Ziobro broni polskiego węgla

Zbigniew Ziobro podczas wywiadu w programie „Gość Wiadomości” odniósł się do problemu rosnących kosztów energii i ciepła. Zdaniem polityka Polska nie powinna rezygnować z tak korzystnego paliwa, jakim jest węgiel. Tym samym sprzeciwia się on unijnej polityce klimatycznej i dążeniom do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.

Wicepremier przywołał przykład Japonii – jednego z najbardziej rozwiniętych państw świata – która wciąż stawia na węgiel. Dodał, że po katastrofie elektrowni atomowej w Fukushimie, Japończycy starają się uzupełnić lukę w produkcji właśnie za pomocą nowych elektrowni węglowych, a nie odnawialnych źródeł energii.

Japonia reformuje sektor energetyczny

W 2011 roku w wyniku tsunami, wywołanego trzęsieniem ziemi u wybrzeży wyspy Honsiu, doszło do katastrofy elektrowni jądrowej Fukushima. Przed katastrofą energia pochodząca z atomu pokrywała niemal ¼ zapotrzebowania kraju.

Na skutek tych wydarzeń japońskie władze zaczęły stopniowo wycofywać się z energii pochodzącej z atomu na rzecz innych źródeł. W największym stopniu Japończycy uzupełnili braki dzięki takim paliwom jak węgiel, ropa czy gaz.

Zmiany po katastrofie Fukushimy

Tuż po 2010 roku ilość energii elektrycznej produkowanej z atomu drastycznie spadła – z poziomu 288 tys. GWh do 15 tys. GWh w roku 2011. To ponad 19-krotny spadek produkcji. Stan taki utrzymał się do roku 2017, kiedy to energia z atomu zaczęła powoli wracać do japońskiego miksu energetycznego, choć wciąż pozostaje na niższym poziomie niż przed katastrofą (w 2020 roku było to 38 tys. GWh).

Największą część braku energii pokryto z gazu. Przed zdarzeniem służył on generowaniu 332 287 GWh energii, jednak już po 2011 roku surowiec odpowiadał za produkcję ponad 400 tys. GWh energii, a jego zużycie poniżej tego progu spadło dopiero w 2019 roku.

Podobnie sytuacja wyglądała w przypadku ropy – ilość energii produkowanej z tego paliwa wzrosła w 2012 roku ok. dwukrotnie (180 tys. GWh) względem 2010 roku. Jednakże obecnie ilość energii generowanej z ropy jest mniejsza niż przed katastrofą (w 2020 roku było to 48,3 tys. GWh) Na podobnym poziomie utrzymała się produkcja ze źródeł geotermalnych (w okolicach 2,5 tys. GWh).

Produkcja z węgla również wzrosła

Przed katastrofą w Fukushimie, węgiel był drugim – po gazie – surowcem energetycznym Japonii. W 2010 roku wyprodukowano z niego 317 tys. GWh energii elektrycznej. Na kilka lat ilość energii pochodzącej z węgla wzrosła, a najwyższy wynik odnotowano w 2013 roku (353 tys. GWh).

Odnawialne źródła energii zyskały na znaczeniu

Na szczególną uwagę zasługują zmiany, jakie zaszły w udziale odnawialnych źródeł energii w japońskim miksie energetycznym. Przykładowo, przed 2010 rokiem fotowoltaika dostarczyła Japończykom 3,5 tys. GWh energii elektrycznej. Z roku na rok ilość ta rosła, osiągając w 2020 roku poziom 78,6 tys. GWh. To ponad 22-krotny wzrost.

Podobnie sytuacja wygląda z energią z wiatru, która wzrosła ponad dwukrotnie – z poziomu 4 tys. GWh wygenerowanych w 2010 roku do 8,6 tys. GWh w 2020 roku. Tak samo z biopaliwami – dwukrotny wzrost z 9,6 tys. GWh wyprodukowanej energii do 22,3 tys. GWh po dziesięciu latach.

Japończycy sięgnęli również po energię z odpadów i biomasy. W 2010 roku źródło to zapewniło im 10,9 tys. GWh energii, a w 2020 roku sięgnęło już poziomu 22,1 tys. GWh.

Japoński miks energetyczny oparty na gazie, węglu i atomie

W 2010 roku, czyli w roku poprzedzającym katastrofę w Fukushimie, węgiel stanowił 27,35 proc. udziału w produkcji energii Japonii. Więcej energii Japończycy czerpali jedynie z gazu (28,65 proc.). Niewiele mniej energii, bo niemal ¼, czerpano tam z atomu (24,85 proc.). Na czwartym miejscu uplasowała się energia pochodząca z ropy – było to 7,83 proc., a zaraz za nią energia z wodoru (7,82 proc.).

Duże zmiany w ciągu dziesięciu lat

Od katastrofy wygaszano energię pochodzącą z atomu (w 2013 roku udział tej energii spadł do 0,85 proc.) na rzecz innych źródeł energii. Japończycy inwestują m.in. w energię słoneczną (w roku 2020 udział tej energii wynosił 7,8 proc., podczas gdy w 2010 roku było to zaledwie 0,31 proc.), ale też ponownie wzrosło pokrycie z energii pochodzącej z atomu – 3,84 proc. w 2020 roku.

Od 2013 roku zauważalny jest również spadek udziału energii pochodzącej z węgla, jednak jest on dość mały (spadek o 1,36 punktu proc.). Zmniejszył się również udział ropy i gazu (kolejno o 8,77 proc. i 1,9 proc.), podczas gdy każde inne źródło energii zaliczyło wzrost produkcji.

Japonia z nowymi celami energetycznymi

W 2021 roku Japonia zaktualizowała swoje cele klimatyczne dotyczące energetyki. Według nowych założeń do 2030 roku kraj kwitnącej wiśni ma mieć udział OZE w produkcji energii równy 36-38 proc. Przedtem cel wynosił 22-24 proc. Do 2030 roku największy udział mają pełnić właśnie odnawialne źródła energii.

Na kolejnych miejscach ma się znaleźć energia atomowa (20-22 proc.), energia gazowa (20 proc.) i energia węglowa (19 proc.). Wśród mniej znaczących źródeł energii uwzględniono też energię z ropy (2 proc.) oraz energię wodorową (1 proc.).

Nowe elektrownie węglowe

Prawdą jest, że Japonia zaplanowała budowę 22 nowych elektrowni węglowych. W ramach ogłoszonego w 2015 roku planu rozwoju energetyki państwo deklarowało, że postrzega węgiel oraz energię jądrową jako dwa tanie źródła energii. Zakładano wówczas, że do 2030 roku węgiel będzie stanowił ok. ¼ miksu energetycznego. Ogłoszony sześć lat później nowy plan strategiczny przewiduje zredukowanie odsetku węgla w miksie do 19 proc.

W komentarzu IEA do planu energetycznego Japonii możemy przeczytać, że obecnie produkcja energii z węgla odpowiada za 29 proc. rocznej emisji CO₂ z tego państwa.  Japończycy dążą do zredukowania ilości wypuszczanego do atmosfery dwutlenku węgla, m.in. poprzez rozwój wysokosprawnej technologii węglowej nowej generacji, a także sposoby wychwytu, utylizacji, magazynowania i recyklingu węgla (s.195).

Węgiel jako surowiec bezpieczeństwa

W opublikowanym trzy lata roku raporcie „The electric power industry in Japan 2019” jasno podkreślono, że wraz z oparciem energetyki na źródłach odnawialnych (takich jak energia słoneczna czy wiatrowa) pojawiają się liczne wyzwania, związane z niestabilnością systemu wynikającą ze zmiennych warunków naturalnych i ich wpływu na dostawy i popyt (s.36).

Szersze objaśnienie znajdziemy w analizie Environmental Clean Technologies Limited, z której wynika, że przy projektowaniu swojej strategii energetycznej Japonia musiała wziąć pod uwagę trzy ważne cechy: niezawodność, przystępność cenową i niskoemisyjność. OZE spełniają ostatnie dwie cechy, lecz potrzebne jest jeszcze zabezpieczenie na wypadek niestabilności systemu.

Energia produkowana z wiatru i słońca jest zależna od środowiska naturalnego, a energia ze źródeł konwencjonalnych jest dostępna w każdej chwili. Z tego powodu Japończycy zdecydowali się postawić na alternatywne źródła oraz budowę nowych elektrowni węglowych, przy jednoczesnym wygaszeniu starszych, mniej wydajnych placówek.

Stare elektrownie do wygaszenia

Co więcej, do 2030 roku państwo planuje wygaszenie starszych, mniej wydajnych elektrowni węglowych (s.198). Obecnie funkcjonuje tam 150 elektrowni korzystających z tego paliwa, z czego ok. 40 proc. z nich ma już od 20 do 40 lat, a co dziesiąta placówka działa już od 40 lat (s.199).

Według IEA, gdyby Japonia zamknęła wszystkie elektrownie oparte o starszą technologię, produkcja energii z węgla spadłaby w tym państwie o 1⁄3. Nie jest jeszcze znany kalendarz wygaszania placówek, choć plany dotyczą nawet 100 starzejących się elektrowni.