Obietnica programu mieszkaniowego

Obietnica utworzenia programu mającego na celu stymulowanie przez państwo budowy mieszkań pojawiła się już w programie PiS z 2014 roku (od s. 95). Wskazywano w nim, że obecny rynek mieszkań nie przystaje do sytuacji społecznej, nie dając tym samym wielu obywatelom szans na posiadanie własnego mieszkania. Zaznaczono także, że obok istniejących już segmentów: socjalnego, społecznego oraz rynkowego istnieje potrzeba rozwoju budownictwa mieszkaniowego w średnim, społecznym segmencie.

Konieczność stworzenia nowego programu mieszkaniowego pojawiła się także w trakcie konwencji programowej Myśląc Polska, a jego założenia zbieżne były z tymi przedstawionymi w programie partii. Później obietnica ta pojawiała się wielokrotnie w trakcie kampanii prezydenckiej Andrzeja Dudy, między innymi w ramach ogłoszonej umowy programowej. Znalazła się jednocześnie w exposé Premier Beaty Szydło wygłoszonym 18 listopada 2015 roku.

Program „Mieszkanie plus”

3 czerwca 2016 roku podczas zwołanej konferencji prasowej Premier Beata Szydło wraz z Ministrem Infrastruktury i Budownictwa Andrzejem Adamczykiem oraz wiceministrem w MIB Kazimierzem Smolińskim przedstawiła główne elementy programu „Mieszkanie Plus”. Program ten opierał się na 3 głównych filarach:

• mieszkaniach budowanych na gruntach skarbu państwa;
• wsparciu budownictwa społecznego;
• wsparciu oszczędzania na cele mieszkaniowe w ramach Indywidualnych Kont Mieszkaniowych.

27 września 2016 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Narodowego Programu Mieszkaniowego”, tym samym uruchamiając program “Mieszkanie+”. Główne cele programu to:

• zwiększenie dostępu do mieszkań dla osób o dochodach uniemożliwiających ich nabycie lub wynajęcie po cenach komercyjnych;
• zwiększenie możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osób zagrożonych wyklu- czeniem społecznym (ze względu na niskie dochody lub szczególnie trudną sytuację życiową);
• poprawa warunków mieszkaniowych, stanu technicznego zasobów mieszkaniowych oraz zwiększenie efektywności energetycznej.

Rząd poprzez program Mieszkanie+ chciał m.in. do 2030 r. zwiększyć liczbę mieszkań przypadającą na 1000 mieszkańców, by osiągnąć średnią Unii Europejskiej. 

Według raportu Deloitte, w 2015 r., czyli rok przed wprowadzeniem programu, w Polsce na 1 tys. mieszkańców przypadało 363 mieszkania, podczas gdy średnia unijna wynosiła 486,5. W 2016 r., czyli w roku startu programu “Mieszkanie+”, wskaźnik ten wynosił dla Polski 371,6; a średnia unijna wzrosła do 486,6 mieszkań na 1 tys. mieszkańców. W 2017 r. wskaźnik dla Polski wzrósł do 376, podczas gdy średnia UE wynosiła 489,4 mieszkań na 1 tys. mieszkańców. W 2018 r. raport Deloitte wskazywał, że w Polsce na 1 tys. mieszkańców przypadało 380,7 mieszkań, nie podając tym razem średniej dla UE. W ciągu 3 lat wskaźnik dla Polski wzrósł o 17,7.

Program Mieszkanie+ został zainicjowany przez premier Beatę Szydło 12 października 2016 r. w Katowicach, gdzie podpisano listy intencyjne dla siedmiu miejscowości. Pilotaż programu uruchomiono łącznie w 17 miastach.

Podstawą pierwszego filaru programu, czyli budowania mieszkań na gruntach Skarbu Państwa, jest Krajowy Zasób Nieruchomości, powołany ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. KZN jest “bankiem ziemi”, przekazującym pod budownictwo mieszkaniowe grunty Skarbu Państwa. Dzięki temu budowane mieszkania mają być tańsze, a koszt wynajmu wyniesie od 10 do 20 zł za metr kwadratowy. Kluczowymi kryteriami przy przyznawaniu prawa do preferencyjnego wynajmu mieszkań są brak prawa własności lub współwłasności do mieszkania czy domu, jak również brak prawa do lokalu spółdzielczego, a także zdolność czynszowa.

W ramach drugiego filaru, czyli wsparcia budownictwa społecznego, samorządy mają możliwość wnioskowania o dofinansowanie kosztów budowy mieszkań komunalnych. Samorządy, spółki gminne i towarzystwa budownictwa społecznego mogą także ubiegać się w Banku Gospodarstwa Krajowego o preferencyjne kredyty na budowę społecznych mieszkań czynszowych. Umożliwia to Ustawa z dnia 22 marca 2018 r.o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

Trzecim filarem programu miały być Indywidualne Konta Mieszkaniowe jako program stwarzający możliwość oszczędzania na zakup lub remont nieruchomości. Program ten został zastąpiony dopłatami do czynszu, realizowanymi na podstawie Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania.

Zgodnie z informacjami uzyskanymi w trybie dostępu do informacji publicznej od Krajowego Zasobu Nieruchomości, w ramach programu „Mieszkanie+” do końca maja br. powstało w sumie prawie 10 tys. mieszkań i 70 miejsc noclegowych: 

• Mieszkań zrealizowanych w ramach części rynkowej programu powstało 909. 
• W programie preferencyjnego finansowania zwrotnego ukończono 77 inwestycji obejmujących 3 264 mieszkania.
• W zakresie programu budownictwa socjalnego i komunalnego w latach 2016-2020 w ramach zakwalifikowanych wniosków powstało już 5 522 lokali mieszkalnych i 70 miejsc noclegowych. 

W chwili obecnej w ramach części rynkowej programu „Mieszkanie+” w budowie jest ok. 1,9 tys. mieszkań realizowanych przez PFRN. 

W przypadku wsparcia budowy mieszkań społecznych z udziałem środków budżetu państwa (część społeczna programu „Mieszkanie+”) w zakresie 7 edycji programu społecznego budownictwa czynszowego, zostało zakwalifikowanych do kredytowania 166 wniosków, w ramach których powstanie 7 731 lokali mieszkalnych. 

Całkowity koszt przedsięwzięć 1,8 mld zł, przy wnioskowanej kwocie kredytu 981,9 mln zł.

Ponadto, w ramach programu finansowego wsparcia budownictwa socjalnego i komunalnego w latach 2016-2020 (wg stanu na koniec maja) zakwalifikowano 604 wnioski na łączną kwotę dofinansowania 789,8 mln zł, w ramach których powstanie 12 234 lokale mieszkalne i 514 miejsc noclegowych. 

Zgodnie z informacjami udzielonymi w trybie dostępu do informacji publicznej przez Ministerstwo Rozwoju, w ramach programu „Mieszkanie+” w budowie pozostaje 13 044 mieszkania i 444 miejsca noclegowe (stan na koniec maja br.).