Kontekst wypowiedzi

W dniach 27 sierpnia – 2 września odbyło się wydarzenie Campus Polska Przyszłości, które zostało zainicjowane przez Rafała Trzaskowskiego. W trakcie pierwszej debaty wystąpili Donald Tusk i obecny prezydent Warszawy. Pod koniec wydarzenia poruszona została kwestia przyznania językowi śląskiemu statusu języka regionalnego.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami język regionalny to język, który:

• jest tradycyjnie używany na terytorium danego państwa przez jego obywateli, którzy stanowią grupę liczebnie mniejszą od reszty ludności tego państwa,
• różni się od oficjalnego języka tego państwa; nie obejmuje to ani dialektów oficjalnego języka państwa, ani języków migrantów.

Przepisy stanowią, że językiem regionalnym w Polsce jest wyłącznie język kaszubski. Taki status wiąże się z szeregiem przywilejów, np. prawem do używania oraz pisowni swoich imion i nazwisk zgodnie z zasadami pisowni języka regionalnego, w szczególności w przypadku rejestracji w aktach stanu cywilnego i dokumentach tożsamości.

Jak zwrócił uwagę Donald Tusk, sam jest Kaszubem, a w przeszłości walczył o przyznaniu statusu języka regionalnego dla języka kaszubskiego. W odpowiedzi na komentarz z sali były szef rządu przyznał, że Ślązacy, chcąc uzyskać identyczny status, muszą się o to postarać. Donald Tusk powiedział również, że to on w imieniu Ślązaków składał projekt ustawy. Przyznał również, że jeden z projektów ustawy dotyczącej uznania języka śląskiego za język regionalny był kosztowny, co niekorzystnie nałożyło się w czasie z kryzysem finansowym.

Działania zainicjowane przez PO

W trakcie urzędowania Sejmu VI kadencji zgłoszono oficjalnie jeden projekt dotyczący uznania języka śląskiego za język regionalny. 29 października 2010 roku do izby niższej polskiego parlamentu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw. Sprawozdawcą projektu był reprezentujący Platformę Obywatelską Marek Plura, a pod projektem podpisało się 51 posłów należących do różnych kół i klubów parlamentarnych.

Warto jednak podkreślić, że projekt ustawy został pozytywnie zaopiniowany w dwóch opiniach Biura Analiz Sejmowych. Odmiennego zdania było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Drugi z projektów złożono już podczas obradowania Sejmu VII kadencji, a dokładnie 30 marca 2012 roku. Ponownie funkcję posła-sprawozdawcy pełnił Marek Plura.

Jak stwierdził prof. dr hab. Andrzej Markowski w opinii dla Biura Analiz Sejmowych, powołując się na zdanie naukowców, argumenty zawarte w uzasadnieniu projektu nie mają podstaw naukowych. Zdaniem ekspertów język śląski jest dialektem języka polskiego, a nie odrębnym językiem.

Pozostałe starania

W roku 2014 z inicjatywą dotycząca języka śląskiego wyszli obywatele wspierani przez Ruch Autonomii Śląska. Pod projektem ustawy udało zebrać się 140 tys. podpisów. Projekt bezpośrednio nie zakładał przyznania językowi śląskiemu statusu języka regionalnego, lecz jego zapisy były zbliżone tak, jakby taki status został przyznany. Projektu nie udało się jednak uchwalić (pracę nad nim zakończono na etapie komisji).

Z kolei podczas VIII kadencji Sejmu z inicjatywą uznania języka śląskiego za język regionalny wyszła posłanka Nowoczesnej Monika Rosa. Sprawozdawczyni argumentowała, że wynika to z potrzeby społecznej, wyrażonej podczas spisu powszechnego w 2011 roku, kiedy to 0,5 mln obywateli zadeklarowało, że używa języka śląskiego. I tym razem projektu nie udało się przeprowadzić przez Sejm. Nie rozpoczęto nawet prac nad ustawą.

Monika Rosa złożyła jeszcze jeden projekt 21 lutego 2020 roku, z okazji Dnia Języka Ojczystego. Inicjatywę skierowano do pierwszego czytania.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.