Koniec historii w polskich szkołach? To nieprawda

„Od 1 września rezygnacja z HiT-u, rozporządzenie podpisane” – tak brzmi tytuł artykułu portalu Dzieje się, na który powołał się Marcin Warchoł. Na TikToku poseł umieścił  krótki film, z którego wynika, że wycofanie przedmiotu historia i teraźniejszość z polskich szkół jest równoznaczne z likwidacją nauczania historii.

To jednak nieprawda. W roku szkolnym 2024/2025 uczniowie szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych [1, 2] wciąż będą uczęszczać na zajęcia z historii. Zgodnie z ramowym planem nauczania dla szkoły podstawowej historia będzie realizowana w wymiarze 1 godziny tygodniowo w klasie IV oraz 2 godzin tygodniowo w klasach V-VIII.

W przypadku liceów na lekcje historii przewidziano po 2 godziny w tygodniu w klasach I-III oraz 1 godzinę w klasie IV. W technikum z kolei rozkład jest inny: 2 godziny tygodniowo w klasach I-II i po 1 godzinie tygodniowo w ciągu trzech kolejnych lat.

Niemiecka wersja wydarzeń w polskich szkołach?

Obecnie w toku jest proces zmiany podstawy programowej, który – według minister edukacji Barbary Nowackiej – ma na celu jej „odchudzenie”. Na podstawie opublikowanych propozycji zmian w podstawie programowej nie można potwierdzić, że nauczanie historii będzie prowadzone zgodnie z niemieckim przekazem.

W części poświęconej wymaganiom szczegółowym dla uczniów klas V-VIII szkół podstawowych znajduje się punkt dotyczący charakterystyki totalitaryzmu na przykładzie niemieckiego narodowego socjalizmu po I wojnie światowej (s. 8). W dokumencie wskazano, że uczeń powinien umieć opisać politykę hitlerowskich Niemiec służącą rozbijaniu systemu wersalskiego w Europie, a także konsekwencji dla Polski, które wynikały z podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow (s. 8).

W podstawie programowej przewidziany jest też punkt dotyczący agresji niemieckiej agresji na Polskę 1 września 1939 roku oraz polityki, jaką prowadziła III Rzesza na okupowanych przez siebie terenach. Segment ten obejmuje m.in. przedstawienie zagadnienia zagłady Żydów (s. 8-9).

Podobne zagadnienia znalazły się w podstawie programowej dla uczniów szkół ponadpodstawowych, zarówno jeżeli chodzi o okres I, jak i II wojny światowej. Zawarto w niej między innymi następujące wymagania szczegółowe względem ucznia: „charakteryzuje genezę i główne idee niemieckiego narodowego socjalizmu oraz drogę Hitlera do władzy w Niemczech” czy też „przedstawia ideologiczne podstawy eksterminacji Żydów oraz innych grup etnicznych i społecznych przez Niemcy hitlerowskie” (s. 23 i 29).

Koniec z HiT. Zastąpi go edukacja obywatelska

Od roku szkolnego 2024/2025 nowe roczniki nie będą rozpoczynać nauki w ramach  przedmiotu historia i teraźniejszość. HiT będzie nauczany jedynie do zakończenia cyklu kształcenia przez uczniów, którzy już uczęszczali na lekcje tego przedmiotu.

W roku szkolnym 2024/2025 w miejsce HiT nie zostanie wprowadzony nowy przedmiot. Zmiany rozpoczną się 1 września 2025 roku. Od tego dnia  w ramowych planach nauczania  edukacja obywatelska.

Z zapowiedzi minister Nowackiej wynika, że lekcje nowego przedmiotu zostaną przeprowadzone po raz pierwszy w roku szkolnym 2024/2025 w klasach II szkół ponadpodstawowych.

HiT zamiast WOS

Przedmiot historia i teraźniejszość wprowadzono w roku szkolnym 2022/2023 w szkołach ponadpodstawowych. Jego celem było zapoznanie uczniów z dziejami Polski i świata po roku 1945.

HiT był realizowany w liceach ogólnokształcących w wymiarze 2 godzin tygodniowo w I klasie  i 1 godziny tygodniowo w klasie II. Z kolei w technikach – w wymiarze jednej godziny w klasach I-III. Wprowadzenie tej zmiany wymagało rezygnacji z przedmiotu wiedza o społeczeństwie w zakresie podstawowym (2 godziny) i z 1 godziny lekcji historii w ostatniej klasie. 

HiT we wprowadzonej formie stał się obiektem krytyki ze strony naukowców. Rada Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego uznała, że podstawa programowa przedmiotu to „jednostronna wizja wydarzeń i procesów historycznych, narzucająca nauczycielom oraz uczniom schematyczne ujęcia przeszłości i współczesności”.

Z kolei uczeni z Polskiej Akademii Nauk podkreślili, że utworzenie HiT w miejsce WOS sprawi, że 95 proc. uczniów szkół ponadpodstawowych utraci dostęp do edukacji obywatelskiej.