Wypowiedź Hanny Gil-Piątek uznajemy za fałszywą, ponieważ w latach 2016-2019 do Sejmu w ciągu roku wpływało około 300-400 projektów ustaw. Spośród nich rocznie uchwalanych było około 200.

Ile ustaw rocznie przechodzi przez Sejm?

Po tym, jak projekt ustawy wpływa do Sejmu, może on albo otrzymać numer druku, albo zostać skierowany do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne oraz Biuro Analiz Sejmowych bez nadania numeru. Na kolejnym etapie może również zostać wycofany lub odrzucony. Poniżej przedstawiamy, jak liczba projektów wnoszonych do Sejmu przedstawiała się w ostatnich kilku latach.

2016 – 372 wniesionych projektów ustaw, w tym:

• projektów ustaw, którym nadano numer druku – 359,
• projektów ustaw, którym nie nadano numeru druku – 13.

2017 – 345 wniesionych projektów ustaw, w tym:

• projektów ustaw, którym nadano numer druku – 338,
• projektów ustaw, którym nie nadano numeru druku – 7.

2018 – 382 wniesionych projektów, w tym:

• projektów ustaw, którym nadano numer druku – 352,
• projektów ustaw, którym nie nadano numeru druku – 30.

2019 – 310 wniesionych projektów, w tym:

• projektów ustaw, którym nadano numer druku – 292 (w tym 61 wniesionych w IX kadencji),
• projektów ustaw, którym nie nadano numeru druku – 18 (w tym 3 wniesione w IX kadencji)

Zgodnie ze stanem na 23 września w tym roku do tej pory przez Sejm przewinęły się 184 projekty ustaw. Numer druku otrzymało 152 z nich, a bez numeru znajdują się 32 projekty.

Liczba ustaw, które udało się Sejmowi uchwalić w kolejnych latach, wyniosła:

• w 2016 roku – 217 ustaw, czyli 58 proc. ogólnej liczby wniesionych projektów,
• w 2017 roku – 207 ustaw, czyli 60 proc. ogólnej liczby wniesionych projektów,
• w 2018 roku – 272 ustawy, czyli 71 proc. ogólnej liczby wniesionych projektów,
• w 2019 roku – 208 ustaw (198 w VIII kadencji i 10 w IX kadencji), czyli 67 proc. ogólnej liczby wniesionych projektów.

Jak widać, spośród procedowanych projektów w poprzednich latach znacznie ponad połowa stawała się, jak określiła Hanna Gill-Piątek, „obowiązującym prawem”. W bieżącym roku tendencja ta jednak uległa odwróceniu – jak dotąd uchwalono dopiero 86 ustaw, czyli zaledwie 46 proc. liczby wszystkich złożonych projektów. A zatem – pomimo tendencji wzrostowej w ostatnich latach, szczególnie w drugiej połowie ubiegłej kadencji – obecnie parlament wyraźnie obniżył skuteczność w zakresie przyjmowania nowego prawa.

Jednak nawet w przeszłości liczba projektów ustaw, nad którymi pochylał się Sejm, nie była tak wysoka, jak stwierdziła Hanna Gil-Piątek. W ostatnich latach najwięcej projektów, 382, wpłynęło do Sejmu w 2018 roku. Liczba ta jest jednak nadal o ponad połowę mniejsza od tej podanej przez posłankę. W związku z tym wypowiedź uznajemy za fałszywą.

Co dzieje się z ustawą po wniesieniu projektu?

W Polsce podmiotami uprawnionymi do występowania z inicjatywą ustawodawczą są:

• prezydent,
• rząd, 
• Senat,
• posłowie (grupa co najmniej 15 posłów lub komisja sejmowa),
• grupa co najmniej 100 tys. obywateli. 

Projekt ustawy może zawierać zmiany w obowiązującej ustawie – to znaczy nowelizować ją lub stanowić propozycję uchwalenia zupełnie nowych przepisów. Ustawa kolejno podlega tzw. czytaniom, których liczba wynosi trzy.

Pierwsze czytanie odbywa się na posiedzeniu właściwej komisji. Przedstawiciel wnioskodawców, czyli autorów projektu, prezentuje projekt na forum komisji, która przystępuje do jego szczegółowej analizy. Ważniejsze projekty (dotyczące m.in. zmian ustrojowych, praw i wolności obywateli, prawa wyborczego, kodeksów czy podatków i finansów) muszą być zaprezentowane przez wnioskodawcę najpierw Sejmowi.

Wnioskodawca przedstawia komisji lub izbie uzasadnienie konieczności uchwalenia ustawy oraz oświadczenie o jej zgodności z prawem Unii Europejskiej, po czym projekt staje się przedmiotem ogólnej debaty dotyczącej jego założeń. Jeżeli projekt był przedmiotem debaty w Sejmie, zostaje przekazany do szczegółowej analizy właściwym komisjom sejmowym. Mogą one poprawiać bądź całkowicie zmieniać poszczególne artykuły. W pracach komisji często uczestniczą eksperci i specjaliści w dziedzinie, której ustawa dotyczy. Posiedzenia komisji są otwarte dla przedstawicieli mediów.

Po zakończeniu pierwszego czytania projektu ustawy komisja wybiera sprawozdawcę, który przedstawia na posiedzeniu Sejmu sprawozdanie komisji, czyli jej uzgodnione stanowisko. Rozpoczyna się następnie procedura drugiego czytania, która obejmuje możliwość zgłaszania przez posłów, Radę Ministrów lub wnioskodawców dodatkowych poprawek do przedstawionego sprawozdania. Jeżeli w trakcie drugiego czytania zgłoszone zostaną poprawki i wnioski, co do których wcześniej komisja nie zajęła stanowiska, projekt zostaje ponownie przekazany do tej komisji w celu rozpatrzenia nowych propozycji. Komisja ocenia zgłoszone w czasie drugiego czytania projektu propozycje i wnioski przy udziale ich autorów oraz opracowuje tzw. dodatkowe sprawozdanie. Do końca drugiego czytania wnioskodawca ma prawo wycofać projekt.

Poseł sprawozdawca referuje stanowisko komisji na posiedzeniu plenarnym, po czym Sejm przystępuje do głosowania, które określa się jako tzw. trzecie czytanie projektu ustawy. Izba głosuje nad każdym zgłoszonym wnioskiem, odrzucając go bądź przyjmując. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów (więcej głosów jest „za” niż „przeciw”) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Uchwalona przez Sejm ustawa jest przekazywana do Senatu, a konkretnie do właściwej komisji senackiej (jednej lub kilku), która w terminie nie dłuższym niż 18 dni opracowuje swoje stanowisko i przedstawia je na forum izby w formie sprawozdania. Następnie ustawa jest przedmiotem obrad Senatu, który ma trzy możliwości decydowania o kształcie ustawy: odrzucenie jej w całości, przyjęcie jej bez zmian lub wniesienie do niej poprawek.

Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie ustosunkuje się do niej, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Ostateczna decyzja co do kształtu ustawy należy jednak do Sejmu, który może bezwzględną większością głosów (liczba głosów „za” jest większa niż suma głosów „przeciw” i wstrzymujących się) odrzucić proponowane poprawki lub uchwałę Senatu odrzucającą ustawę w całości. Jeżeli jednak Sejm nie odrzuci poprawek Senatu, uważa się je za przyjęte. Również sprzeciw Senatu co do całości ustawy staje się skuteczny, jeżeli Sejm nie odrzuci go bezwzględną większością głosów. W takim wypadku postępowanie nad ustawą zostaje zamknięte i prace nad nią mogą ewentualnie toczyć się od początku.

Po uchwaleniu ustawy – czyli po rozpatrzeniu jej przez Sejm i Senat – marszałek Sejmu przekazuje ją do podpisu prezydentowi. Jeżeli ustawa nie budzi jego zastrzeżeń, głowa państwa zarządza publikację w „Dzienniku Ustaw”. Ustawa wchodzi w życie po 14 dniach od jej opublikowania, chyba że jest określony inny termin jej wejścia w życie.

Prezydent może też odmówić podpisania ustawy i w ciągu 21 dni przekazać ją Sejmowi z umotywowanym wnioskiem o ponowne rozpatrzenie (prawo weta) albo zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności jej postanowień z Konstytucją. W sytuacji, gdy Trybunał orzeknie o zgodności ustawy z Konstytucją, prezydent nie może odmówić jej podpisania. Jeśli jednak ustawa okaże się niezgodna z Konstytucją, prezydent odmawia złożenia pod nią podpisu. Jeśli Trybunał uzna za niezgodne z Konstytucją tylko poszczególne przepisy ustawy i nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z ustawą, wyjątkowo prezydent podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.

Natomiast jeśli prezydent występuje z wetem, ostateczna decyzja co do kształtu ustawy należy do Sejmu, który może odrzucić stanowisko prezydenta (uchwalając ustawę ponownie większością 3/5 głosów). Nieodrzucenie przez Sejm weta prezydenta powoduje zamknięcie procesu ustawodawczego. Z kolei odrzucenie weta oznacza, że Sejm nie zgadza się ze zgłaszanymi zastrzeżeniami i domaga się podpisania ustawy. W takim wypadku prezydent jest zobowiązany ustawę podpisać.