Niepokojące zapowiedzi ministra Czarnka

24 stycznia odbyła się konferencja prasowa premiera Mateusza Morawieckiego oraz ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka. To wtedy minister zapowiedział, że w najbliższych dniach Rada Dzieci i Młodzieży ogłosi swoje rekomendacje w kwestii używania telefonów komórkowych w szkołach. Ze słów ministra wynikało, że ich przyjęcie będzie krokiem do ograniczenia używania telefonów w szkole.

Do tej zapowiedzi odniosła się Wanda Nowicka na TikToku. Posłanka Lewicy – oprócz przedstawienia zapowiedzi MEiN – stwierdziła, że nauczyciel nie ma prawa skonfiskować uczniowi telefonu komórkowego.

Telefony w szkole. Co mówi prawo?

Zgodnie z art. 99 Prawa oświatowego statut szkoły powinien określać różnego rodzaju obowiązki ucznia. W punkcie 4 wskazano, że wśród tych obowiązków muszą znaleźć się „warunki wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły”. W ustawie nie wyjaśniono, czy w ramach tych warunków, szkoła może pozwolić nauczycielom na konfiskowanie telefonów.

W ustawach nie przyznano nauczycielom prawa do ograniczania własności uczniów. Na tej podstawie można uznać, że nauczyciele nie mają prawa do konfiskowania telefonów.

RPO: Szkoła nie może zarekwirować telefonu

Na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich w 2018 roku możemy znaleźć jasne stwierdzenie: „szkoła nie ma (…) uprawnień do rekwirowania przedmiotów należących do uczniów”. Jednocześnie szkoła ma prawo wprowadzić pewne ograniczenia w zakresie korzystania z telefonów komórkowych na terenie szkoły.

Zdaniem RPO statut szkoły może zabraniać korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych w trakcie trwania zajęć. Nauczyciel ma prawo w związku z tym nakazać uczniowi wyłączenie urządzenia lub umieszczenie go w widocznym miejscu na czas trwania lekcji. Szkoła może także wprowadzić obowiązek pozostawienia telefonów komórkowych w depozycie po wejściu na jej teren.

Co ważne, uczeń powinien mieć umożliwiony dostęp do telefonu złożonego w depozycie, gdy uzna to za konieczne. Osoby pełnoletnie i rodzice osób niepełnoletnich mogą w każdej chwili zażądać zwrotu telefonu.

Umarłe Statuty i Prawo Marcina potwierdzają zdanie RPO

Także w opinii Łukasza Korzeniowskego, studenta prawa i prezesa Stowarzyszenia Umarłych Statutów, nauczyciel nie może odebrać uczniowi telefonu komórkowego. Choć w szkole powinny istnieć zasady wnoszenia na teren szkoły telefonów i korzystania z nich, to jednak szkoła nie ma prawa nadmiernie ingerować w wolność uczniów. Taką ingerencją byłoby nie tylko odbieranie telefonu, ale nawet samo sprawdzanie, czy uczeń ma przy sobie telefon.

Podobną opinię w tej sprawie ma Marcin Kruszewski, absolwent prawa i autor tiktokowego kanału Prawo Marcina. Zdaniem Kruszewskiego szkoła ma prawo np. stworzyć depozyt, do którego uczniowie, wchodząc do szkoły, będą musieli składać telefony. Jednocześnie nauczyciel nie ma prawa sprawdzać, czy uczeń ma przy sobie telefon, a jeśli go przyłapie, nie może go zmusić do złożenia telefonu do depozytu.

Rzeczniczka MEiN przestrzega przed nadmiernymi ograniczeniami

Kilka dni przed zapowiedziami ministra Czarnka Polska Agencja Prasowa zapytała MEiN o zasady używania telefonów w szkołach. W odpowiedzi rzeczniczka ministerstwa Adrianna Całus-Polak zwróciła uwagę na przytoczone wyżej przepisy Prawa oświatowego. Zdaniem rzeczniczki na ich podstawie szkoła może całkowicie zakazać korzystania z telefonów podczas lekcji lub zobowiązać uczniów do składania ich na przechowanie w określonym miejscu podczas pobytu w szkole.

Jednocześnie, zdaniem rzeczniczki, wprowadzenie całkowitego zakazu używania telefonów w szkołach nie jest możliwe i nie mieści się w planach ministerstwa. Mogłoby to zostać uznane za nadmierne ograniczenie uprawnień właściciela rzeczy ruchomej. Całus-Polak nie odniosła się do kwestii rekwirowania telefonów przez nauczyciela.

Rekomendacje Rady Dzieci i Młodzieży

Konferencja Rady Dzieci i Młodzieży o telefonach komórkowych w szkołach odbyła się 3 lutego. W jej trakcie ogłoszono osobne rekomendacje dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych. W opinii Rady telefony w szkołach podstawowych powinny być używane wyłącznie w celach edukacyjnych i do kontaktu z rodzicami za zgodą nauczyciela. W szkołach ponadpodstawowych Rada również zaleciła korzystanie z telefonów w celach edukacyjnych.

Rada Dzieci i Młodzieży nie zaleciła żadnych dodatkowych ograniczeń w zakresie korzystania z telefonów. Jej członkowie zaproponowali jedynie podjęcie działań wspierających dla uczniów. Wśród nich znalazły się m.in. programy profilaktyczne ostrzegające przed nadużywaniem telefonów.