Rabunki i zniszczenia. Ukraińskie dzieła kultury padają ofiarą wojny

Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę pojawiają się informacje o atakowaniu obiektów kulturalnych i rabunkach dokonywanych przez najeźdźców na okupowanych terenach. Jeden z aktualniejszych przypadków dotyczy ostrzelanej na początku czerwca Ławry Świętogórskiej, największej drewnianej świątyni w Ukrainie.

Problemem są również grabieże dóbr kultury. Przykładowo pod koniec kwietnia Rada Miasta Mariupola informowała, że Rosjanie zabrali z muzeów Mariupola do czasowo okupowanego Doniecka ponad 2 tys. eksponatów, w tym Ewangelię z 1811 roku i ponad 200 unikalnych medali.

Do sprawy odniósł się wiceminister kultury Jarosław Sellin, który na antenie TVP Info potwierdził, że jego resort jest w stałym kontakcie ze swoim ukraińskim odpowiednikiem. Zapewnił też, że po zakończeniu wojna Polska będzie wspierać Ukrainę w odzyskiwaniu utraconych dzieł sztuki i pociągnięciu Rosji do odpowiedzialności.

Rejestr zniszczonych dóbr kultury

Ministerstwo Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy stworzyło rejestr dóbr kultury zniszczonych w wyniku rosyjskiej inwazji. Zgodnie ze stanem na 17 czerwca znajdowało się w nim 397 obiektów. Wśród nich 9 to miejsca, które uległy całkowitemu zniszczeniu. Ciężkie zniszczenia dotknęły 63 obiekty.

175 obiektów zostało uszkodzonych tylko nieznacznie, a 126 w stopniu umiarkowanym. W pozostałych przypadkach status uszkodzeń jest nieznany.

Obiekty znajdujące się w rejestrze podzielone są na kategorie, m.in. pomniki, muzea, budynki zabytkowe i sakralne, teatry itp. Podana jest również data zarejestrowania straty, a także – w większości przypadków – zdjęcia i filmy pokazujące skalę zniszczeń.

Jak wskazuje ministerstwo, zgromadzone dane mogą posłużyć jako dowody w procesach przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze lub specjalnym trybunałem powołanym do rozliczenia Rosjan za zbrodnie popełnione w Ukrainie.

Obywatele zaangażowani w zgłaszanie szkód

Lista jest tworzona na podstawie – wysyłanych za pomocą specjalnego formularza – zgłoszeń obywateli. Zgłaszający musi zaznaczyć, czy na własne oczy widział zniszczenia, czy znalazł doniesienia o nich w Internecie. Przekazane przez internautów informacje o zniszczonych obiektach dziedzictwa kulturowego weryfikuje następnie Ministerstwo Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy.

W rejestrze znajdują się jednak również te dane, które nie zostały jeszcze potwierdzone. Obecnie przy 43 pozycjach w rejestrze figuruje adnotacja, że nadesłane informacje wymagają sprawdzenia.

Jak wyjaśnia w rozmowie z PAP dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dr hab. Katarzyna Zalasińska:

Świątynie i historyczne budynki cierpią najmocniej

Prawie trzy czwarte wszystkich strat dotyczy miejsc kultu lub zabytkowych budynków (292 podmioty). Jeśli chodzi o obiekty religijne, działania wojenne doprowadziły do zniszczenia lub naruszenia 144 takich miejsc – w większości świątyń (głównie kościołów, meczetów i synagog), ale też klasztorów, krzyży czy pomników świętych.

Informacje na temat zniszczeń w 11 obiektach sakralnych wymagają zweryfikowania.

Informacja mówiąca o 60 zniszczonych budynkach sakralnych pochodzi z końca marca. Wówczas, jak informowała Państwowa Służba Ukrainy ds. Polityki Etnicznej i Wolności Sumienia, w wyniku rosyjskich ataków zniszczeniu uległo 59 obiektów sakralnych. Zdecydowaną większość z nich stanowiły cerkwie.