Czy „Dama z gronostajem” była niesprzedawalna?

Weryfikacji została poddana wyłącznie wypowiedź zawarta w podpisie pod zdjęciem.

Umowa zakupu zbiorów Książąt Czartoryskich i związanych z nimi nieruchomości, a także roszczeń wobec tych ruchomych dóbr kultury wchodzących w skład kolekcji, które zostały utracone podczas II wojny światowej została podpisana na Zamku Królewskim w Warszawie 29 grudnia 2016 roku. Zgodnie z komunikatem znajdującym się na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego kolekacja została nabyta za równowartość 100 mln euro plus vat.

Zgodnie z informacjami znajdującymi się na stronie internetowej Zamku Królewskiego na Wawelu dzieło “Dama z gronostajem” zostało nabyte przez rodzinę Czartoryskich około roku 1800 oraz było dotychczas własnością Fundacją XX Czartoryskich w Krakowie, a do momentu ukończenia remontu Muzeum Książąt Czartoryskich znajdowała się w depozycie  Muzeum Narodowego w Krakowie.

Zarządzenie Ministra Kultury i dziedzictwa Narodowego z dnia 19 grudnia 2013 r. w sprawie nadania statutu Muzeum Narodowemu w Krakowie mówi o tym, że:  “Muzeum realizuje zadania, o których mowa w § 6, poprzez: (…) sprawowanie opieki nad zbiorami i nieruchomościami Fundacji Książąt Czartoryskich”  [§7 ust. 1.].

Przepis ten świadczy o tym, że Muzeum Narodowe w Krakowie pełniło funkcję prawnego opiekuna kolekcji Fundacji Książąt Czartoryskich.

Art.7 ust. 1 statutu Fundacji XX Czartoryskich traktuje o tym, że cele fundacji realizowane są poprzez: “eksponowanie, w tym nieodpłatne lub odpłatne wypożyczanie na wystawy, przechowywanie, opracowywanie, konserwację, renowację, zabezpieczenie zbiorów Fundacji i jej budynków, w których zbiory te się mieszczą”. Ponadto art.7 ust. 3. stanowi, że realizacja celów fundacji odbywa się poprzez: “przekazanie obiektów wchodzących w skład zbiorów Fundacji w depozyt instytucji muzealnej w celu ich eksponowania, przechowywania, opracowania naukowego, konserwacji i zabezpieczenia”.

Jak czytamy w oświadczeniu poprzedniego zarządu Fundacji, Rada Fundacji podjęła uchwałę o zmianie Statutu, która umożliwiła sprzedaż kolekcji Skarbowi Państwa. W profilu Fundacji w wyszukiwarce KRS nie ma jeszcze informacji o tej zmianie.

O niezbywalności kolekcji należącej do Fundacji XX. Czartoryskich mówi również art. 9. statutu: “Zbiory należące do Muzeum XX. Czartoryskich i Biblioteki xx. Czartoryskich zgodnie z inwentarzami sporządzonymi do 1939 r. włącznie oraz budynki, w których te zbiory się mieszczą, stanowią niezbywalny majątek Fundacji.

Fundacja ma charakter fundacji otwartej i może powiększać swój majątek i zbiory poprzez przyjmowanie darowizn, spadków i legatów oraz w inny sposób przewidziany prawem”. Dodatkowo wszystkie zbiory Fundacji XX. Czartoryskich (jako zabytki) są chronione przez ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Poprzez zapisane w ustawie zabezpieczenia prawne niemożliwe jest na przykład wywożenie zabytków poza granice kraju bez zgody odpowiednich władz. Stanowi o tym między innymi art. 51.: “Zabytki mogą być wywożone za granicę na stałe, jeżeli ich wywóz nie spowoduje uszczerbku dla dziedzictwa kulturowego.”