Konwencja o prawach dziecka została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 r. i była pierwszym prawnie wiążącym dokumentem regulującym kwestię praw dziecka. Obecnie obowiązuje we wszystkich państwach członkowskich ONZ za wyjątkiem Stanów Zjednoczonych. Polska ratyfikowała dokument 7 czerwca 1991 r. (początkowo z dwoma zastrzeżeniami, które usunięto w 2013 r.).

W myśl Konwencji  „dziecko” oznacza „każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność” (art. 1). Przysługują mu wszystkie powszechne prawa człowieka, jak np. prawo do prywatności, swobody wypowiedzi itp., ale też chociażby prawo do poznania swoich rodziców i przebywania pod ich opieką, a także specjalnej ochrony ze strony państwa w przypadku braku takiego wsparcia ze strony rodziny. Konwencja zakłada także, że dzieci nie są w pełni dojrzałe i na tyle świadome, by same mogły o siebie zadbać, przez co należy im się szczególna opieka i ochrona. Najważniejsze zasady przyświecające twórcom Konwencji to:

•         zasada kierowania się zawsze dobrem dziecka oraz
•         zasada równości wobec prawa wszystkich dzieci niezależnie od pochodzenia, koloru skóry czy wyznania.

Konwencja bywa nazywana „światową konstytucją praw dziecka”. O rewolucyjnym charakterze dokumentu świadczy to, że nie jest to deklaracja w znaczeniu katalogu wytycznych dla państw, lecz pierwsza umowa międzynarodowa, która zawiera bardzo szeroki katalog praw dziecka, których przestrzeganie przez państwa jest egzekwowane. Organem powołanym w tym celu jest Komitet Ochrony Praw Dziecka, składający się z 18 niezależnych ekspertów.

Polska była inicjatorem i pomysłodawcą stworzenia Konwencji. Propozycję projektu polska delegacja rządowa przedstawiła w ONZ już w 1978 r. Projekt ten, na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, przygotował, w ramach Centrum Prawa Rodzinnego i Praw Dziecka Instytutu Nauk Prawnych PAN w Poznaniu, prof. Tadeusz Smyczyński. Rok później rozpoczęły się właściwe prace nad Konwencją praw dziecka, oparte na polskim projekcie. Ostateczny kształt dokumentu odbiega jednak od polskiego pierwowzoru.

Prezydent Andrzej Duda Konwencję nazywa „historycznie pierwszym międzynarodowym dokumentem, który dotyczy tylko i wyłącznie dzieci”. Rzeczywiście Konwencja o ochronie praw dziecka jest pierwszym dokumentem regulującym tę kwestię tak kompleksowo i jednoznacznie. Jednak historia zapisów dotyczących praw dziecka faktycznie sięga już okresu międzywojennego i aktywności Ligii Narodów. W 1924 r. Zgromadzenie Ogólne tej organizacji przyjęło bowiem Deklarację Praw Dziecka (zwaną Genewską), nakładającą na ludzkość obowiązki wobec dzieci, np. zapewnienie właściwego rozwoju, pożywienia czy opieki medycznej.

Intensywny rozwój praw człowieka, w tym praw dziecka, rozpoczął się po II wojnie światowej. W 1946 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych powołało organizację UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci). Wśród innych ważnych dokumentów, w których pojawia się kwestia praw dziecka, wymienić należy także Powszechną Deklarację Praw Człowieka uchwaloną przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 r. W dokumencie tym pada zapis odnoszący się do prawa do ochrony społecznej dla wszystkich dzieci (art. 25, ust. 2). W 1950 r. w ramach Rady Europy uchwalona została też Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. W niej również pada zapis o zabezpieczeniu przez państwo dobra dzieci (art. 5).

Kolejno w 1959 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych proklamowało Deklarację Praw Dziecka, będącą rozszerzeniem Deklaracji Genewskiej. Był to zbiór postulatów dotyczących zapewnienia dzieciom właściwych warunków życia i rozwoju, w myśl których dzieci są podmiotami praw człowieka. Pomimo proklamowania przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, Deklaracja nie była jednak dokumentem wiążącym dla państw członkowskich ze względu na brak mechanizmu kontroli.

Ten udało się osiągnąć dopiero Konwencją o prawach dziecka, o której mówi prezydent Andrzej Duda. Z jego wypowiedzi wynika jednak, że nie tylko był to pierwszy dokument regulujący prawnie kwestię praw dziecka, ale w ogóle dokument odnoszący się do tego zagadnienia po raz pierwszy. Nie jest to prawdą, ponieważ Konwencja powstawała w oparciu o rozwiązania wypracowane na przestrzeni kilkudziesięciu lat walki o prawa dziecka, zwłaszcza po zakończeniu II wojny światowej, czego najlepszym przykładem jest Deklaracja Praw Dziecka z 1959 r. Dlatego wypowiedź prezydenta Andrzeja Dudy uznajemy za manipulację.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam