Konwencja programowa „Nowoczesna Gospodarka”

8 lipca 2023 roku odbyła się konwencja programowa partii Nowoczesna. Głównym jej tematem była polska gospodarka. Na konwencji znaleźli się przedstawiciele partii należących do Koalicji Obywatelskiej, w tym przewodniczący Platformy Obywatelskiej Donald Tusk.

Według byłego premiera obecnie średnie oszczędności polskiej rodziny wynoszą niecałe 30 tys. zł. To niewiele, według Tuska, gdy weźmie się pod uwagę aktualne koszty wakacyjnych wyjazdów. Spróbowaliśmy więc ustalić, ile w rzeczywistości wynoszą oszczędności przeciętnej rodziny.

Santander w 2023 roku: 38 proc. regularnie oszczędza

Badanie „Polaków Portfel Własny – czas oszczędzania” zostało przeprowadzone w styczniu 2023 roku przez Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS) na zlecenie banku Santander. Wynika z niego, że ok. 38 proc. Polaków regularnie – np. co miesiąc – odkłada określoną kwotę.

Wśród tych, którzy odkładają, wysokość zaoszczędzonych środków jest bardzo różna. Pokazują to odpowiedzi na pytanie „Proszę zastanowić się i powiedzieć, jakiej wysokości ma Pan/i odłożone środki?”. Wyniki przedstawiliśmy na wykresie:

„5 miesięcznych pensji”, czyli ile?

Podane wyżej wartości można pomnożyć przez wartość wynagrodzenia minimalnego (3 010 zł brutto w 2022 roku) oraz średniego (5 540,25 zł brutto w 2022 roku) w 2022 roku. Pozwoli nam to w przybliżeniu zobaczyć, ile pieniędzy mają ci, którzy oszczędzają.

Jeśli więc zgromadzone wynagrodzenia były równe pensji minimalnej, wysokość oszczędności prezentowałaby się następująco:

• powyżej 5 miesięcznych wynagrodzeń – powyżej 15 050 zł,
• od 4 do 5 miesięcznych wynagrodzeń – 12 040 – 15 050 zł,
• od 2 do 3 miesięcznych wynagrodzeń – 6 020 – 9 030 zł,
• od 1 do 2 miesięcznych wynagrodzeń – 3 010 – 6 020 zł,
• do wysokości miesięcznego wynagrodzenia – do 3 010 zł.

Natomiast w przypadku kiedy przyjmiemy, że ankietowani otrzymywaliby średnie miesięczne wynagrodzenie, wartości prezentowałyby się następująco:

• powyżej 5 miesięcznych wynagrodzeń – powyżej 27 701,25 zł,
• od 4 do 5 miesięcznych wynagrodzeń – 22 161 – 27 701,25 zł,
• od 2 do 3 miesięcznych wynagrodzeń – 11 080,5 – 16 620,75 zł,
• od 1 do 2 miesięcznych wynagrodzeń – 5 540,25 – 11 080,5 zł,
• do wysokości miesięcznego wynagrodzenia – do 5 540,25 zł.

Podsumowując powyższe dane, możemy stwierdzić, że w 2022 roku średnie oszczędności przypadające na jedną osobę w Polsce, która oszczędza powyżej 5 miesięcznych wynagrodzeń, mogą wynosić między 15 050 zł a 27 701,25 zł. Warto jednak podkreślić, że są to oszczędności przypadające na jedną osobę, a Donald Tusk w swojej wypowiedzi odnosi się do gospodarstw domowych.

Assay w 2021 roku o oszczędnościach Polaków

Badanie „Wskaźnik gotowości inwestycyjnej Polaków” zostało przeprowadzone w sierpniu 2021 roku przez Maison & Partners dla Grupy Assay. W ramach analizy wypowiedzi Donalda Tuska weźmiemy pod uwagę dwa elementy powyższego badania, tj. rozdziały: „Jak Polacy oszczędzają?” oraz „Jakie oszczędności posiadają Polacy?”. W badaniu wzięły udział 1124 osoby.

Jak Polacy oszczędzają?

W sekcji „Jak Polacy oszczędzają?” ankietowanym zadano pytanie, czy posiadają jakiekolwiek oszczędności pieniężne (gotówka, pieniądze na koncie, produkty finansowe, np. lokaty, fundusze inwestycyjne itp.). 56 proc. ankietowanych Polaków zadeklarowało, że takie środki posiada.

W tej części ankietowanych dominowały osoby młodsze, mieszkańcy dużych miast i osoby o wyższych dochodach. W grupie bez oszczędności (44 proc.) dominowały osoby starsze (między 55. a 64. rokiem życia), mieszkańcy małych miast (do 20 tys. mieszkańców), posiadający niższe wykształcenie oraz te, których zarobki nie przekraczają 2 000 zł netto miesięcznie.

Jakie oszczędności posiadają Polacy?

Z badania Grupy Assay wynika, że wcześniej wspomniane 56 proc. ankietowanych posiada oszczędności finansowe przeciętnie w wysokości 29 688 zł. Statystycznie wyższe oszczędności posiadają mężczyźni niż kobiety oraz osoby między 45. a 54. rokiem życia.

W odpowiedzi na pytanie „W jakich granicach mieszczą się Pan/i oszczędności pieniężne?” otrzymano wyniki, które przedstawiliśmy na wykresie:

Znów należy zaznaczyć, że dane te dotyczą pojedynczych osób. Tymczasem Donald Tusk mówił o oszczędnościach polskich rodzin. Raport Grupy Assay nie daje nam odpowiedzi na pytanie o oszczędności gospodarstw domowych.

Stopa oszczędności gospodarstw domowych według Eurostatu

Jak podaje Eurostat, stopa oszczędności to procent dochodu rozporządzalnego, który odkładamy na oszczędności. Dochód rozporządzalny to z kolei kwota, która zostaje w kieszeni po odjęciu podatków i składek.

Według najnowszych danych Eurostatu stopa oszczędności polskich gospodarstw domowych w 2021 roku wyniosła 2,77 proc. To najniższy wynik od 2013 roku. Średnia wartość stopy w całej Unii Europejskiej wyniosła wtedy 16,56 proc., co jest wynikiem niemalże 6-krotnie wyższym niż w Polsce.

Sytuacja gospodarstw domowych a stopa oszczędności

Dane Eurostatu przedstawiają, jaką część dochodu rozporządzalnego gospodarstwa domowe są w stanie przeznaczyć na oszczędności. Główny Urząd Statystyczny (GUS) podaje natomiast wysokość przeciętnego dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych. Dane GUS prezentowane są jednak w przeliczeniu na jedną osobę, a nie dla całego gospodarstwa.

Z dużą ostrożnością można skorzystać z danych Eurostatu i GUS-u, aby obliczyć, ile przeciętnie rodzina 2+2 może zaoszczędzić w ciągu miesiąca i roku:

• 2 062 zł – miesięczny dochód rozporządzalny przypadający na osobę w 2021 roku,
• 57,1 zł – miesięczna suma oszczędności,
• 228,4 zł – miesięczna suma oszczędności w 4-osobowej rodzinie,
• 2740,8 zł – roczna suma oszczędności w 4-osobowej rodzinie.

Na podstawie powyższych obliczeń można szacować, że roczna suma oszczędności przypadająca na 4-osobową rodzinę w Polsce mogła wynieść w 2021 roku 2740,8 zł. Jednocześnie warto zaznaczyć, że wyniki naszych obliczeń to tylko szacunki oparte na podstawie danych GUS i Eurostatu. Na dodatek informują one, ile rodzina odkłada w ciągu roku, a nie ile posiada oszczędności, które gromadzi się przez lata.

Brakuje jasnych danych o oszczędnościach polskich rodzin

Dane Grupy Assay i Santander Consumer Bank odnoszą się do oszczędności pojedynczych osób, a nie do gospodarstw domowych. Możemy jednak na ich podstawie twierdzić, że przeciętnie osoba posiadająca oszczędności ma odłożone najczęściej ok. 30 tys. zł. Przy tym duża część Polaków (według Assay 44 proc., a według Santandera 62 proc.) nie odkłada regularnie pieniędzy.

Choć dane GUS i Eurostatu dotyczą gospodarstw domowych, to jednak nie pokazują, ile oszczędności posiada przeciętna rodzina. Możemy na ich podstawie jedynie szacować, że co roku czteroosobowe gospodarstwo domowe odkłada ok. 2700 zł.

Ze względu na brak danych o oszczędnościach polskich rodzin, wypowiedź Donalda Tuska uznajemy za nieweryfikowalną.