Wypowiedź Andrzeja Dudy oceniamy jako fałszywą, ponieważ zgodnie z dostępnymi danymi w żadnym roku rządów Platformy Obywatelskiej luka VAT nie wyniosła 50 mld zł. Zgodnie z szacunkami Komisji Europejskiej oraz Najwyższej Izby Kontroli jedynie w latach 2012-2013 przekroczyła ona 40 mld zł.

W czasie debaty prezydenckiej w TVP 17 czerwca tego roku Andrzej Duda stwierdził, że przez 8 lat, kiedy premierem był Donald Tusk, rocznie kradziono 50 mld zł z VAT.

Podatek od towarów i usług (ang. value added tax) odprowadzany jest do urzędu skarbowego przez przedsiębiorców, którzy sprzedają określone towary lub usługi. Wielu z nich wykorzystuje jednak różne sposoby, aby tego podatku nie płacić lub płacić mniej, niż jest to przewidziane prawnie. W ten sposób powstaje tzw. luka podatkowa. Jest to różnica pomiędzy podatkiem VAT, który powinien zostać opłacony, a tym, który rzeczywiście opłacony został. Oszacowanie tej luki nie jest jednak kwestią prostą.

Stosowane są zasadniczo dwie metody. Pierwsza polega na dokonywaniu licznych kontroli podatkowych wśród losowo wybranych przedsiębiorców, a następnie rozszerzeniu obliczonej średniej na wszystkich przedsiębiorców. Druga metoda zakłada całkowicie odwrotne podejście. Mierzona jest konsumpcja dóbr i usług przez osoby fizyczne i prawne niebędące płatnikami podatku VAT. Chodzi m.in. o spożycie prywatne gospodarstw domowych oraz inwestycje sektora rządowego i samorządowego.

Dane zaprezentowane w analizie zostały obliczone przy użyciu drugiej metody.

Ile wyniosła luka VAT za rządów Platformy Obywatelskiej?

Donald Tusk był powoływany na urząd Prezesa Rady Ministrów dwukrotnie: 16 listopada 2007 roku oraz 18 listopada 2011 roku. Pełnił tę funkcję do 11 września 2014 roku, kiedy z powodu wybrania na przewodniczącego Rady Europejskiej złożył dymisję.

Andrzej Duda wyraźnie odniósł się do rządów Donalda Tuska, jednak ze względu na użycie przez niego określenia „8 lat” uznajemy, że mowa jest zbiorczo o okresie rządów Platformy Obywatelskiej. Partia przejęła władzę jesienią 2007 roku, a oddała ją jesienią 2015 roku, dlatego też za okres jej rządów przyjmujemy lata 2008-2015 włącznie.

Raporty na temat luki VAT w krajach członkowskich UE publikowane są m.in.przez Komisję Europejską. Najnowszy raport pochodzi z 2019 roku. Dane w nim zawarte odnoszą się do lat 2013-2017 (s. 43). Szacunkowa luka w przychodach z VAT wynosiła wtedy:

• 24 538 mln zł w 2017 roku,
• 33 862 mln zł w 2016 roku,
• 39 981 mln zł w 2015 roku,
• 39 689 mln zł w 2014 roku,
• 42 275 mln zł w 2013 roku.

Jeśli chodzi o lata wcześniejsze, interesujące nas informacje znaleźć można w poprzednich raportach, zgodnie z którymi luka VAT wynosiła:

• 43 134 mln zł w 2012 roku (s.43),
• 31 923 mln zł w 2011 roku (s.44),
• 28 504 mln zł w 2010 roku (s. 43),
• 6 038 mln euro w 2009 roku (s. 45), 24 805 mln zł według kursu NBP z 31 grudnia 2009 roku,
• 2 743 mln euro w 2008 roku (s. 74), 11 445 mln zł według kursu NBP z 31 grudnia 2008 roku,
• 511 mln euro w 2007 roku (s. 74), 1 830 mln zł według kursu NBP z 31 grudnia 2007 roku.

Kwestią ściągalności podatku VAT zajmowała się także wielokrotnie Najwyższa Izba Kontroli. Raport dotyczący lat 2007-2018 nie podaje jednak wartości bezwzględnych. Zamiast tego przedstawia lukę VAT w relacji do podatku, jaki powinien być uiszczony. Dla lat 2014-2016 wyliczenia są zasadniczo zbieżne z raportami KE. Dla lat pozostałych lat NIK podaje jednak wartości albo nieco mniejsze:

• o 1,3 punktu proc. w 2013 roku,
• o 1,4 punktu proc. w 2012 roku,
• o 1,3 punktu proc. w 2011 roku,
• o 2,3 punktu proc. w 2010 roku,
• o 0,7 punktu proc. w 2009 roku.

Albo większe:

• o 1,4 punktu proc. w 2017 roku,
• o 6,5 punktu proc. w 2008 roku,
• o 6,9 punktu proc. w 2007 roku.

A zatem przyjmując szacowane wpływy z VAT wyliczone przez KE, luka wyniosłaby w tych latach według NIK:

• 27 596 mln zł w 2017 roku
• 40 833 mln zł w 2013 roku,
• 40 806 mln zł w 2012 roku,
• 30 450 mln zł w 2011 roku,
• 25 847 mln zł w 2010 roku,
• 24 263 mln zł w 2009 roku (obliczone na podstawie kursu z 31 grudnia 2009 roku),
• 20 596 mln zł w 2008 roku (obliczone na podstawie kursu z 31 grudnia 2008 roku),
• 8 427 mln zł w 2007 roku (obliczone na podstawie kursu z 31 grudnia 2007 roku).

Powyższe szacunki ukazują, że w latach, gdy premierem był Donald Tusk, a także w całym okresie rządów koalicji PO-PSL, czyli do 2015 roku, luka VAT tylko dwa razy przekroczyła 40 mld zł. W pozostałych latach była niższa, choć nie zawsze kształtowała się na tym samym poziomie. W związku z tym wypowiedź Andrzeja Dudy oceniamy jako fałszywą.