Edukacja 
Ekologia 
Klimat 
Energetyka 
Fact-checking 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
6 min czytania
Wypowiedzi
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
6 min czytania
Czy za rządów PiS nie można już przeprowadzać kontroli poselskich?
Czy za rządów PiS nie można już przeprowadzać kontroli poselskich?
Do 2015 roku poseł mógł wejść z kontrolą poselską do dowolnej spółki Skarbu Państwa. Odkąd zaczęło rządzić PiS poseł już nie może kontrolować spółek Skarbu Państwa.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
- Prawo parlamentarzystów do przeprowadzenia kontroli w spółkach z udziałem Skarbu Państwa wynika z art. 19 ustawy z 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Obecnie obowiązujące brzmienie tego przepisu pozostaje niezmienione od 2 stycznia 2011 roku. Po roku 2015 nie wprowadzono żadnych zmian w tej kwestii.
- Analizując jedynie ostatnie kilkanaście miesięcy, zauważymy, że miało miejsce co najmniej kilka kontroli poselskich w spółkach Skarbu Państwa. Były to m.in. kontrole podjęta przez posłów Lewicy w KGHM Polska Miedź SA oraz posłów KO w Poczcie Polskiej SA, Centralnym Porcie Komunikacyjnym Sp. z o.o. i Polskich Liniach Lotniczych „LOT” SA.
- W związku z powyższym wypowiedź Agnieszki Pomaski uznajemy za fałszywą.
Kontekst wypowiedzi
W programie 7. Dzień Tygodnia w Radiu Zet wyemitowanym 4 kwietnia 2021 roku wśród gości prowadzącego Andrzeja Stankiewicza była Agnieszka Pomaska. Jednym z poruszonych tematów były nieprawidłowości mające miejsce w spółkach Skarbu Państwa. Posłanka PO stwierdziła, że do 2015 roku poseł mógł wejść z kontrolą poselską do dowolnej spółki Skarbu Państwa, natomiast od kiedy zaczęło rządzić Prawo i Sprawiedliwość, nie ma już możliwości przeprowadzania takich kontroli.
Czym jest kontrola poselska?
Kwestia kontroli poselskiej uregulowana jest w art. 19 ustawy z 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora, w którym jest zapisane:
„W wykonywaniu mandatu poseł lub senator ma prawo, jeżeli nie narusza dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu w działalność organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, a także spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz zakładów i przedsiębiorstw państwowych i samorządowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy prawnie chronionej.
Zasady i tryb udostępniania posłom i senatorom informacji niejawnych określają przepisy o ochronie informacji niejawnych”.
Przepis ten zawierała już pierwotna wersja ustawy, a jego obecne brzmienie obowiązuje od 2 stycznia 2011 roku, kiedy to weszła w życie ustawa z 5 sierpnia 2010 roku o ochronie informacji niejawnych.
Oprócz instytucji kontroli poselskiej posłom i senatorom przysługuje również prawo interwencji opisane w art. 20 wspomnianej ustawy. Może być ona podjęta w organie administracji rządowej i samorządu terytorialnego, zakładzie lub przedsiębiorstwie państwowym oraz organizacji społecznej, a także w jednostkach gospodarki niepaństwowej dla załatwienia sprawy, którą parlamentarzysta wnosi we własnym imieniu albo w imieniu wyborcy lub wyborców. Wymienione organy i jednostki mają obowiązek, najpóźniej w ciągu czternastu dni, powiadomić posła lub senatora o stanie rozpatrywania sprawy i w uzgodnionym z nim terminie ostatecznie ją załatwić. Ich kierownicy są obowiązani niezwłocznie przyjąć parlamentarzystę oraz udzielić mu informacji i wyjaśnień dotyczących sprawy.
Należy zwrócić uwagę, że w przypadku spółek, w których Skarb Państwa nie jest już akcjonariuszem, możliwa jest jedynie interwencja poselska, a nie kontrola. Tak wynika z opinii Biura Analiz Sejmowych, będącej odpowiedzią na zapytanie posła Marka Rutki. Polityk Lewicy chciał w czerwcu ubiegłego roku przeprowadzić kontrolę poselską w spółce Energa SA, która 30 kwietnia 2020 roku została przejęta przez PKN Orlen. Zdaniem Biura Analiz Sejmowych Spółka nie była już podmiotem, do którego mogą być adresowane żądania wynikające z art. 19 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Jednak Energa mieści się w zakresie znaczeniowym pojęcia „jednostka gospodarki niepaństwowej”, a zatem może być adresatem interwencji poselskiej podejmowanej w trybie art. 20 ustawy. Uprawnienia wynikające z art. 20 nie gwarantują jednak dostępu do dokumentów źródłowych, „wglądu w działalność” i podlegają wszelkim ograniczeniom wynikającym z przepisów o tajemnicy prawnie chronionej.
Przykłady kontroli poselskich
W ciągu ostatniego roku miało miejsce co najmniej kilka kontroli poselskich w spółkach Skarbu Państwa. Wiosną 2020 roku w KGHM Polska Miedź kontrolę podjęli politycy Lewicy: Anita Kucharska-Dziedzic, Katarzyna Kotula, Maciej Kopiec i Robert Obaz. Jej celem było wyjaśnienie niejasności związanych z brakiem kompletnych i rzeczowych informacji dotyczących zakupionych przez KGHM w Chinach maseczek ochronnych dla służb medycznych w Polsce. Posłowie chcieli się dowiedzieć, jakie certyfikaty i dokumenty dołączone były do zakupionego sprzętu oraz jaki jest jego stan magazynowy.
Kontrole poselskie miały również miejsce w Poczcie Polskiej. Jak wynika ze skargi złożonej przez zarząd spółki do Marszałek Sejmu RP Elżbiety Witek, w okresie od maja do czerwca 2020 roku doszło do sześciu kontroli przeprowadzonych przez posłankę i posłów KO: Katarzynę Lubnauer, Roberta Kropiwnickiego, Marcina Kierwińskiego, Michała Szczerbę, Jana Grabca, Konrada Frysztaka, Zbigniewa Konwińskiego oraz Dariusza Jońskiego. Dotyczyły one przygotowania spółki do wyborów korespondencyjnych.
Kolejni posłowie KO – Maciej Lasek i Paweł Poncyliusz – na początku października 2020 roku przeprowadzili kontrolę w warszawskiej siedzibie Centralnego Portu Komunikacyjnego. Rzecznik CPK wskazał, że posłowie otrzymali sprawozdanie finansowe spółki za rok obrotowy 2019. Ci sami posłowie wraz z Dariuszem Jońskim i Michałem Szczerbą podjęli kontrolę w styczniu bieżącego roku w PLL LOT. Prezesowi spółki Rafałowi Milczarskiemu przekazali 31 pytań dotyczących głównie planowanych zwolnień grupowych oraz tego, na co firma przeznaczy 3 mld złotych z Polskiego Funduszu Rozwoju.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
