Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

W poprzedniej wersji analizy, w kontekście składki zdrowotnej i emerytów, pojawiła się informacja, że miesięczna wysokość składki zdrowotnej nie może być niższa niż kwota ustalona jako 9% minimalnego wynagrodzenia. W rzeczywistości ta zasada nie dotyczy emerytów, lecz np. przedsiębiorców opodatkowanych wyłącznie podatkiem liniowym. Fakt ten nie wpływa na ocenę obietnicy PiS ani na omawianą w poprawionym fragmencie kwestię niekorzystnych dla emerytów zmian w rozliczaniu składki zdrowotnej. Usunęliśmy więc tę informację z analizy.

PiS podwyższa kwotę wolną od podatku

W założeniach Polskiego Ładu znalazła się obietnica podwyższenia kwoty wolnej od podatku dla wszystkich obywateli do 30 tys. zł (s. 46). I udało się to zrobić: od 1 stycznia 2022 roku kwota ta obowiązuje każdego podatnika, który oblicza PIT według podstawowej skali podatkowej.

– Niezależnie, kto ile zarobił, zapłaci podatek tylko od nadwyżki ponad 30 tys. złotych rocznie. To odważny ruch na rzecz tych, którzy mniej zarabiają. Dzięki temu w portfelach Polaków zostanie ponad 30 mld złotych – czytamy na rządowej stronie.

Jak działa kwota wolna od podatku?

Aktualnie podstawowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi 12 proc. Zgodnie z art. 27 ustawy o PIT, jeśli podstawa opodatkowania wynosi mniej niż 120 tys. zł, mnoży się ją przez 12 proc. i odejmuje od niej 3600 zł. Łatwo można obliczyć, że jeśli podstawa opodatkowania wynosi 30 tys. zł, to po pomnożeniu jej przez 12 proc. i odjęciu 3600 zł podatek wynosi równe 0 zł. 

Inaczej mają osoby zarabiające powyżej 120 tys. zł rocznie. Te płacą podatek w wysokości 10 800 zł oraz 32 proc. od nadwyżki ponad 120 tys. zł. Jeśli więc podstawa opodatkowania wynosi 144 tys. zł, to podatek wyniesie 10 800 zł oraz 32 proc. z 24 000 zł (7 680 zł). Łącznie daje to 18 480 zł.

Wyżej przedstawione zasady nie dotyczą podatników o których napisano w artykułach od 29 do 30f ustawy o PIT. To m.in. osoby osiągające przychody z praw autorskich, działalności rozrywkowej, świadczący usługi księgowe – wszystkie rozliczają się ustalonym w ustawie ryczałtem.

Kwota wolna od podatku w Polsce jak w innych krajach UE?

Rząd zapewnił, że po tej zmianie Polska będzie miała kwotę wolną od podatku porównywalną do Francji, Niemiec czy Irlandii. W rzeczywistości kwoty te mimo wszystko znacząco się różnią. 

We Francji kwota wolna od podatku wynosi 10 777 euro, czyli około 50 tys. zł. W Niemczech 10 908 euro dla jednej osoby, czyli także ok. 50 tys. zł. W Irlandii to aż 18 tys. euro, czyli ponad 83 tys. zł.

Klin podatkowy spada. Dane

PiS przewidywał także, że skutkiem wyższej kwoty wolnej od podatku będzie wzrost progresywności klina podatkowego. Czym on jest? To różnica pomiędzy całkowitym kosztem pracy (czyli płaconych podatków i składek przez pracodawcę i pracownika) a wynagrodzeniem pracownika „na rękę”. 

Jak wykazał raport OECD, wielkość tzw. klina podatkowego spadła w 2022 roku z 34,2 do 31,3 proc. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny, to najniższa wartość w historii analiz. To także 5. najniższy wynik spośród państw Unii Europejskiej. Polska od lat utrzymuje się w tym rankingu wśród państw z najniższym klinem, o czym pisaliśmy już w Demagogu.

Emeryci mają więcej w portfelach?

Na zmianach w podatku PIT mieli zyskać emeryci otrzymujący najniższe świadczenia do 2500 brutto miesięcznie. Hanna Gill-Piątek z Polski 2050 zauważyła, że pomimo faktycznego zwolnienia z podatku dochodowego, muszą oni zapłacić wyższą składkę zdrowotną. Analizę jej wypowiedzi przeczytasz na naszej stronie.

Tylko w 2022 roku emeryci zapłacili łącznie 29 mld zł na składkę zdrowotną. Rok wcześniej ta kwota była niższa i wynosiła 27 mld.

Opozycja chce przebić rząd

W czasie kampanii przedwyborczej Donald Tusk złożył obietnicę, że po objęciu rządów przez Koalicję Obywatelską kwota wolna od podatku wzrośnie do 60 tys. zł – Zarabiasz do 6 tysięcy złotych brutto? Nie płacisz podatku od dochodów osobistych – powiedział Tusk w Krakowie.

Projekt ustawy o podwyższający kwotę wolną do 60 tys. zł posłowie KO wnieśli do Sejmu już w maju 2023 roku. Aż do ostatniego posiedzenia nie została ona jednak skierowana pod obrady.

Jakub Szymczak z OKO.press zauważył, że każde podwyższenie kwoty wolnej oznacza niższe dochody dla samorządów. W 2022 roku ok. 38 proc. dochodów z PIT trafiło do gmin. Związek Miast Polskich stale domaga się od rządu rekompensaty ubytków spowodowanych obniżaniem podatków. W zeszłym roku w ramach takiej rekompensaty rząd przekazał samorządom 13,7 mld zł.