Kontekst wypowiedzi

Gośćmi programu „Śniadanie Rymanowskiego w Polsat News i Interii” w dniu 22 sierpnia byli m.in. Marek Sawicki i Bartosz Kownacki. Rozmowa dotyczyła sytuacji w Usnarzu Górnym, gdzie od ok. dwóch tygodni koczuje grupa 32 uchodźców z Afganistanu i Iraku. Marek Sawicki przekonywał, że zgodnie z procedurami osoby te powinny zostać umieszczone w odpowiednich ośrodkach dla uchodźców, na co Bartosz Kownacki odpowiedział, że koczujący w Usnarzu Górnym ludzie nie są na terytorium Polski, więc nasze przepisy ich nie obowiązują. Stwierdził również, że cała sytuacja to operacja prowadzona przez prezydentów Białorusi i Rosji, Łukaszenkę i Putina, w celu destabilizacji Polski, Litwy, państw bałtyckich i UE. Oskarżył wreszcie Marka Sawickiego o „wpisywanie się w narrację Łukaszenki”.

W odpowiedzi Marek Sawicki stwierdził, że to rząd Prawa i Sprawiedliwości dopuścił do rozszczelnienia granic, co miało skutkować tym, że tylko w 2019 roku doszło do 40 tys. nielegalnych przekroczeń granicy. Według posła PSL liczba takich zdarzeń po 2015 roku ma się co roku podwajać.

Nielegalne przekraczanie granic od 2015 roku

Zgodnie z art. 49a Kodeksu wykroczeń przekroczenie granicy Polski wbrew przepisom podlega karze grzywny. Nielegalne jest nie tylko usiłowanie, ale również pomocnictwo przy tego typu próbie.

Łącznie w tych latach doszło do 36 699 przekroczeń lub usiłowań przekroczenia granicy państwowej wbrew przepisom. W okresie, do którego nawiązał Marek Sawicki, czyli w latach 2016–2019, miały miejsce 25 563 próby nielegalnego przekroczenia polskiej granicy.

Wzrost liczby prób przedostania się do Polski wbrew przepisom nastąpił w 2016 i w 2017 roku (w stosunku do ostatniego rządu koalicji PO-PSL). Wówczas granicę w nielegalny sposób próbowano przekroczyć ponad 7 tys. razy rocznie. W 2018 i 2019 roku nastąpił pod tym względem wyraźny spadek, który okazał się jeszcze większy w 2020 roku (w związku ze zmniejszeniem mobilności z powodu pandemii COVID-19).

Dane za pierwsze półrocze 2021 roku wskazują, że trend ten uległ jednak odwróceniu. Tylko od stycznia do czerwca br. doszło do 4 006 przekroczeń lub prób przekroczenia granicy wbrew przepisom, z czego 2 872 dotyczyło granicy zewnętrznej UE. To prawie tyle samo przekroczeń, ile miało miejsce w całym 2020 roku.

Kto najczęściej przekracza granicę nielegalnie?

Najliczniejszą grupę osób próbujących dostać się do Polski wbrew przepisom stanowią Ukraińcy, a także Rosjanie i Białorusini. W latach 2015–2019 liczba przekroczeń z udziałem obywateli tych krajów wynosiła:

• w 2015 roku: Ukraińcy – 3 713 przypadków (53,1 proc. wszystkich przekroczeń i prób przekroczeń), Rosjanie – 613 przypadków (8,7 proc.), Białorusini – 236 przypadków (3,3 proc.),
• w 2016 roku: Ukraińcy – 3 981 przypadków (52,6 proc.), Rosjanie – 685 przypadków (9 proc.), Białorusini – 247 przypadków (3,2 proc.),
• w 2017 roku: Ukraińcy – 3 910 przypadków (53,6 proc.), Rosjanie – 678 przypadków (9,3 proc.), Białorusini – 251 przypadków (3,4 proc.),
• w 2018 roku: Ukraińcy – 2 730 przypadków (49,4 proc.), Rosjanie – 461 przypadków (8,3 proc.), Białorusini – 332 przypadki (6 proc.),
• w 2019 roku: Ukraińcy – 2 759 przypadków (53,1 proc.), Rosjanie – 370 przypadków (7,1 proc.), Gruzini – 221 przypadków (4,2 proc.), Białorusini – 192 przypadki (3,7 proc.).

W 2020 roku najliczniejszymi grupami nadal byli Ukraińcy (2 364 przypadki, 56,8 proc.) i Rosjanie (256 przypadków, 6,1 proc.), obywatele Białorusi tym razem stanowili jednak dopiero siódmą największą grupę osób nielegalnie przekraczających polską granicę (115 przypadków, 2,7 proc.). Więcej tego typu prób miało miejsce z udziałem obywateli:

• Mołdawii (209 przypadków, 5 proc.),
• Gruzji (194 przypadki, 4,6 proc.),
• Afganistanu (164 przypadki, 3,9 proc.),
• Syrii (144 przypadki, 3,4 proc.).

Zmiany zaszły również w pierwszym półroczu 2021 roku. Najliczniejszą grupę osób przekraczających polską granicę wbrew prawu nadal stanowią Ukraińcy (2 466 przypadków, 61,5 proc.), natomiast na kolejnych miejscach tym razem znaleźli się obywatele:

• Mołdawii (429 przypadków, 10,7 proc.),
• Gruzji (277 przypadków, 6,9 proc.),
• Afganistanu (172 przypadki, 4,2 proc.),
• Syrii (135 przypadków, 3,3 proc.),
• Rosji (126 przypadków, 3,1 proc.),
• Białorusi (69 przypadków, 1,7 proc.)

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.