Zatrzymanie byłych szefów CBA

9 stycznia doszło do zatrzymania byłych szefów CBA Mariusza Kamińskiego i Michała Wąsika. Politycy PiS w grudniu ubiegłego roku zostali skazani na dwa lata więzienia za podżeganie do korupcji i fałszowanie dokumentów w ramach afery gruntowej. 

Dzień przed ich zatrzymaniem, czyli 8 stycznia, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia poinformował media o wydaniu nakazu doprowadzenia skazanych Kamińskiego i Wąsika do jednostek penitencjarnych.

„Wobec treści postanowienia i zarządzeń o wykonaniu wyroku przygotowano dokumentację wykonawczą, w tym nakazy doprowadzenia skazanych Kamińskiego i Wąsika do jednostek penitencjarnych” – tak brzmiała informacja przekazana mediom przez sędziego Piotra Maksymowicza.

Skazani mimo ułaskawienia?

W chwili zatrzymania Kamiński i Wąsik przebywali w Pałacu Prezydenckim. Prezydent Andrzej Duda ułaskawił bowiem byłych szefów CBA jeszcze w 2015 roku, gdy sąd skazał ich po raz pierwszy w związku z ich działaniami w czasie afery gruntowej. Wówczas otrzymali oni karę 3 lat więzienia i 10 lat zakazu pełnienia funkcji publicznych za przekroczenie uprawnień.

Był to wyrok nieprawomocny, od którego przysługiwało odwołanie w postaci apelacji. Jednak zanim do niej doszło, prezydent Andrzej Duda podjął decyzję o ułaskawieniu zarówno Mariusza Kamińskiego, jak i Michała Wąsika. W marcu 2016 Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił wyrok sądu rejonowego i unieważnił postępowanie ze względu na zastosowanie prawa łaski przez głowę państwa.

Sprawa wróciła jednak w czerwcu 2023 roku, kiedy to Sąd Najwyższy uchylił umorzenie sprawy z marca 2016 roku. Już wcześniej, bo w 2017 roku, SN wskazywał, że prawo łaski może być realizowane wyłącznie wobec osób, których winę stwierdzono prawomocnym wyrokiem sądu.

Ponadto dodano, że zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych. De facto więc ułaskawienie Kamińskiego i Wąsika uznano za nieważne, a politycy zostali skazani po raz drugi. 

Andrzej Duda broni Kamińskiego i Wąsika. Kontrowersje

Z takim obrotem sprawy nie zgadza się Andrzej Duda, który w dniu zatrzymaniu byłych szefów CBA pokazał się z nimi oficjalnie w Pałacu Prezydenckim. Kamiński i Wąsik wzięli udział w uroczystości powołania doradców Dudy, a zdjęcia z tego wydarzenia opublikowała w mediach społecznościowych Kancelaria Prezydenta.

Ostatecznie więc byli szefowie CBA zostali zatrzymani na terenie Pałacu Prezydenckiego, co wzbudziło sporo kontrowersji. Pojawiły się głosy, że mundurowi nie mieli prawa wejść do budynku i przeprowadzić w nim czynności związanych z zatrzymaniem (1, 2, 3). Jednym z nich jest wypowiedź posła PiS Pawła Jabłońskiego.

Policja ma prawo wejść do Pałacu Prezydenckiego? Eksperci nie mają wątpliwości

W tej sprawie wypowiedzieli się eksperci jeszcze zanim doszło do zatrzymania. Jak mówił dla PAP prof. Stanisław Marian Waltoś, specjalista  w prawie karnym, Pałac Prezydencki nie jest eksterytorialny, czyli nie jest wyłączony spod prawa danego państwa i specjalnie chroniony.

Pojawiały się jedynie opinie, że policja powinna wcześniej skontaktować się z Kancelarią Prezydenta i uprzedzić o planowanych czynnościach. Prof. Marek Chmaj zaznacza, że policja powinna zrobić to ze względu na szacunek wobec głowy państwa.

Co w takim razie z art. 220 KPK?

Wspomniani wyżej specjaliści w swoich opiniach nie odwoływali się do konkretnych przepisów. Natomiast Paweł Jabłoński powołał się konkretnie na zasady dotyczące przeszukań, wynikające z art. 220 Kodeksu postępowania karnego.

Rzeczywiście, zgodnie z tym przepisem, policja może dokonać przeszukania na polecenie sądu lub prokuratora. Ani z informacji przekazanych przez sąd, ani z komentarza, który uzyskaliśmy telefonicznie od Komendy Stołecznej Policji, nie wynika, czy policjanci mieli polecenie przeszukania Pałacu Prezydenckiego.

A gdyby jednak przeszukanie było konieczne?

Zakładając nawet, że policja nie miała pewności, czy osoby skazane przebywają w Pałacu Prezydenckim, zdaniem dr. Woińskiego, polecenie przeszukania także nie było konieczne.

Podsumowując, jeśli policjanci byli pewni, że Kamiński i Wąsik są w Pałacu, i nikt tam ich przed nimi nie ukrywał, to mogli do niego wejść w celu zatrzymania. Jeśli jednak uznać, że dawni szefowie CBA byli tam ukrywani, do wejścia na teren Pałacu wystarczyło okazanie legitymacji służbowej i zatwierdzenie przeszukania po fakcie.