Opozycja domaga się podwyżek dla budżetówki, wiceminister przypomina okres rządów PO

4 kwietnia w programie „Gość Radia Zet” wystąpił Artur Soboń. Prowadząca audycję przytoczyła pytanie Katarzyny Lubnauer o to, jakich podwyżek płac w sferze budżetowej można się spodziewać w obliczu najnowszych danych o prawie 11-procentowej inflacji.

Wiceminister finansów stwierdził, że rząd PiS – w przeciwieństwie do poprzedniej władzy – dba o podwyżki w „budżetówce”. Jak zauważył, za rządów koalicji PO-PSL nie zwiększono wynagrodzeń w tym sektorze, a punkt bazowy dla pracowników służby cywilnej nawet nie drgnął.

Ostatnio o wyższe zarobki dla osób zatrudnionych w sferze budżetowej upomniał się Donald Tusk. Według przewodniczącego PO  pracownicy m.in. służby zdrowia, oświaty oraz urzędnicy powinni otrzymać 20 proc. podwyżki, gdyż są oni dziś w bardzo trudnej sytuacji, zarabiając często ok. 2 tys. zł.

Czym jest służba cywilna?

Podstawą prawną działania służby cywilnej w Polsce jest ustawa z 2008 roku. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawie służby cywilnej jest Szef Służby Cywilnej, który podlega bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów.

Korpus służby cywilnej tworzą (art. 2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w: 

• Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, 
• urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, 
• urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, Krajowej Informacji Skarbowej i izbach administracji skarbowej, 
• komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, Centralnym Biurze Śledczym Policji, Biurze Spraw Wewnętrznych Policji, Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości, Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji, Biurze Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej,
• Biurze Nasiennictwa Leśnego, 
• jednostkach budżetowych obsługujących państwowe fundusze celowe, których dysponentami są organy administracji rządowej.

Korpus służby cywilnej tworzą także powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy.

Korpus służby cywilnej dzieli się na pracowników (osoby zatrudnione na umowie o pracę) i urzędników (mianowanych przez Szefa Służby Cywilnej). Pojęcie członka korpusu służby cywilnej oznacza pracowników, urzędników oraz osoby zatrudnione na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej.

Co składa się na wynagrodzenie w służbie cywilnej?

Wynagrodzenie zasadnicze członka korpusu służby cywilnej jest ustalane z zastosowaniem mnożnika kwoty bazowej. Wysokość kwoty bazowej określa ustawa budżetowa na dany rok (mówi o tym art. 87 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej). Natomiast poziom mnożnika musi mieścić się w przedziałach przewidzianych dla danej grupy stanowisk. Przedziały te określa rozporządzenie. 

Od stycznia 2010 roku obowiązuje nowy system mnożników. W stosunku do wcześniejszych przepisów niemal we wszystkich grupach stanowisk obniżono maksymalne wysokości mnożników. Po 2010 roku mnożniki pozostają praktycznie bez mian. W 2016 roku nieznacznie podwyższono je w kilku grupach stanowisk.

Do ostatecznej pensji należy doliczyć dodatki. O części z nich uznaniowo decydują dyrektorzy urzędów. Mowa m.in. o nagrodach z funduszu nagród (art. 93 ustawy). Przyznawane są również nagrody jubileuszowe, dodatki za wieloletnią pracę oraz dodatki zadaniowe.

Kwota bazowa przez wiele lat pozostawała bez zmian

Wysokość wspomnianej kwoty bazowej w ciągu ostatnich kilkunastu lat przedstawiała się następująco:

• 2005 – 1 769,26 zł,
• 2006 – 1 795,80 zł,
• 2007 – 1 795,80 zł,
• 2008 – 1 837,10 zł,
• 2009 – 1 873,84 zł,
• 2010 – 1 873,84 zł,
• 2011 – 1 873,84 zł,
• 2012 – 1 873,84 zł,
• 2013 – 1 873,84 zł,
• 2014 – 1 873,84 zł,
• 2015 – 1 873,84 zł,
• 2016 – 1 873,84 zł,
• 2017 – 1 873,84 zł,
• 2018 – 1 873,84 zł,
• 2019 – 1 916,94 zł,
• 2020 – 2 031,96 zł,
• 2021 – 2 031,96 zł,
• 2022 – 2 031,96 zł.

[Aktualizacja, 27.09.2022]

Wzrost kwoty bazowej pomiędzy 2008 a 2009 rokiem wyniósł 36,74 zł. Nie jest więc prawdą, że wynagrodzenia urzędników nie wzrosły „o ani złotówkę”. W związku z tym ocena wypowiedzi Artura Sobonia została zmieniona na fałsz [koniec aktualizacji].

Wzrost limitu na wynagrodzenia

Zmieniał się natomiast limit środków na wynagrodzenia dla służby cywilnej. W 2008 roku wyniósł 5,55 mld zł, z czego samo wynagrodzenie zasadnicze to 4,065 mld zł (art. 23 ustawy budżetowej). W kolejnych latach wyglądał następująco:

• 2009 – 6,381 mld zł, 
• 2010 – 6,706 mld zł, 
• 2011 – 6,804 mld zł,
• 2012 – 6,857 mld zł,
• 2013 – 6,890 mld zł,
• 2014 – 7,040 mld zł,
• 2015 – 7,167 mld zł.

Przeciętne wynagrodzenie

Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy o służbie cywilnej Szef Służby Cywilnej przedstawia Prezesowi Rady Ministrów, do końca marca każdego roku, sprawozdanie o stanie służby cywilnej i o realizacji zadań tej służby za rok poprzedni. 

Możemy się z tych sprawozdań dowiedzieć, że w 2008 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie (z uwzględnieniem nagród i dodatkowego wynagrodzenia rocznego) wyniosło 4 351 zł brutto.

W 2015 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie członków korpusu służby cywilnej wyniosło natomiast 4 964 zł.

Jak czytamy w raporcie: „w latach 2009-2015 – tj. w czasie, kiedy kwota bazowa pozostawała niezmieniona – wynagrodzenie przeciętne w korpusie służby cywilnej spadło realnie o 0,1%, podczas gdy w gospodarce narodowej realnie wzrosło o 16,0% do poziomu 3 900 zł”.

Podwyżki dla nauczycieli i Policji za rządów PO

W okresie zamrożenia płac w sferze budżetowej podniesiono pensje części pracowników zatrudnianych przez państwo, m.in. policjantom i nauczycielom. 

W 2008 roku kwota bazowa dla nauczycieli wynosiła 2 074,15 zł. Od stycznia 2009 roku było to 2 177,86 zł, a od września 2009 roku – 2 286,75 zł. Od września 2010 roku wynosiła już 2 446,82 zł, od września 2011 roku – 2 618,10 zł, a od września 2012 roku – 2 717,59 zł (przez kolejne lata nie uległa zmianie).

Więcej o podwyżkach dla nauczycieli za rządów PO-PSL piszemy w analizach wypowiedzi Iwony Michałek i Joanny Kluzik- Rostkowskiej.

W przypadku żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy kwota bazowa wzrosła jedynie z 1 493,42 zł w 2008 roku do 1 523,29 zł w roku 2009, by już do końca rządów koalicji PO-PSL nie ulec zmianie.  Natomiast rozporządzeniem z 3 kwietnia 2012 roku podwyższono wielokrotność kwoty bazowej stanowiącej przeciętne uposażenie policjantów (tzw. mnożnik). Wzrosła ona z 2,65 do 2,87.