Wypowiedź posła Piotra Zgorzelskiego uznajemy za prawdziwą, ponieważ od 1 stycznia 2018 roku w klasyfikacji NUTS 2 województwo mazowieckie uległo podziałowi na dwa regiony. Prawdą jest również, że w regionie stołecznym PKB per capita (mierzone PPS) odpowiada 156 proc. średniej unijnej, podczas gdy wynik pozostałej części województwa wynosi 60 proc. 

NUTS – serce statystyki regionalnej

Nomenclature des Unités territoriales statistiques, w skrócie NUTS, to termin wywodzący się z języka francuskiego. W Polsce tłumaczony jest jako Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych.

Wprowadzenie klasyfikacji NUTS do systemu danych UE motywowano możliwością porównywania poszczególnych regionów państw członkowskich pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego. Problematyczne było bowiem zestawianie dużych państw, jak np. Niemcy czy Francja, z mniejszymi krajami, jak choćby Luksemburg. NUTS to także przydatne narzędzie do kształtowania polityki spójności w ramach Wspólnoty. Z tego powodu NUTS określane jest mianem serca statystyki regionalnej.

NUTS w Polsce

Klasyfikacja NUTS funkcjonuje w UE od roku 1988. Do jej formalizacji doszło jednak dopiero w roku 2003 na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Dwa lata później akt prawny został znowelizowany po tym, jak 1 maja 2004 do Unii przystąpiło 10 nowych państw (w tym Polska). U nas NUTS oficjalnie obowiązuje od 26 listopada 2005 roku, jednakże był już wcześniej stosowany na mocy porozumienia GUS i Eurostatu.

NUTS po przystąpieniu Polski do UE zmieniano kilkakrotnie. W tej analizie interesuje nas aktualizacja z 1 stycznia 2018 wprowadzająca jedną, lecz istotną modyfikację. Od tego dnia w naszym kraju funkcjonuje 97 jednostek NUTS:

• NUTS 1, czyli makroregiony (grupujące województwa) – 7 jednostek,
• NUTS 2, czyli regiony (województwa lub ich części) – 17 jednostek,
• NUTS 3, czyli podregiony (grupujące powiaty) – 73 jednostki.

Wspomniana zmiana dotyczyła poziomu NUTS 2, na którym klasyfikowano całe województwa. Od 1 stycznia 2018 roku województwo mazowieckie rozdzielono na region Warszawski stołeczny (Warszawa i 9 sąsiednich powiatów) oraz region Mazowiecki regionalny (pozostała część woj. mazowieckiego). Dobrze obrazuje to poniższa mapa.

www.stat.gov.pl

NUTS a polityka spójności

Jak już wspominaliśmy, klasyfikacja NUTS jest stosowana do określania kształtów polityki spójności, co wyraża się m.in. w wysokości środków przeznaczanych do konkretnych regionów. Głównym założeniem tej polityki jest równomierny rozwój i wsparcie regionów słabo rozwiniętych. Co jest jednak podstawą do określenia takiego stanu rzeczy?

Regiony NUTS określane są na podstawie PKB per capita:

• słabiej rozwinięte – PKB na jednego mieszkańca poniżej 75 proc. średniej unijnej,
• w okresie przejściowym – PKB na jednego mieszkańca mieści się w przedziale 75-90 proc. średniej unijnej,
• regiony wysoko rozwinięte – PKB na mieszkańca powyżej 90 proc. średniej unijnej.

Jak wygląda sytuacja w przypadku Mazowsza?

Dane Eurostatu wskazują, że całe województwo mazowieckie klasyfikuje się wyraźnie powyżej średniej unijnej (114 proc.). Jednak gdy przyjrzymy się statystykom zgodnie z podziałem od 1 stycznia 2018 roku, dostrzeżemy znaczną dysproporcję między tzw. obwarzankiem Warszawskim a pozostałą częścią województwa. W regionie Warszawskim stołecznym PKB per capita (mierzone parytetem siły nabywczej) wynosi 156 proc., podczas gdy jedynie 60 proc. przypada na region Mazowiecki regionalny.

Tym samym podział województwa mazowieckiego na dwa regiony może przyczynić się do zwiększenia finansowania. Jak podaje Komisja Europejska, więcej niż połowa z budżetu polityki spójności jest przeznaczana właśnie na regiony najsłabiej rozwinięte.