Czym jest opłata cukrowa i co wiemy na temat jej wpływu na sprzedaż napojów?

Tak zwany podatek cukrowy to opłata od środków spożywczych, której głównym celem jest zachęcenie producentów do redukcji substancji słodzących w napojach, a konsumentów do zakupu zdrowszych produktów. Nakłada się go na napoje z dodatkiem cukrów, substancji słodzących, a także kofeiny lub tauryny.

Obowiązek zapłaty podatku cukrowego ciąży na każdym, kto sprzedaje tego typu napoje do punktów sprzedaży detalicznej, prowadzi sprzedaż w takim punkcie lub zamawia u producenta wyprodukowanie napoju objętego opłatą.

Badaniem wpływu opłaty cukrowej na polski rynek zajęło się Centrum Monitorowania Rynku, które swoje analizy opiera na transakcjach w sklepach spożywczych. CMR od początku roku regularnie przekazuje informacje o wpływie podatku na średnie ceny napojów gazowanych: w lutym ceny wzrosły o 23 proc., w kwietniu o 26 proc., natomiast pod koniec maja miało to być już ponad 30 proc.

Skontaktowaliśmy się z CMR, aby dowiedzieć się więcej na temat pozyskiwanych przez nich danych. Przekazało nam ono najnowsze informacje dotyczące wpływu opłaty cukrowej na rynek napojów w Polsce. Według CMR ceny wszystkich napojów objętych opłatą cukrową (a zatem nie tylko napojów gazowanych, ale też np. tzw. energetyków) wzrosły przez ostatni rok o 31 proc. (dane z maja). Ceny produktów, których podatek nie objął, uległy zwiększeniu zaledwie o 1 proc.

Wpływ opłaty cukrowej na rynek napojów obrazuje poniższa grafika, udostępniona nam przez CMR.

Źródło: Dane udostępnione przez CMR

Jak widać, od momentu wprowadzenia opłaty cukrowej, mimo że ceny objętych nią napojów wyraźnie wzrosły, wartość ich sprzedaży rok do roku (pomiędzy majem 2020 a majem 2021) zwiększyła się o 9 proc. Jeszcze pomiędzy czwartym kwartałem roku 2019 a 2020 notowany był pod tym względem spadek o 6 proc. Co ciekawe, wyraźny spadek sprzedaży dotyczy napojów nieobjętych opłatą cukrową – w maju spadła ona o 3 proc. w porównaniu do wartości sprzed roku.

Znacznie większe spadki dotyczą jednak wolumenu sprzedaży. Jeśli chodzi o napoje objęte opłatą cukrową, w maju nastąpił spadek o 17 proc. – o wiele mniej niż w przypadku napojów nieobjętych opłatą (spadek o 4 proc.). Porównując dane z ostatniego kwartału 2020 i 2019 roku, widzimy, że wolumen sprzedaży w przypadku napojów objętych opłatą cukrową spadł o 8 proc., a w przypadku napojów nieobjętych opłatą cukrową – o 12 proc.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.