Strona główna Wypowiedzi Ilu pijanych kierowców nie płaci kar na Fundusz Sprawiedliwości?

Ilu pijanych kierowców nie płaci kar na Fundusz Sprawiedliwości?

Ilu pijanych kierowców nie płaci kar na Fundusz Sprawiedliwości?

Marta Golbik

Posłanka
Platforma Obywatelska

77 proc. jest niezapłaconych kar na Fundusz Osób Poszkodowanych. (…) To są kary nałożone na kierowców, którzy jechali pod wpływem alkoholu.

Śniadanie Rymanowskiego w Polsat News i Interii, 20.11.2022

Nieweryfikowalne

Wypowiedź uznajemy za nieweryfikowalną, gdy: 

  •  jest niemożliwa do weryfikacji w żadnym dostępnym źródle,  
  • odnosi się do źródeł przestarzałych, na podstawie których nie można stawiać osądów dotyczących teraźniejszości,  
  • dotyczy danych szacunkowych, obarczonych dużą dozą niepewności, zawiera stwierdzenia nieprecyzyjne lub zbyt ogólnikowe,  
  • z innych obiektywnych przyczyn jest niemożliwa do weryfikacji.  

Sprawdź metodologię

Śniadanie Rymanowskiego w Polsat News i Interii, 20.11.2022

Nieweryfikowalne

Wypowiedź uznajemy za nieweryfikowalną, gdy: 

  •  jest niemożliwa do weryfikacji w żadnym dostępnym źródle,  
  • odnosi się do źródeł przestarzałych, na podstawie których nie można stawiać osądów dotyczących teraźniejszości,  
  • dotyczy danych szacunkowych, obarczonych dużą dozą niepewności, zawiera stwierdzenia nieprecyzyjne lub zbyt ogólnikowe,  
  • z innych obiektywnych przyczyn jest niemożliwa do weryfikacji.  

Sprawdź metodologię

  • Według ustaleń Najwyższej Izby Kontroli w 2019 roku wysokość niewpłaconych kwot na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej przekroczyła 240 mln zł.
  • Tym samym ponad 77 proc. kwot orzeczonych przez sądy nawiązek i świadczeń pieniężnych nie zostało ściągnięte.
  • Nie wiadomo jednak, jaka część tej kwoty dotyczy kar nałożonych konkretnie na pijanych kierowców. 
  • Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało nas, że nie dysponuje danymi na temat odsetka niezapłaconych kar przez pijanych kierowców. Badania na temat ściągalności kar zostały zlecone Instytutowi Wymiaru Sprawiedliwości i są obecnie w toku.
  • Na tej podstawie wypowiedź oceniamy jako nieweryfikowalną.

Zaostrzenie kar dla piratów drogowych

Sejm w 2022 roku pracował nad rządowym projektem reformy Kodeksu karnego. Wśród proponowanych zmian znalazło się zaostrzenie kar dla kierowców, w tym również możliwość konfiskaty samochodu od osoby, która wsiadła za kierownicę pod wpływem alkoholu. O niebezpieczeństwach związanych z jazdą po alkoholu przeczytasz w naszej analizie wypowiedzi Zbigniewa Ziobry.

W połowie listopada Sejm odrzucił senackie weto wobec projektu, a 17 listopada ustawę przekazano do prezydenta, który podpisał ją 2 grudnia. Nowe przepisy wejdą w życie od marca 2023 roku.

Temat reformy powrócił podczas dyskusji w programie „Śniadanie Rymanowskiego”. Marta Golbik z Platformy Obywatelskiej zwróciła uwagę na to, że ważniejsza jest nieuchronność kary, a nie jej wysokość. Podkreśliła, że pijani kierowcy nie płacą zasądzonych kar, a państwo nie jest w stanie zmienić tego stanu rzeczy.

Fundusz Osób Poszkodowanych

Golbik odwoływała się najprawdopodobniej do Programu Pomocy Osobom Poszkodowanym, który jest realizowany w ramach Funduszu Sprawiedliwości

W art. 43 § 2 Kodeksu karnego wykonawczego możemy przeczytać, że „Fundusz jest państwowym funduszem celowym ukierunkowanym na pomoc pokrzywdzonym i świadkom, przeciwdziałanie przestępczości oraz pomoc postpenitencjarną, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości, zwany dalej »dysponentem Funduszu«”.

Dodatkowo art. 43 § 2 określa, że przychodami Funduszu są środki pochodzące m.in. z: orzeczonych przez sąd nawiązek i świadczeń pieniężnych, potrąceń w wysokości 7 proc. wynagrodzenia za pracę skazanych, wykonania kar dyscyplinarnych, spadków i darowizn, a także dotacji i zbiórek.

Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że większą część przychodów Funduszu stanowią wpłaty z tytułu nawiązek oraz świadczeń pieniężnych i wpłaty z tytułu potrąceń z wynagrodzeń skazanych (s. 42). Przykładowo w 2018 roku przychody wyniosły łącznie 367 336,2 tys. zł, w tym nawiązki i świadczenia pieniężne – 310 617,8 tys. zł (84 proc.).

NIK o słabej ściągalności należności w ramach programu

Jak ustaliła Najwyższa Izba Kontroli, w 2021 roku przychody Funduszu wyniosły 367,5 mln zł. Większość tej kwoty – 310,6 mln zł – pochodziła z wpłat z tytułu orzeczonych przez sądy nawiązek oraz świadczeń pieniężnych. 

Na koniec tego roku należności Funduszu wyniosły 241,3 mln zł i wynikały przede wszystkim z orzeczonych przez sądy nawiązek i świadczeń pieniężnych. Oznacza to, że odsetek niewpłaconych kwot na rzecz Funduszu wyniósł 77,6 proc. (s. 55). Nie jest jednak jasne, jaka część wspomnianej kwoty to kary nałożone na pijanych kierowców.

Więcej wniosków płynących z raportu NIK znajdziesz w jednej z naszych analiz.

Ministerstwo Sprawiedliwości: brak danych o kierowcach, którzy nie płacą

W celu zweryfikowania, jaki odsetek nałożonych na kierowców kar (w tym również kierowców ukaranych za jazdę pod wpływem alkoholu) zasądzonych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym pozostaje niezapłacony, zwróciliśmy się z pytaniem do Ministerstwa Sprawiedliwości, sprawującego pieczę nad Funduszem Sprawiedliwości. 

odpowiedzi otrzymanej od Ministerstwa dowiedzieliśmy się, że system księgowania należności Funduszu Sprawiedliwości nie pozwala na wyodrębnienie interesujących nas informacji

Ministerstwo podkreśliło jednocześnie, że „chcąc stale i na bieżąco aktualizować wiedzę na temat ściągalności należności Funduszu zwróciło się do Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości o przeprowadzenie badania w tym zakresie”. Pozwala to podejrzewać, że dane na ten temat mogą nie być jeszcze dostępne.

Połowa ukaranych nie płaci mandatów

Problem niskiej ściągalności nie dotyczy tylko kar zasądzanych w sądach, ale też mandatów karnych. W 2019 roku ukazał się raport Najwyższej Izby Kontroli, dotyczący dochodzenia należności Skarbu Państwa z tego tytułu. NIK alarmowała, że system od wielu lat jest w Polsce nieskuteczny, a budżet traci rocznie wiele milionów złotych z powodu niezapłaconych kar.

NIK odwołała się do raportu z 2013 roku, w którym odkryto, że mniej niż połowa Polaków dobrowolnie płaci mandaty (47 proc.). W latach 2011–2012 Skarb Państwa tracił ponad 100 mln zł rocznie z powodu przedawnienia się należności z tytułu mandatów.

Kontrolerzy zauważyli, że remedium na ten problem miała być wprowadzona w 2016 roku zmiana systemu dochodzenia należności z tytułu mandatów karnych. Reforma polegała na centralizacji obsługi mandatów karnych.

Ostatecznie jednak, według NIK, nie przyniosło to oczekiwanych skutków. W latach 2016–2018 nie nastąpiło zwiększenie skuteczności dochodzenia należności z tytułu mandatów karnych. Jednocześnie o niemal ⅓ wzrosły koszty funkcjonowania systemu.

Po trzech latach od reorganizacji liczba niezapłaconych mandatów wzrosła do blisko 6,7 mln na koniec 2018 roku. 

W 2021 roku pijani uczestnicy ruchu spowodowali prawie 2 tys. wypadków

Jak wynika z corocznego raportu Polskiej Policji, uczestnicy ruchu, będący pod działaniem alkoholu, spowodowali 1 920 wypadków drogowych (8,4 proc. wszystkich). Śmierć w ich wyniku poniosło 257 osób, a 2 203 zostały ranne (s. 73). 

Za większość incydentów odpowiadali pijani kierowcy, którzy spowodowali 1 602 wypadki

Równocześnie, w ciągu ostatnich 10 lat systematycznie spadała liczba wypadków drogowych z udziałem osób pod wpływem alkoholu. Z 4,4 tys. w 2012 roku do 2,4 tys. w 2021 roku (s. 69).

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Pomóż nam sprawdzać, czy politycy mówią prawdę.

Nie moglibyśmy kontrolować polityków, gdyby nie Twoje wsparcie.

Wpłać

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!