Kontekst wypowiedzi

Wiceminister obrony narodowej Wojciech Skurkiewicz był 4 sierpnia gościem Polskiego Radia. Rozmowa rozpoczęła się od tematu rozporządzenia prezydenckiego podnoszącego wynagrodzenia m.in. dla wiceministrów, posłów i senatorów. Skurkiewicz zauważył, że nowe rozwiązania popierane są przez wszystkie opcje polityczne, w tym opozycję, która – według polityka – ma krytykować ten pomysł „tylko przed kamerami”. Wiceminister następnie stwierdził, że od 23 lat nie zmieniła się wysokość poselskiego uposażenia. Prowadząca audycję Eliza Olczyk zauważyła, co prawda, że w tym czasie miały miejsce podwyżki, jednak Skurkiewicz stwierdził, że jedyna zmiana (podwyżka o ok. 180 zł) dotyczyła ministrów i wiceministrów.

Jak ustalane są pensje posłów?

Zgodnie z ustawą o wykonywaniu mandatu posła i senatora uposażenie parlamentarzystów odpowiada 80 proc. wysokości wynagrodzenia podsekretarza stanu (wiceministra) z wyłączeniem dodatku z tytułu wysługi lat (art. 25 ust. 2). Zapis ten obowiązuje od 2018 roku. Wcześniej, od 1996 roku, poselskie uposażenie odpowiadało wynagrodzeniu podsekretarza stanu (art. 25 ust. 2).

Sposób obliczania wynagrodzenia podsekretarza stanu opisany został w Ustawie z dnia 31 lipca 1981 roku o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Pensję wiceministra ustala się na podstawie kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, czyli prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, umieszczanego corocznie w ustawie budżetowej. Wartość kwoty bazowej jest następnie mnożona przez mnożniki przypisane do danej funkcji, ustalone w rozporządzeniu prezydenta w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jeden mnożnik odpowiada pensji podstawowej, drugi dodatkowi funkcyjnemu. Po zsumowaniu obu kwot otrzymujemy miesięczne wynagrodzenie podsekretarza stanu.

Dla poszczególnych grup osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe ustalane są różne mnożniki (nie wszystkie są dostępne w tym samym rozporządzeniu), jednak cała procedura za każdym razem wygląda tak samo. Więcej na temat sposobu obliczania pensji polityków na różnych stanowiskach piszemy w analizie wypowiedzi Marka Suskiego.

Zarobki posłów 23 lata temu i obecnie

W okresie, do którego nawiązał Wojciech Skurkiewicz, obowiązywało rozporządzenie prezydenta z 1995 roku, jednak same mnożniki zdążyły już zostać zmienione nowelizacją z końca 1997 roku. Wynagrodzenie podsekretarzy stanu (a więc i posłów) ustalano poprzez pomnożenie kwoty bazowej przez 4,4 i 1,2 (wcześniej mnożniki były wyższe i wynosiły odpowiednio 5 i 1,4). Wartość samej kwoty bazowej wyniosła w 1998 roku 1 027,5 zł. Wiceministrowie i posłowie zarabiali zatem 5 754 zł miesięcznie.

W 2002 roku weszło w życie nowe rozporządzenie prezydenta w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Mnożniki, za pomocą których ustalane były wynagrodzenia podsekretarzy stanu, nie zostały w nim jednak zmienione – nadal wynosiły 4,4 i 1,2. Taki stan rzeczy utrzymał się aż do 30 lipca br., kiedy na mocy nowego rozporządzenia mnożniki dla wszystkich osób na kierowniczych stanowiskach w Polsce zostały podwyższone.

W 2021 roku kwota bazowa dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe wynosi 1 789,42 zł. Oznacza to, że wiceministrowie do końca lipca zarabiali 10 020,75 zł. Pensja poselska, która od trzech lat stanowi 80 proc. uposażenia podsekretarza stanu, wynosiła zatem 8 016,60 zł.

Czy rzeczywiście pensje ani razu nie wzrosły?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy prześledzić kwoty bazowe dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w kolejnych latach. Wiemy już, że pomiędzy 1998 a 2021 rokiem (biorąc pod uwagę stare liczniki) uposażenie posłów wzrosło o 2 262,60 zł (o 39 proc.). A tak kształtowało się w pozostałych latach:

1999:

• kwota bazowa: 1 135,40 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 6 358,24 zł.

2000:

• kwota bazowa: 1 490,30 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 8 345,68 zł.

2001:

• kwota bazowa: 1 603,56 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 8 979,93 zł.

2002:

• kwota bazowa: 1 603,56 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 8 979,93 zł.

2003:

• kwota bazowa: 1 603,56 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 8 979,93 zł.

2004:

• kwota bazowa: 1 651,67 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 249,35 zł.

2005:

• kwota bazowa: 1 701,22 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 526,83 zł.

2006:

• kwota bazowa: 1 726,74 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 669,74 zł.

2007:

• kwota bazowa: 1 726,74 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 669,74 zł.

2008:

• kwota bazowa: 1 766,46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2009:

• kwota bazowa: 1 835,35 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 10 277,96 zł.

2010:

• kwota bazowa: 1 835,35 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 10 277,96 zł.

2011:

• kwota bazowa: 1 766,46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2012:

• kwota bazowa: 1 766 46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2013:

• kwota bazowa: 1 766,46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2014:

• kwota bazowa: 1 766,46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2015:

• kwota bazowa: 1 766,46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2016:

• kwota bazowa: 1 766,46 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 9 892,17 zł.

2017:

• kwota bazowa: 1 789,42 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu i posłów: 10 020,75 zł.

2018:

• kwota bazowa: 1 789,42 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu: 10 020,75 zł,
• wynagrodzenia posłów (80 proc. wynagrodzenia podsekretarzy stanu): 8 016,60 zł.

2019:

• kwota bazowa: 1 789,42 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu: 10 020,75 zł,
• wynagrodzenia posłów: 8 016,60 zł.

2020:

• kwota bazowa: 1 789,42 zł,
• wynagrodzenie podsekretarzy stanu: 10 020,75 zł,
• wynagrodzenia posłów: 8 016,60 zł.

Jak widać, wynagrodzenia wiceministrów i posłów nie utrzymują się na stałym poziomie. Wraz ze wzrostem kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe przewidziane są tym samym – podwyżki. Od 1998 roku taka sytuacja miała miejsce dziewięciokrotnie (do końca lipca 2021). W przedziałach czasowych 2001–2003, 2006–2007, 2009–2010, 2011­–2016, a także od 2017 roku do teraz kwoty bazowe pozostawały na takim samym poziomie. Co ciekawe, między rokiem 2010 i 2011 wynagrodzenia wiceministrów i posłów uległy zmniejszeniu. Na rekordowo duże zarobki – 10 277,96 zł miesięcznie – obie grupy mogły liczyć w latach 2009­–2010.

A zatem pomimo że sposób obliczania uposażenia posłów od 1998 roku nie uległ zmianie, sama kwota wynagrodzenia wzrastała kilkukrotnie. W związku z tym wypowiedź Wojciecha Skurkiewicza należy uznać za manipulację.

Dla porównania przeciętne miesięczne wynagrodzenie Polaków w latach 1998–2020 wrosło z 1 239,49 zł do 5 167,47, czyli o 3 927,98 zł (o ponad 1600 zł więcej niż wynagrodzenia posłów). Procentowy wzrost wyniósł prawie 317 proc.