Wypowiedź Krzysztofa Bosaka oceniamy jako manipulację. W trakcie kampanii prezydenckiej w 2015 roku Andrzej Duda mówił o konieczności wsparcia tzw. frankowiczów. Przede wszystkim sugerował przewalutowanie kredytu na złotówki według kursu z dnia zawarcia umowy kredytowej. Projektu z takim rozwiązaniem nie zgłosił do sejmu, natomiast przekazał dwa inne: pierwszy dotyczący tzw. spreadów, który nie doczekał się dotychczas drugiego czytania, i drugi, w którym znalazły się m.in. zapisy o możliwych przewalutowaniach kredytu, ale według aktualnego kursu. Zostały one usunięte przez sejm i ustawa została uchwalona bez nich.

Nie jest zatem prawdą, że Andrzej Duda nie podjął żadnych kroków mających na celu pomoc frankowiczom, aczkolwiek nie skierował również do sejmu projektu ustawy wprowadzającej rozwiązania, o których mówił w 2015 roku.

Wypowiedź

Krzysztof Bosak w trakcie debaty prezydenckiej w TVP zarzucił Andrzejowi Dudzie, że złożył on obietnicę pomocy tzw. frankowiczom, ale jej nie dotrzymał.

Kampania przed wyborami prezydenckimi w 2015 roku

W trakcie kampanii prezydenckiej w 2015 roku Andrzej Duda spotkał się m.in. z przedstawicielami Stowarzyszenia „Stop Bankowemu Bezprawiu”, które podnosiło problem kredytów zaciągniętych we franku szwajcarskim. Wysokość rat kredytu gwałtownie wzrosła w wyniku zmiany kursu franka w stosunku do polskiego złotego. W czasie tego spotkania Andrzej Duda miał obiecać, że w trakcie trzech miesięcy od rozpoczęcia kadencji jako prezydent złoży w sejmie projekt ustawy rozwiązującej problem tzw. frankowiczów.

Taką informację podaje strona internetowa Stowarzyszenia. Fragment spotkania został uwieczniony też na filmie. Andrzej Duda zasugerował, że kredyty mogą zostać przeliczone po kursie z dnia zawarcia umowy kredytowej. Powiedział także, że będzie starał się w tej sprawie interweniować. Jednocześnie złożenie wyżej wspomnianej obietnicy nie zostało zarejestrowane na filmie. O kwestii kredytów Andrzej Duda wspomniał także na spotkaniu z wyborcami w Żyrardowie. Powiedział wtedy, że pomoc frankowiczom to:

pierwsza zmiana, jaka powinna być wprowadzona, i będę w tym kierunku parł…

Następnie wskazał, że chodzi mu o zakaz ściągania z kredytobiorcy większej kwoty niż wartość mieszkania – jeżeli dochodzi do egzekucji na skutek niepłacenia rat. Andrzej Duda odniósł się także do konieczności skontrolowania banków, jeżeli chodzi o przestrzeganie prawa w czasie udzielania kredytów we frankach. Następnie obecny prezydent powiedział:

I wreszcie trzecia rzecz: ja uważam, że te kredyty powinny być spłacane po kursie, według którego były brane, bo na takie warunki ci ludzie się tak naprawdę godzili.

Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy słowa powiedziane wcześniej „będę w tym kierunku parł” odnosiły się tylko do pierwszej kwestii, czy do wszystkich trzech. Trudno jest również uznać to za obietnicę sensu stricto.

Finalnie kwestia frankowiczów pojawiła się w trakcie debaty prezydenckiej pomiędzy Bronisławem Komorowskim a Andrzejem Dudą, który stwierdził:

Ale przede wszystkim trzeba ulżyć tym ludziom (frankowiczom – przyp. Demagog). Trzeba wprowadzić dobre zasady kredytowania. A dzisiaj trzeba te kredyty… Powrócić do rozliczenia złotówkowego tych kredytów. Tak jakby nigdy nie były we frankach zawarte.

Ustawa o wsparciu dla kredytobiorców

27 października 2015 roku Andrzej Duda podpisał ustawę o wsparciu dla kredytobiorców. Wnioskodawcą była grupa posłów Platformy Obywatelskiej. Ustawa przewiduje udzielenie zwrotnej pomocy pieniężnej dla osób, których sytuacja finansowa jest zagrożona, np. posiadają oni status bezrobotnego lub koszty obsługi kredytu przekraczają 60 proc. dochodów ich gospodarstwa domowego. Ustawa stawia także ograniczenia, np. wnioskodawca nie może być właścicielem albo wynajmować innego lokalu lub domu.

Wsparcie jest udzielane przez Bank Gospodarstwa Krajowego nie dłużej niż przez 18 miesięcy w wysokości maksymalnej 1 500 zł na miesiąc. Pomocą mogą być objęci również kredytobiorcy, którzy zaciągnęli kredyt w obcej walucie. Na ten cel utworzony został specjalny Fundusz Wsparcia Kredytobiorców dysponujący kwotą 600 mln zł na dzień uruchomienia Funduszu. Zwrot pieniędzy rozpoczyna się 2 lata od ostatniej raty wsparcia i trwa przez 8 lat. Kredytobiorcy mieli czas na złożenie wniosku o wsparcie do końca 2018 roku.

Projekt ustawy w sprawie zwrotu spreadu

1 sierpnia 2016 roku prezydent skierował do sejmu projekt ustawy o zasadach zwrotu niektórych
należności wynikających z umów kredytu i pożyczki. Projekt zakładał zwrot spreadów sztucznie zawyżonych przez banki. Spread to różnica pomiędzy kursem kupna (np. waluty) a kursem sprzedaży. Zaciągając kredyt w obcej walucie, bank przelicza wartość kredytu po kursie kupna, a spłata następuje po kursie sprzedaży.

W czasie konferencji prasowej dotyczącej projektu ustawy wypowiedział się także Adam Glapiński, prezes Narodowego Banku Polskiego. Miał on zwrócić się do prezydenta z sugestią, że nie należy wprowadzać pierwotnie zamierzonych rozwiązań, ponieważ „po przeprowadzeniu wszystkich pogłębionych analiz stało się jasne, że ustawowe jednorazowe przewalutowanie kredytów walutowych na złote w takich uwarunkowaniach jest niemożliwe”. Zaznaczył jednak, że „w rozsądnym czasie” przewalutowanie kredytów powinno nastąpić. Projekt został skierowany do Komisji Finansów Publicznych 20 października 2016 roku i od tej pory nie trwają nad nim żadne prace.

Do sejmu wpłynęły także inne projekty mające pomóc frankowiczom. Projekt autorstwa posłów PO został skierowany do Komisji Finansów Publicznych 21 października 2016 roku. To samo stało się z projektem posłów Kukiz ’15. Oba projekty obecnie są „zamrożone” i nie trwają nad nimi żadne prace.

Ustawa frankowa

Ponieważ na koniec roku 2016 jedynie ok. 2 proc. środków z wspomnianego wyżej Funduszu zostało wykorzystanych, 1 sierpnia 2017 roku Andrzej Duda wniósł projekt ustawy, który m.in. zmniejsza wymagania dotyczące osób ubiegających się o wsparcie, wydłuża okres spłaty, podwyższa kwotę raty do 2 000 zł oraz wprowadza możliwość otrzymania jednorazowego wsparcia do 72 000 zł na spłatę kredytu – w razie sprzedaży mieszkania. Wprowadzona została także możliwość umorzenia pewnej kwoty, w sytuacji gdy 100 rat zostało opłaconych w terminie. Usunięty został ostateczny termin składania wniosków. Ponadto projekt zakładał możliwość dobrowolnego przewalutowania kwoty kredytu przez bank (według aktualnego kursu waluty) i pokrycia z Funduszu różnic bilansowych między wartością kredytów przed i po restrukturyzacji.

Parlament wprowadził do projektu poprawki polegające m.in. na usunięciu zapisów dotyczących możliwości dobrowolnego przewalutowania kredytów. Ustawę uchwalono 4 lipca 2019 roku, następnie 17 lipca została podpisana przez prezydenta, a weszła w życie 1 stycznia 2020 roku.

Podsumowanie

Andrzej Duda nie przedstawił projektu ustawy, która zakładałaby przewalutowanie kredytów według kursu z dnia zawarcia umowy kredytowej. Skorzystał jednak z inicjatywy ustawodawczej, kierując do sejmu dwa projekty ustaw, z czego jeden przewidywał możliwość przewalutowania kredytu według kursu bieżącego. Nie jest zatem prawdą, że Andrzej Duda nie poczynił żadnych kroków, aby wesprzeć frankowiczów, ale także nie zrobił tego w zakresie, o którym mówił. W związku z tym wypowiedź Krzysztofa Bosaka oceniamy jako manipulację.