W programie Prawa i Sprawiedliwości zawarta została obietnica wprowadzenia tzw. skargi rewizyjnej. Zgodnie z obietnicą, prawo do zaskarżenia prawomocnego wyroku lub postanowienia w trybie rewizji nadzwyczajnej miało przysługiwać Ministrowi Sprawiedliwości, Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz organizacjom społecznym i grupie obywateli. W przypadku wystąpienia o zastosowanie tego środka przez organizację społeczną specjalizującą się w problematyce praw człowieka lub grupę co najmniej 5 tys. obywateli, odmowa miała wymagać szczegółowego uzasadnienia i podania do publicznej wiadomości.

26 września 2016 r. do Sejmu trafił projekt ustawy o Sądzie Najwyższym. Został wniesiony przez Prezydenta Andrzeja Dudę. Zgodnie z uzasadnieniem projektu, wprowadzenie środka umożliwiającego wzruszenie prawomocnych wyroków oraz postanowień stanowiła odpowiedź na pojawiające postulaty przywrócenia rozwiązania podobnego do rewizji nadzwyczajnej, ale dostosowane- go do warunków dzisiejszego ustroju.

Ustawę uchwalono 8 grudnia 2017 r. Głosowało 434 posłów, 239 było za, 171 przeciw, a 24 wstrzymało się. Wszyscy posłowie PiS (233), biorący udział w głosowaniu, byli za uchwaleniem ustawy. Senat nie wniósł poprawek. Następnie 20 grudnia 2017 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która weszła w życie 3 kwietnia 2018 r. Rewizja nadzwyczajna, o której mowa w programie, została wprowadzona pod nazwą „skarga nadzwyczajna” (art. 86).

Ustawa o Sądzie Najwyższym była wielokrotnie nowelizowana. Obecnie obowiązująca reguluje skargę nadzwyczajną w następujący sposób:

Zgodnie z art. 89. § 1, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratyczne- go państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie może być wniesiona skarga nadzwyczajna, o ile:

1. orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji lub
2. orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub
3. zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego

– a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

Katalog podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi nadzwyczajnej określa § 2. Należą do nich: Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz, w zakresie swojej właściwości, Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznik Finansowy, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Zgodnie z § 3 skargę nadzwyczajną wnosi się w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od dnia ich rozpoznania. Ponadto w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie skarga nadzwyczajna może być wniesiona od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie w sprawach, które uprawomocniły się po dniu 17 października 1997 r.

Skarga w obecnie obowiązującym zakresie nie odpowiada w pełni tej, o której wspomina program PiS. Żadna ustawa nie przewiduje szczegółowego uzasadnienia i podania do wiadomości publicznej odmowy, jeżeli o skorzystanie z tego środka wnioskuje organizacja społeczna specjalizująca się w problematyce praw człowieka lub praworządności lub grupa co najmniej 5 tys. obywateli.

Co więcej, zgodnie z programem, „RPO będzie miał prawo składania wniosków o rewizję nadzwyczajną od wyroków sądowych i postanowień prokuratorskich”. Rzecznikowi Praw Obywatelskich nie zostało jednak przyznane prawo wniosku o rewizję postanowień. Jak wynika z, już wcześniej przytoczonego, art. 89 ustawy o Sądzie Najwyższym, wniesiona skarga może dotyczyć tylko prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie.

Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym nie wprowadziła wszystkich zmian jakie przewidywał program PiS. W związku z tym należy uznać, że obietnica została częściowo zrealizowana.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam