Pod tą obietnicą kryje się rządowy program “Rodzina 500 plus”, który ma za zadanie wspomóc rodziców w wychowywaniu dzieci poprzez wydawanie świadczeń wychowawczych w wysokości 500 złotych miesięcznie na każde drugie i kolejne dziecko. W przypadku rodzin najuboższych lub z dziećmi niepełnosprawnymi pieniądze są wypłacane także na pierwsze bądź jedyne dziecko. Świadczenia te mają częściowo pokryć koszta związane z wychowywaniem dzieci. Pośrednim skutkiem programu ma być zwiększenie dzietności w Polsce.

Program “Rodzina 500 plus” powstał na podstawie Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci z 11 lutego 2016 roku i zaczął być realizowany 1 kwietnia 2016 roku, czyli po 100 dniach rządu Beaty Szydło.

Propozycja wprowadzenia takiego świadczenia oprócz exposé, pojawiła się w programie Prawa i Sprawiedliwości z 2014 r., następnie podczas wyborów samorządowych w 2014 r. i prezydenckich w 2015 r., jak również podczas  Konwencji Programowej “Myśląc Polska”.

Przyczyny wprowadzenia programu

Zgodnie z uzasadnieniem projektu Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci konieczność wprowadzenia programu była dyktowana następującymi czynnikami: 

Poprawa warunków finansowych rodzin z dziećmi – Według danych GUS przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na jedną osobę u rodzin z dziećmi na utrzymaniu wynosił w 2014 roku 1225 złotych. Jednak u rodzin z 29 trójką lub więcej dzieci taki dochód wynosił już tylko 807 złotych. W kolejnym roku było to już 839 złotych, jednak nadal stanowiło to dochód mniejszy o 39,4% niż średnia krajowa wynosząca 1386 złotych. 

Niski współczynnik dzietności – Poprzez współczynnik dzietności rozumie się liczbę dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym (15-49 lat). Obecnie liczba urodzeń wynosi około 370 tys. przy współczynniku dzietności na poziomie 1,29 urodzeń. Jest to jeden z najniższych współczynników dzietności w Unii Europejskiej: mniej dzieci rodzi się w Hiszpanii (1,27) i Portugalii (1,21).

Według prognozy GUS współczynnik dzietności będzie nieco wzrastać i wyniesie w 2050 roku od 1,375 do 1,679. Będzie to jednak nadal mniej niż współczynnik gwarantujący zastępowalność pokoleń, który wynosi około 2,1. Takie utrzymywanie się niskiej dzietności będzie miało daleko idące konsekwencje na rynku pracy: przewiduje się, że w 2050 roku liczba ludności w wieku produkcyjnym będzie wynosiła 19 mln (po uwzględnieniu wieku emerytalnego 67 lat), co będzie stanowiło jedynie 56% populacji.

Zagrożenie ubóstwem – Według GUS najbardziej narażone na ubóstwo są rodziny wielodzietne (z 3 i więcej dzieci). W 2014 roku 11,2% rodzin z trójką dzieci żyło poniżej granicy ubóstwa. U rodzin z 4 dzieci i więcej poziom ten wyniósł już 26,9%. Dla porównania wskaźnik ten w gospodarstwach domowych bez dzieci na utrzymaniu wyniósł 1,8%.

Realizacja obietnicy

Rządowy projekt ustawy wpłynął do Sejmu 1 lutego 2016 r. Pierwsze czytanie na sali plenarnej odbyło się 9 lutego, a trzecie czytanie (i zarazem przegłosowanie projektu ustawy) – 11 lutego. Następnego dnia Senat przyjął projekt ustawy bez poprawek. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę 17 lutego 2016 roku, a weszła ona w życie 1 kwietnia 2016.

Od tego samego dnia można zgłaszać wniosek o przyznanie takiego świadczenia. Osoby, które zgłosiły wniosek do dnia 1 lipca, otrzymały pieniądze należne za okres od 1 kwietnia. Osoby, które zgłosiły się do programu po 1 lipca otrzymają świadczenie od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wnioski można składać w gminie, za pośrednictwem Poczty Polskiej oraz przez Internet. 

Komu przysługuje świadczenie?

Prawo do pobierania miesięcznego świadczenia w wysokości 500 złotych przysługuje rodzicom/opiekunom prawnym na każde drugie i kolejne dziecko. 

U rodzin, w których miesięczny dochód na jednego członka rodziny jest niższy niż 800 złotych, świadczenie może być wypłacane także na pierwsze lub jedyne dziecko. W przypadku rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, świadczenie na pierwsze dziecko jest wypłacane gdy miesięczny dochód na jednego członka rodziny jest mniejszy niż 1200 złotych. W przypadku rodzin, w których jedno dziecko jest pełnoletnie i na utrzymaniu rodziców (do 25. roku życia) a drugie jest niepełnoletnie, to świadczenie na to drugie może być wypłacane, o ile spełnione zostanie kryterium dochodowe wynoszące mniej niż 800 złotych miesięcznie. Świadczenie wypłacane jest niezależnie od tego czy dziecko jest biologiczne czy adoptowane.

Świadczenie nie przysługuje gdy:

– dziecko jest w związku małżeńskim

 – pełnoletnie dziecko pobiera świadczenie na swoje dziecko

 – dziecko zostało umieszczone w placówce zastępczej

 – członkowi rodziny przebywającemu za granicą przysługuje takie samo świadczenie

Wyniki:

Według opublikowanych 26 września 2017 r. przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej danych, wsparciem z rządowego programu „Rodzina 500+” w sierpniu 2017 r. objęto już ponad 3,996 mln dzieci do 18 lat. Od początku 2017 r. do rodzin trafiło ponad 15,9 mld złotych. 

W całej Polsce programem „Rodzina 500+” jest objętych prawie 57,3 proc. wszystkich dzieci do 18 lat.

Wsparcie w ramach świadczenia wychowawczego trafia do 2,62 mln rodzin, w tym ok. 384 tys. to rodziny wielodzietne.

Świadczenie otrzymuje ponad 723 tys. rodzin z jednym dzieckiem do 18 r. życia. Rodzin pobierających świadczenia z dwójką dzieci jest ponad 1,513 mln, z trojgiem dzieci – 307 tys., z czworgiem – 57 tys., z pięciorgiem 14 tys., z sześciorgiem 6 tys.

Wśród ogółu rodzin otrzymujących świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko wsparciem jest objętych 112 tys. rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne.

Prawie 60 proc. rodzin otrzymuje świadczenie wychowawcze po uwzględnieniu kryterium dochodowego na pierwsze lub jedyne dziecko – to ponad 1,561 mln, rodzin z jednym dzieckiem jest 723 tys.

Od początku trwania programu do rodzin trafiło ponad 33,2 mld zł, w tym w ramach świadczenia wychowawczego 32,8 mld zł, a w ramach 500+ w pieczy zastępczej – 402 mln zł.