Sławomir Mentzen o podnoszeniu podatków

Sławomir Mentzen, poseł Konfederacji, został zapytany przez słuchacza jednej z audycji radiowych o możliwość wprowadzenia progresywnego podatku katastralnego na mieszkania. Polityk odpowiedział, że jest przeciwny takim rozwiązaniom.

Stwierdził, że gdyby w czasie jego prezydentury została przyjęta jakakolwiek ustawa podnosząca podatki, to ją zawetuje. Podkreślił, że wydarzyłoby się to pierwszy raz w historii, bo żaden poprzedni prezydent nie zawetował ustawy podnoszącej lub komplikującej podatki. Sprawdzamy, czy było tak rzeczywiście.

Wyższe progi podatkowe na 1994 rok

W grudniu 1993 roku zmieniono w Polsce podstawy obliczania podatku dochodowego na rok następny (art. 8 ust. 1). Podwyższono tym samym progi podatkowe i związaną z nimi wysokość podatku. W miejsce dotychczasowych stawek podatkowych wielkości 20 proc., 30 proc. i 40 proc. (art. 27) wprowadzono nowe, wynoszące 21 proc., 33 proc. oraz 45 proc. (art. 8 ust. 1).

Zostały one wprowadzone w ramach przepisów przejściowych, jedynie na 12 miesięcy (art. 8 ust. 1). Po tym okresie obowiązywać miały poprzednie regulacje prawne, a co za tym idzie – niższa wysokość podatku.

Ustawą z 16 listopada 1994 roku zdecydowano jednak o zwiększeniu skali podatkowej także na następne lata. Natomiast przedziały opodatkowanego dochodu oraz kwota, o którą pomniejsza się podatek, podlegały corocznemu podwyższeniu o wskaźnik wzrostu przeciętnego wynagrodzenia zgodnie z nowelizowaną ustawą (art. 27 ust. 3 i art. 1 ust. 17).

Wałęsa przeciwny nowym regulacjom zasad opodatkowania

Lech Wałęsa zawetował 25 listopada 1994 roku ustawę o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw. W uzasadnieniu swojej decyzji wskazał na dwa przepisy dotyczące skali podatkowej, art. 1 ust. 17 oraz art. 6 ust. 5 (s. 177).

To właśnie tymi regulacjami prawnymi zdecydowano o zmianie skali podatkowej także na następne lata i podwyższono podatki, a jednocześnie utrzymano rozwiązania z 1994 roku (art. 1 ust. 17).

Prezydent stwierdził, że podniesienie podatków na rok 1995 poprzez utrzymanie stawki podatku dochodowego z poprzedniego roku jest niezgodne z prawem (A. Dudek, Historia polityczna Polski: 1989-2015, Kraków 2016, s. 310).

Odrzucenie weta prezydenckiego

W trakcie debaty na temat odrzucenia weta prezydenta poseł Marek Borowski, sprawozdawca Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, stwierdził (s. 177), że zawetowanie tej ustawy obciąży budżet państwa kwotą 13 bilionów starych złotych, czyli 1,3 miliarda nowych złotych (do denominacji waluty doszło kilka tygodni później, 1 stycznia 1995 roku). Polityk uznał, że spowoduje to poważne perturbacje, m.in. konieczność wprowadzenia niekorzystnych społecznie zmian w budżecie. Dlatego właśnie zaproponował w imieniu komisji ponowne uchwalenie tej ustawy (s. 178).

Poseł Ryszard Bugaj z Unii Pracy powiedział z kolei, że nic nie może być tak przyjemne jak zaproponowanie, że obniży się podatki. „Co czyni pan prezydent” – zauważył. Uznał jednak, że chociaż płacenie podatków jest „czynnością okrutnie nieprzyjemną”, to finansowane z nich są bardzo ważne funkcje państwa (s. 181).

Ustawę uchwalono ponownie na posiedzeniu Sejmu 2 grudnia 1994 roku. Za jej przyjęciem zagłosowało 327 posłów, 93 było przeciwnych, a 2 wstrzymało się od głosu.

Weta Kwaśniewskiego w sprawach podatkowych

Także Aleksander Kwaśniewski zawetował kilka ustaw, które nowelizowały przepisy podatkowe (np. 1, 2, 3). Trudno jednak stwierdzić, że ich celem było podniesienie podatków.

Przykładem zawetowanych przez Kwaśniewskiego przepisów jest ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Zakładała ona wprowadzenie zwrotów części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z budową lub rozbudową budynku mieszkalnego (art. 3). Miało to złagodzić skutki podniesienia stawki VAT na niektóre materiały budowlane.

Jak wyjaśnił ówczesny Szef Gabinetu Prezydenta RP, Waldemar Dubaniowski, prezydent zdecydował się na zawetowanie tej ustawy ze względu na przewidywane obciążenie dla budżetu państwa. Uznał, że nie byłby on w stanie wytrzymać takich kosztów. Zwrócił także uwagę, że realizacja założeń ustawy wymagałaby zwiększenia liczby pracowników administracji skarbowej. Mimo argumentacji prezydenta ustawę uchwalono ponownie.