Definicja długu zagranicznego

Zgodnie z definicją Głównego Urzędu Statystycznego dług zagraniczny to część rządowego długu państwa zaciągnięta u kredytodawców poza granicami państwa. Na dług zagraniczny mogą składać się zobowiązania względem różnych podmiotów, m.in. banków prywatnych, rządów innych państw czy międzynarodowych instytucji z zakresu wsparcia finansowego. Różnorodna jest także forma jego zaciągania, np. poprzez kredyty czy dłużne papiery wartościowe.

Bardziej fachową definicję znajdziemy we wspólnym opracowaniu Banku Światowego, Banku Rozrachunków Międzynarodowych, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Przez dług zagraniczny należy rozumieć zobowiązania, jakie muszą spłacić rezydenci, którzy zaciągnęli dług u nierezydentów.

Zadłużenie zagraniczne brutto, na koniec danego okresu, jest sumą podjętych i nieuregulowanych zobowiązań rezydentów danego kraju wobec nierezydentów, wynikających z zawartych umów, dotyczących spłat kapitału wraz z odsetkami lub bez, albo spłat odsetek wraz z kapitałem lub bez.

– czytamy.

Narodowy Bank Polski uznaje powyższą definicję za „bazową”. 

Należy również wspomnieć, że zadłużenie zagraniczne obejmuje zarówno zobowiązania w walucie krajowej, jak i walucie obcej (np. euro, dolar).

Zadłużenie zagraniczne Polski

Mateusz Morawiecki nie sprecyzował, jakiego zadłużenia zagranicznego dotyczą przytoczone przez niego dane. W ocenie wypowiedzi premiera należy dokonać rozróżnienia między zagranicznym zadłużeniem sektora rządowego a całkowitym zadłużeniem zagranicznym brutto.

Pierwszy rodzaj zadłużenia, jak sama nazwa wskazuje, to zadłużenie wszelkich podmiotów wchodzących w jego skład, np. ministerstw. Drugi typ odnosi się do totalnego zadłużenia państwa, na które składa się zadłużenie poszczególnych sektorów: rządowego, Narodowego Banku Polski, MIF z wyłączeniem NBP i inwestycje bezpośrednie, czyli instrumenty dłużne oraz pozostałe.

Zgodnie z danymi NBP zadłużenie zagraniczne brutto w 2015 roku wyniosło 1 291,7 mld zł. W kolejnych latach rządów Prawa i Sprawiedliwości kształtowało się następująco:

• 2016 rok: 1 421,5 mld zł,
• 2017 rok: 1 333,5 mld zł,
• 2018 rok: 1 361,7 mld zł,
• 2019 rok: 1 344,2 mld zł.

Porównując powyższe dane rok do roku, można zauważyć, że w 2016 roku zadłużenie zagraniczne brutto wzrosło o 10,0 proc., w 2017 roku spadło o 6,2 proc., w 2018 roku wzrosło 2,1 proc., a w 2019 roku zmniejszyło się o 1,3 proc. W latach 2015-2019 zadłużenie zagraniczne brutto zwiększyło się z 1 291,7 mld zł do 1 344,2 mld zł, czyli o około 4,1 proc. 

W przypadku sektora rządowego i samorządowego sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Zgodnie z danymi NBP zadłużenie sektora rządowego i samorządowego w 2015 roku wyniosło 531,9 mld zł. W kolejnych latach jego wartość kształtowała się następująco:

• 2016 rok: 533,6 mld zł,
• 2017 rok: 510,1 mld zł,
• 2018 rok: 488,5 mld zł,
• 2019 rok: 437,7 mld zł.

Zadłużenie sektora rządowego i samorządowego w 2016 roku wzrosło o 0,3 proc., w 2017 roku spadło o 4,4 proc., w 2018 roku spadło o 4,2 proc., a w 2019 roku zmniejszyło się aż o 10,4 proc. Powyższe dane wskazują, że zadłużenie sektora rządowego i samorządowego w latach 2015-2019 zmniejszyło się z 531,9 mld zł do 437,7 mld zł, czyli o około 17,7 proc.

Dzięki temu, że NBP agreguje również dane w ujęciu kwartalnym, możemy dokonać też analizy pierwszego półrocza roku 2020.

Źródło: Narodowy Bank Polski

Podsumowanie

Mateusz Morawiecki podaje w zaokrągleniu prawidłowe dane wyłącznie w odniesieniu do zadłużenia sektora rządowego i samorządowego. Podkreślić należy, że zadłużenie zagraniczne brutto Polski wzrosło o ok. 4 proc., co zostało pominięte przez premiera. Biorąc pod uwagę uogólniony charakter wypowiedzi („zadłużenie zagraniczne”), uznajemy ją za manipulację.