Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej w 2015 roku średnia wartość dopłat bezpośrednich w Unii Europejskiej wynosiła 266 euro. Informacja ta pochodzi z raportu opublikowanego w marcu 2018 roku. Zawiera on najnowsze oficjalne dane, na jakie możemy się obecnie powołać. W związku z tym wypowiedź Andrzeja Dudy uznajemy za prawdziwą.

Płatności bezpośrednie w UE

Zgodnie z raportem zatytułowanym Na czym polega WPR? Płatności bezpośrednie dla rolników w latach 2015-2020 (ang. „CAP explained. Direct payments for farmers 2015-2020”) w UE płatności bezpośrednie w 2015 roku średnio kształtowały się na poziomie 266 euro na hektar kwalifikujący się do tej płatności (s. 4). Przytoczone przez prezydenta 270 euro uznajemy za dopuszczalne zaokrąglenie.

Płatności bezpośrednie są przyznawane rolnikom w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) w formie podstawowego wsparcia dochodu na podstawie liczby hektarów upraw. W zależności od wyboru dokonanego przez każdy organ krajowy płatność podstawowa stanowi 12–68 proc. środków przydzielonych dla danego państwa.

Najwyższe dopłaty w 2015 roku otrzymywali rolnicy na Malcie – ok. 640 euro za hektar. Na najmniej pieniędzy mogli natomiast liczyć rolnicy na Łotwie, gdzie wartość płatności bezpośrednich wyniosła tylko nieco ponad 100 euro za hektar.

Polska znalazła się poniżej średniej unijnej. Kwota dopłaty w naszym kraju w 2015 roku wyniosła ok. 240 euro za hektar. Zgodnie z danymi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dopłat bezpośrednich w naszym kraju co roku korzysta ok. 1,4 mln rolników posiadających łącznie 14 mln ha użytków rolnych.

Obok Polski poniżej średniej znalazły się również: Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Finlandia, Hiszpania, Litwa, wspomniana już Łotwa, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Szwecja, Węgry i Wielka Brytania.

Zatem dopłaty powyżej średniej zapewniała mniej niż połowa państw członkowskich. W piętnastu na dwadzieścia osiem krajów rolnicy średnio mogli liczyć na mniej niż 266 euro płatności bezpośredniej.

W 2015 roku z pomocy finansowej skorzystało ok. 7 mln gospodarstw rolnych. Dofinansowanie objęło niemal 156 mln hektarów gruntów, czyli około 90 proc. gruntów faktycznie użytkowanych rolniczo (wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych).

Jak uzyskać dopłatę bezpośrednią?

O płatności bezpośrednie rolnicy mogą starać się co roku. Aby zakwalifikować się do jej uzyskania, należy każdorazowo spełniać następujące warunki:

• odpowiednia całkowita kwota należna lub powierzchnia gruntów kwalifikujących się do płatności – dokładny próg określa administracja krajowa, w związku z czym jest on różny w poszczególnych państwach członkowskich, z reguły wynosi on jednak odpowiednio 100–500 euro lub 0,3–5 hektarów,
• posiadanie gospodarstwa na terytorium UE i prowadzenie działalności rolniczej – wsparciem z WPR nie mogą zostać objęte osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa, np. porty lotnicze, agencje obrotu nieruchomościami czy też obiekty sportowe, które mimo posiadania gruntów rolnych nie prowadzą żadnej działalności rolniczej lub prowadzona przez nie działalność rolnicza ma charakter marginalny,
• posiadanie gruntów rolnych, na których prowadzona jest działalność rolnicza – użytki rolne obejmują grunty orne, uprawy trwałe i trwałe użytki zielone, czyli grunty nadające się do produkcji rolnej (lasy przykładowo nie kwalifikują się do uzyskania wsparcia).

Aby zapewnić skuteczne wsparcie dla rolników dostosowane do warunków panujących w danym kraju, państwa członkowskie mogą łączyć różne systemy płatności bezpośrednich. Niektóre systemy mają charakter obowiązkowy, a inne – fakultatywny. W ramach pierwszego wyróżniamy: płatność podstawową, płatność z tytułu zazieleniania (praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska) oraz system dla młodych rolników.

Dodatkowo państwa mogą się zdecydować na wsparcie związane z produkcją, wsparcie na obszarach z ograniczeniami naturalnymi i płatność redystrybucyjną. Wszystkie płatności – zarówno obowiązkowe, jak i dobrowolne – podlegają zasadzie wzajemnej zgodności.

Wspólna Polityka Rolna

WPR została zapoczątkowana w 1962 roku jako partnerstwo między sektorem rolnym i społeczeństwem oraz Europą. Jej cele to:

• wspieranie rolników i poprawa wydajności rolnictwa przez zapewnienie stabilnych dostaw żywności po przystępnych cenach,
• zapewnienie unijnym rolnikom odpowiedniego standardu życia,
• wspieranie zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi i przeciwdziałanie zmianie klimatu,
• ochrona obszarów wiejskich i krajobrazów w całej UE,
• kultywowanie gospodarki wiejskiej przez promowanie zatrudnienia w rolnictwie, przemyśle rolno-spożywczym i w sektorach powiązanych.

WPR jest wspólną polityką, która dotyczy wszystkich krajów UE. Jest zarządzana i finansowana na poziomie europejskim ze środków pochodzących z budżetu UE. W 2018 roku wsparcie dla rolników w ramach WPR wyniosło 58,82 mld euro.

W programie WPR na lata 2021-2027 priorytetem ma być wspieranie małych i średnich gospodarstw rolnych oraz zachęcanie młodych ludzi do podejmowania pracy na roli. W związku z tym wśród planowanych działań na sześć następnych lat znalazło się podwyższenie poziomu wsparcia na hektar dla małych i średnich gospodarstw, a także obniżenie płatności bezpośrednich od kwoty powyżej 60 tys. euro i ograniczenie płatności do 100 tys. euro na gospodarstwo, aby zapewnić sprawiedliwszy podział płatności.

Wypowiedź Andrzeja Dudy oceniamy jako prawdziwą, ponieważ zgodnie z najnowszymi danymi Komisji Europejskiej średnia wartość płatności bezpośrednich w UE w 2015 roku wynosiła 266 euro.