[Aktualizacja 19.01.2024] Z początkiem 2024 roku nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

Kołodziejczak: Wysokie ceny żywności w Polsce to wina PiS

Od pewnego czasu trwa protest rolników, którzy sprzeciwiają się polityce rządu w związku z przyjmowaniem ukraińskiego zboża bez ograniczeń. Sytuacja ta powoduje, że na polskim rynku zaczęło dominować tańsze zboże ukraińskie. Swoją krytykę względem nieprzemyślanej polityki PiS wyraził w programie Radia ZET prezes AGROunii – Michał Kołodziejczak.

Prezes AGROunii skrytykował m.in. tarczę antyinflacyjną, tłumacząc, że sklepy podniosły marże, dzięki czemu ominęły rządowe ograniczenia. Według niego ceny produkcji żywności spadają, jednak brak kontroli nad supermarketami powoduje, że posiadają one monopol na rynku żywności, przez co mogą regulować ceny żywności według własnego uznania.

Dyskonty, supermarkety, hipermarkety – różnice

W języku potocznym słowo „supermarket” oznacza duży sklep, do którego udajemy się najczęściej kupić żywność. W rzeczywistości jednak istnieje rozróżnienie placówek handlowych na dyskonty, supermarkety i hipermarkety.

Najczęściej odwiedzane i najpopularniejsze w Polsce są dyskonty. Są to sklepy sieciowe ukierunkowane głównie na sprzedaż artykułów pierwszej potrzeby (FMCG) – przede wszystkim żywności. Sklepy te nastawione są na przyciąganie klientów atrakcyjnymi cenami. Najpopularniejsze dyskonty w Polsce to Biedronka, Lidl i Netto.

Supermarkety posiadają większą powierzchnię niż dyskonty i sprzedają szerszy asortyment towarów. Nie skupiają się tylko na żywności, choć nadal pozostaje ona ważną częścią ich oferty. Często posiadają własne piekarnie czy masarnie. Najpopularniejsze supermarkety to Kaufland, Intermarche i Stokrotka.

Z kolei hipermarkety są największe. Ich asortyment jest najbardziej zróżnicowany. Oprócz żywności możemy tam dostać np. sprzęt RTV i AGD. Przykładem tego rodzaju sklepu w Polsce są Carrefour i Auchan.

Dyskonty zyskują, a małe sklepy tracą

Z przygotowanego przez Bank Pekao raportu wynika, że w 2021 roku dyskonty miały 32 proc. udziału w rynku sprzedaży artykułów pierwszej potrzeby (FMCG), obejmujących żywność, środki czyszczące, leki dostępne bez recepty, papierosy czy alkohol. Przekłada się to na wzrost aż o 17 punktów proc. względem roku 2010, kiedy udział dyskontów w rynku FMCG wynosił 15 proc.

Wzrósł także udział supermarketów: z 13 proc. do 21 proc. Warto jednak zauważyć, że w 2021 roku wśród supermarketów wyodrębniono oddzielnie tzw. proximity, czyli markety osiedlowe, których udział wyniósł aż 15 proc.

Zauważalny jest także spadek największych sieci sprzedających, czyli hipermarketów. W 2010 ich udział wynosił 19 proc., z kolei w roku 2021 – ok. 9 proc. Najwięcej straciły małe sklepy, które w 2010 roku posiadały udziały w rynku FMCG na poziomie ok. 48 proc., a 11 lat później – jedynie 18 proc.

Cała branża FMCG odpowiada za ok. 43 proc. handlu ogólnego w Polsce, nie jest to jednak zasługa dwóch sklepów, a wszystkich podmiotów na rynku.

Wśród dyskontów dominują Biedronka i Lidl, ale inne sieci też zyskują na znaczeniu

Jak wynika z badania Proxi.cloud i UCE Research, we wrześniu 2022 roku sklepy sieci Biedronka wygenerowały 63,8 proc. wszystkich koszyków dyskontowych (w tym żywności). Na drugim miejscu znalazła się sieć Lidl z wynikiem 20,3 proc. Łącznie te dwie sieci odpowiadały za 84,1 proc. rynku dyskontów.

Eksperci wskazują jednak na rosnące znaczenie sieci Netto, która odpowiadała za 12 proc. rynku dyskontowego. Sieć ta zyskuje najwięcej, jeśli chodzi o liczbę wizyt (wzrost o ponad 50 proc. rok do roku) i unikalnych klientów (wzrost o niecałe 43 proc. rok do roku).

Z kolei sieć Aldi we wrześniu ub.r. odpowiadała za 4 proc. koszyków dyskontowych. 

Rynek żywności

Udział supermarketów od początku XXI wieku utrzymuje się na podobnym poziomie: 2001 rok: 15 proc., 2012 rok: 16 proc., 2021 rok: ponownie 15 proc. 

W ciągu dekady pozycję lidera stracił tzw. mały format (sklepy o powierzchni do 300 m²). W 2021 roku ich udział w koszyku spożywczym wyniósł 36 proc. Natomiast w 2012 roku sklepy małoformatowe odpowiadały za 48 proc. sprzedaży żywności.

Przychody ze sprzedaży

Jak wynika z raportu Pekao, największy dochód w 2021 roku uzyskała firma Jeronimo Martins: 68,2 mld zł. Na drugim miejscu znalazł się Lidl z wynikiem 26,9 mld. Podium zamknęła polska firma Dino z dochodem 13,3 mld.

Mimo dominacji dyskontów i marketów na czwartym miejscu znalazła się Żabka z dochodami wysokości 12,4 mld zł. Wynik ten wpisuje się w tendencję wzrostową dla sklepów expresowych, tzw. convenience.

Zmiany w układzie sił sklepów

Ostatnia dekada to okres rozwoju dyskontów oraz supermarketów. Zauważalne jest to także w kwestii liczby sklepów w poszczególnych grupach. W ciągu 11 lat liczba dyskontów zwiększyła się z 2 600 do 4 848 (wzrost o ok. 86 proc.). Większy wzrost, bo prawie o 100 proc., zanotowały supermarkety. W 2010 roku było ich 4 461, a w 2021 już 8 916.

W ciągu badanego okresu spadła nieznacznie liczba hipermarketów z 562 do 524. Jest to kolejna statystyka, w której hipermarkety tracą. To samo dotyczy małych sklepów lokalnych.