Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
8 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
8 min czytania
Ten artykuł ma więcej niż 3 lata. Niektóre dane mogą być nieaktualne. Sprawdź, jak zmieniała się metodologia i artykuły w Demagogu.
Ile żłobków przybyło za pierwszych rządów PiS, a ile za rządów PO-PSL?
Ten artykuł ma więcej niż 3 lata. Niektóre dane mogą być nieaktualne. Sprawdź, jak zmieniała się metodologia i artykuły w Demagogu.
Ile żłobków przybyło za pierwszych rządów PiS, a ile za rządów PO-PSL?
Władysław Kosiniak-Kamysz
Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Obrony NarodowejPolskie Stronnictwo Ludowe
Dwa żłobki wybudowane w latach 2005–2007 za czasów rządów PiS, kiedy premierem był Jarosław Kaczyński. 2,5 tys. żłobków wybudowane za czasów, kiedy ja jestem ministrem.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
- Według danych Głównego Urzędu Statystycznego pod koniec 2005 roku w Polsce funkcjonowało 371 żłobków, liczba ta nie zmieniła się w roku kolejnym. Pod koniec 2007 roku zwiększyła się natomiast do 373. Dodatkowo, podobnie jak dwa lata wcześniej, działało przy przedszkolach 130 oddziałów żłobkowych.
- Władysław Kosiniak-Kamysz pełnił funkcję ministra pracy i opieki społecznej od listopada 2011 roku do listopada 2015 roku. Według danych GUS pod koniec 2011 roku w Polsce funkcjonowały 462 żłobki oraz 119 oddziałów żłobkowych. Pod koniec 2015 roku żłobków było 1 874, a oddziałów żłobkowych – 61.
- W kwietniu 2011 roku weszła w życie ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Uregulowała ona zasady prowadzenia i tworzenia żłobków oraz wprowadziła nowe, alternatywne formy opieki nad najmłodszymi dziećmi, takie jak kluby dziecięce i dzienni opiekunowie. Z publikowanych corocznie przez Radę Ministrów sprawozdań z realizacji tej ustawy wynika, że liczba żłobków pod koniec 2011 roku wyniosła 523, klubów dziecięcych było 48, co razem daje 571 instytucji sprawujących opiekę nad najmłodszymi dziećmi. W końcu 2015 roku żłobków było już 1 967. Dodatkowo istniały 453 kluby dziecięce oraz 570 dziennych opiekunów, całkowita liczba instytucji wyniosła zatem 2 990.
- Przewodniczący PSL precyzyjnie podał liczbę żłobków powstałych w okresie 2005–2007. Fakt, że Jarosław Kaczyński był premierem dopiero od lipca 2006 roku, nic w tej kwestii nie zmienia, gdyż liczba tego typu instytucji pozostała taka sama jak rok wcześniej.
- Problematyczna natomiast jest druga część wypowiedzi. Według danych GUS od końca 2011 roku do końca roku 2015 powstało 1 412 żłobków, a według sprawozdań Rady Ministrów – 1 444. Są to liczby odbiegające dość dalece od 2,5 tys. Zbliżoną wielkość otrzymamy jedynie, kiedy porównamy całkowitą liczbę instytucji opieki nad dziećmi do lat 3 w tym okresie, opierając się na sprawozdaniach Rady Ministrów. Różnica między rokiem 2015 a rokiem 2011 wynosi wtedy 2 419. Jednak na wynik z 2015 roku składają się także 453 kluby dziecięce oraz 570 dziennych opiekunów. Zatem stwierdzenie, że wybudowano 2,5 tys. żłobków, nie jest uzasadnione. W związku z tym wypowiedź Władysława Kosiniaka-Kamysza uznajemy za manipulację.
Kontekst wypowiedzi
Dnia 1 września 2021 roku w ramach Campusu Polska Przyszłości miało miejsce spotkanie Władysława Kosiniaka-Kamysza i Rafała Trzaskowskiego z publicznością. Przewodniczący PSL podsumowując dokonania koalicji PO-PSL, stwierdził, że za czasów, kiedy był ministrem, wybudowano 2,5 tys. żłobków. Zestawił tę liczbę z okresem rządów Prawa i Sprawiedliwości w latach 2005–2007, kiedy to, zdaniem polityka, powstały jedynie dwa żłobki.
Liczba żłobków w latach 2005–2007
Przypomnijmy, że Prawo i Sprawiedliwość doszło do władzy w wyniku wygranych wyborów parlamentarnych, które odbyły się 25 września 2005 roku. Jednak pierwszym premierem z ramienia tej partii został Kazimierz Marcinkiewicz, którego rząd zaprzysiężony został 31 października 2005 roku. Jarosław Kaczyński zastąpił go na stanowisku szefa rządu 14 lipca 2006 roku i pozostał na nim do 16 listopada 2007 roku. Prawo i Sprawiedliwość straciło władzę w wyniku przegranych, przedterminowych wyborów z 21 października 2007 roku.
Do momentu wejścia w życie ustawy o opiece nad dziećmi do lata trzech z 4 lutego 2011 roku – tzw. ustawy żłobkowej – opiekę nad najmłodszymi dziećmi prowadziły:
- placówki, tj. żłobki publiczne i niepubliczne, które były zakładami opieki zdrowotnej,
- opiekunki (nianie) prowadzące zarejestrowaną działalność gospodarczą oraz opiekunki najczęściej wykonujące zawód „na czarno”,
- podmioty prowadzące działalność gospodarczą, organizujące opiekę dla grup dzieci (placówki typu klubiki, miniprzedszkola).
Dane dotyczące liczby żłobków w okresie 2005–2007 możemy znaleźć na stronach Głównego Urzędu Statystycznego, m.in. w opracowaniach „Podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia”. Wynika z nich, że w pod koniec 2005 roku funkcjonowało 371 żłobków, w tym 356 placówek publicznych, dla których organem założycielskim był samorząd terytorialny. Ponadto działało 130 oddziałów żłobkowych przy przedszkolach, w tym 118 przy przedszkolach publicznych. Żłobki i oddziały żłobkowe dysponowały łącznie 25,2 tys. miejsc. W kolejnym roku żłobków było tyle samo, natomiast liczba oddziałów żłobkowych nieznacznie spadła do 125.
W końcu 2007 roku żłobków było 373 (356 placówek założonych przez samorząd). Oddziałów żłobkowych było natomiast 130, z czego 120 przy przedszkolach publicznych. Placówki te łącznie dysponowały liczbą 26,9 tys. miejsc.
Jak widać, w latach 2005–2007 rzeczywiście przybyły zaledwie dwa żłobki.
Źródło: GUS
Liczba placówek opieki nad dziećmi do lat 3 w latach 2004–2010 według GUS przedstawiała się następująco:
- rok 2004: 377 żłobków, 134 oddziały żłobkowe,
- rok 2005: 371 żłobków, 130 oddziałów żłobkowych,
- rok 2006: 371 żłobków, 125 oddziałów żłobkowych,
- rok 2007: 373 żłobki, 130 oddziałów żłobkowych,
- rok 2008: 391 żłobków, 123 oddziały żłobkowe,
- rok 2009: 380 żłobków, 122 oddziały żłobkowe,
- rok 2010: 392 żłobki, 119 oddziałów żłobkowych.
Źródło: GUS
Żłobki w latach 2011–2015
Lata 2007–2014 to okres rządów koalicji PO-PSL. Władysław Kosiniak-Kamysz został ministrem pracy i polityki społecznej w drugim rządzie Donalda Tuska, powstałym po wyborach w 2011 roku. Był nim również w rządzie Ewy Kopacz. Sprawował to stanowisko od 18 listopada 2011 roku do 16 listopada 2015 roku.
Zanim polityk PSL objął ten urząd, 4 lutego 2011 roku została uchwalona ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (weszła w życie 4 kwietnia 2011 roku). Wprowadziła ona nowe zasady prowadzenia i tworzenia żłobków oraz nowych, alternatywnych form opieki nad najmłodszymi dziećmi, takich jak kluby dziecięce i dzienni opiekunowie. Żłobki przestały być ponadto zakładami opieki zdrowotnej.
W myśl ustawy główna różnica między żłobkiem a klubem dziecięcym polega na tym, że w tym pierwszym sprawowana jest opieka nad dziećmi od ukończenia 20. tygodnia życia, a w tym drugim – od ukończenia jednego roku. Liczba miejsc w klubie dziecięcym nie może być również większa niż 30. Początkowo według ustawy w klubie dziecięcym opieka zapewniona była w wymiarze do 5 godzin dziennie względem każdego dziecka, podczas gdy w żłobku było to 10 godzin. Od stycznia 2018 roku w obu placówkach jest to 10 godzin. Dziennym opiekunem z kolei jest osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje, która w swoim domu lub mieszkaniu zapewnia opiekę dla małej grupy dzieci. Czas sprawowania takiej opieki jest efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców.
Rada Ministrów składa corocznie sprawozdanie z realizacji tej ustawy. W raportach zawarte są m.in. liczby dotyczące funkcjonujących placówek opieki nad dziećmi do lat 3. W okresie 2011–2015 wyglądały one tak:
- rok 2011: 523 żłobki i 48 klubów dziecięce (razem 571 instytucji),
- rok 2012: 791 żłobków, 105 klubów, 30 dziennych opiekunów (926),
- rok 2013: 1 243 żłobki, 212 klubów, 56 opiekunów (1 511),
- rok 2014: 1 667 żłobków, 384 kluby, 442 opiekunów (2 493),
- rok 2015: 1 967 żłobków, 453 kluby, 570 opiekunów (2 990).
Źródło: Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji Ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 za rok 2015
Dla porównania, według najbardziej aktualnego sprawozdania, pod koniec 2019 roku funkcjonowały 5 982 instytucje opieki nad dziećmi do lat 3, z czego żłobków było 3 671, klubów dziecięcych – 733, a opiekunów dziennych – 1 578.
Nieznacznie różniące się dane znajdziemy na stronie GUS. Zawarte są one w raportach: „Żłobki i kluby dziecięce”, „Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną”, jak również w Banku Danych Lokalnych (jedynie od 2012 roku). Według GUS liczba placówek opieki nad najmłodszymi dziećmi przedstawiała się w ostatniej dekadzie następująco:
- rok 2011: 462 żłobki, 119 oddziałów żłobkowych, 119 klubów dziecięcych, 225 innych jednostek, razem 925 placówek,
- rok 2012: 699 ż., 122 o.ż., 162 k.d., 167 innych, razem 1 150,
- rok 2013: 1 112 ż. 108 o.ż., 238 k.d., 68 innych, razem 1 526,
- rok 2014: 1 605 ż., 99 o.ż, 348 k.d., razem 2 052,
- rok 2015: 1 874 ż., 61 o.ż., 387 k.d., razem 2 322,
- rok 2016: 2 172 ż., 76 o.ż., 462 k.d., razem 2 710,
- rok 2017: 2 485 ż, 77 o.ż., 558 k.d., razem 3 120,
- rok 2018: 3 107 ż., 37 o.ż., 632 k.d., razem 3 766,
- rok 2019: 3 631 ż., 25 o.ż., 702 k.d., razem 4 358,
- rok 2020: 3 831 ż., 17 o.ż., 726 k.d, razem 4 574.
Pod koniec 2011 roku placówki opieki nad dziećmi do lat 3 dysponowały łącznie 42,3 tys. miejsc, a w 2015 roku miejsc tych było 84 tys.
Pomiędzy rokiem 2011 roku a 2015 powstało od 1 412 (GUS) do 1 444 żłobków (sprawozdanie Rady Ministrów). Liczby odbiegają od przytoczonych przez Władysława Kosiniaka-Kamysza o 2,5 tys. Zbliżoną wielkość otrzymamy jedynie, kiedy porównamy całkowitą liczbę instytucji opieki nad dziećmi do lat 3 w tym okresie, opierając się na sprawozdaniach Rady Ministrów. Różnica między rokiem 2015 a rokiem 2011 wynosi wtedy 2 419.
Jednak wzrost ten nie obejmuje tylko żłobków. Na wynik z 2015 roku składają się także 453 kluby dziecięce oraz 570 dziennych opiekunów. Zatem stwierdzenie, że wybudowano 2,5 tys. żłobków, nie jest uzasadnione. W związku z tym wypowiedź Władysława Kosiniaka-Kamysza uznajemy za manipulację.
Według najbardziej aktualnych danych z rządowej witryny Otwarte Dane (stan na 9 września 2021) obecnie działa 5 241 żłobków i klubów dziecięcych. Placówki te zapewniają 196,2 tys. miejsc. Zachęcamy do zapoznania się z analizą wypowiedzi Marleny Maląg dotyczącej wzrostu liczby miejsc w żłobkach za obecnych rządów Prawa i Sprawiedliwości. Minister również nie dokonała rozróżnienia na żłobki i kluby dziecięce, dlatego jej wypowiedź także uznaliśmy za manipulację.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
