtórnej weryfikacji sprawdzane są zarówno dobór źródeł, jak i ostateczne wnioski. 
• Zależy nam na jawności i uczciwości w naszej działalności, dlatego, jeśli czytelnik zauważy błąd lub brak kluczowych informacji, może go zgłosić, zaznaczając odpowiedni fragment tekstu na stronie i klikając na klawiaturze kombinację klawiszy CTRL + Enter. 
• W ciągu 24 godzin od momentu nadesłania zgłoszenia z uwagami dokonujemy wstępnej weryfikacji jego zasadności merytorycznej. 
• Jeżeli przesłane uwagi zaważają na zmianie oceny, dokonujemy odpowiedniej korekty, zmieniając ocenę wypowiedzi. W artykule zamieszczamy nową, poprawioną wersję analizy, pozostawiając w nim jednocześnie wyraźnie oznaczoną błędną wersję tak, aby można było dokładnie porównać różnice w treści obu z nich. 
• Poprawioną wersję analizy przygotowujemy w przeciągu 5 dni roboczych od momentu zgłoszenia. Jeśli jednak jej opracowanie może zająć więcej niż 5 dni roboczych (np. z powodu konieczności uzyskania informacji w trybie dostępu do informacji publicznej), informujemy o tym, zamieszczając stosowną aktualizację w treści analizy. 
• Osobom lub instytucjom opisywanym w naszych analizach zapewniamy możliwość merytorycznego odniesienia się do naszych ustaleń, w szczególności w sytuacji, gdy dana wypowiedź lub informacja są nieścisłe i wymagają doprecyzowania w celu rzetelnej weryfikacji stanu faktycznego. 
• Wszystkie analizy, w których dokonaliśmy korekty lub aktualizacji, znajdziesz pod tym linkiem.

Jeśli uważasz, że w naszej pracy naruszyliśmy zasady, których zobowiązaliśmy się przestrzegać, możesz to zgłosić do Międzynarodowej Sieci Fact-Checkingu (link) lub do Europejskiej Sieci Standardów Fact-Checkingu (link).