Klimczak: zbiornik po raz pierwszy jest uruchamiany w trybie powodziowym

Minister infrastruktury Dariusz Klimczak pojawił się w programie Gość Wydarzeń. Ze studiem telewizyjnym łączył się zdalnie z centrum zarządzania zbiornikiem Racibórz Dolny. Polityk PSL na antenie opisywał obecną sytuację powodziową i działania podjęte przez resort na zalanych terenach. 

Minister stwierdził, że wybudowanie zbiornika w Raciborzu jest odpowiedzią na powódź z 1997 roku [czas nagrania: 0:47]. Podkreślił, że stabilizuje on i daje bezpieczeństwo miejscowościom, które były zalane w trakcie tzw. powodzi tysiąclecia. Wymienił wśród nich m.in. Wrocław, Opole czy Kędzierzyn-Koźle [czas nagrania: 01:25].

Klimczak dodał, że zbiornik ten po raz pierwszy uruchamiany jest w trybie powodziowym [czas nagrania: 0:25]. Na jego słowa zareagowali politycy Prawa i Sprawiedliwości i Suwerennej Polski, którzy stwierdzili, że nie jest to prawda (1, 2). Weryfikujemy, czy zbiornik Racibórz Dolny był już wcześniej wykorzystany w sytuacji zagrożenia powodziowego.

Zagrożenie powodziowe z lat 2020 i 2024. Czego dotyczy podobieństwo?

Dzień później na antenie TVN24 Klimczak mówił, że po raz pierwszy uruchomiono zbiornik w Raciborzu „przy takiej powodzi, przy takim zagrożeniu powodziowym” [czas nagrania: 10:36]. Porównanie skali zagrożenia z roku 2020, gdy pierwszy raz w trybie powodziowym uruchomiono zbiornik, oraz obecnego zagrożenia jest trudne. 

Sytuacje te dotyczyły różnych obszarów, różne też były przyczyny ich wystąpienia. Porównać można ze sobą natomiast stan rzeki Odry na wysokości zbiornika oraz zasady jego działania. Uruchomienie go, jak podkreślają Wody Polskie, „nie może być podyktowane emocjami, bez względu na ich intencje, a rzeczowymi analizami i zapisami Instrukcji”.

W 2020 roku w czasie akcji przeciwpowodziowej zbiornik zgromadził ok. 50 mln m³ wody. W tym roku w trakcie takich działań największe zapełnienie zbiornika wyniosło ok. 147 mln m³ (stan na 18 września 2024 roku). W obu przypadkach celem użycia zbiornika było wypłaszczenie fali powodziowej na rzece Odrze oraz ochrona miast poniżej jego poziomu.

Chrzest bojowy zbiornika Racibórz Dolny odbył się w 2020 roku

Zbiornik Racibórz Dolny został użyty po raz pierwszy w październiku 2020 roku. Intensywne opady spowodowały wówczas wezbranie rzek, m.in. Odry. 

Prognozy hydrologiczne przewidywały wtedy zalanie m.in. szpitala w Kędzierzynie-Koźlu, gdzie w tamtym momencie leczeni byli chorzy na COVID-19. Podjęte działania pozwoliły na stabilizację sytuacji na Odrze i redukcję fali wezbraniowej o około 30 proc. Po pięciu dniach pracy zbiornika, 19 października, rozpoczęło się jego opróżnianie.

Jak już zaznaczyliśmy, w ramach akcji przeciwpowodziowej zbiornik Racibórz Dolny zgromadził ponad 50 mln m³ wody. Oznaczało to, że zachowano 75 proc. jego rezerwy powodziowej, a maksymalne wypełnienie wynosiło 27 proc. Podjęte działania bezpośrednio ochroniły mieszkańców m.in. Brzegu, Lubieszowa, Koźla czy Sławic.

Jaką funkcję pełni zbiornik w obliczu obecnej powodzi?

W kontekście trwającej walki z powodzią na południu Polski zbiornik Racibórz Dolny określany jest mianem nadziei dla miast na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie.

Wody Polskie poinformowały 12 września 2024 roku, że wszystkie zbiorniki przeciwpowodziowe posiadały wymagane pojemności powodziowe. Podkreślono, że przygotowano je tak, aby mogły przyjąć prognozowany opad. Większość z nich posiadała rezerwy większe niż minimalne wymagane. 

Zbiornik Racibórz Dolny rozpoczął piętrzenie wody 15 września br. ok. godziny 4:20. Tym samym zredukowano przepływ wody poniżej tego obiektu, co ograniczyło ryzyko nałożenia na siebie fal powodziowych.

Obecnie stan zapełnienia zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny wynosi ok. 138 mln m³, czyli ok. 74,5 proc. pojemności (stan na godzinę 6:00 18 września). Jak poinformowano, napełnianie zbiornika przebiega prawidłowo, co wymiernie ścięło falę wezbraniową na Odrze.

Kiedy zbiornik oddano do użytku?

Zbiornik w Raciborzu osiągnął swoją funkcjonalność w styczniu 2020 roku. Ostatnie prace budowlane trwały do maja, gdy wydano pozwolenie na jego użytkowanie. 

Uroczyste otwarcie obiektu nastąpiło natomiast pod koniec czerwca. Obecnie zbiornik zapewnia ochronę przeciwpowodziową dla ponad 2,5 mln osób zamieszkujących tereny województw śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego. Jego budowa kosztowała ok. 2 mld zł. Więcej o historii tej inwestycji można przeczytać w innej naszej analizie.