Debata w Sejmie

Podczas 22. posiedzenia Sejmu RP, które odbyło się 9 grudnia, jednym z punktów obrad było pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z projektem nowelizacji wdrożony zostanie m.in. system inteligentnego opomiarowania oraz kompleksowe rozwiązania dla rozwoju magazynów energii.

W trakcie debaty głos zabrał Artur Dziambor, który stwierdził, że Polska znalazła się na 34. miejscu na 36 państw OECD w rankingu konkurencyjności systemów podatkowych. Przyczyny takiego stanu rzeczy poseł Konfederacji upatruje w skomplikowaniu polskiego systemu podatkowego oraz nadmiarze podatków, danin, opłat, składek i akcyz. 

Wypowiedź Artura Dziambora nawiązuje do planów rządu, który zamierza wprowadzić kolejną „daninę”. Chodzi o tzw. opłatę mocową, która od 1 stycznia 2021 roku będzie naliczana jako nowa pozycja w rachunku za dystrybucję energii elektrycznej. Jej wprowadzenie wynika z ustawy z 2017 roku o rynku mocy. Opłata mocowa ma zapewnić bezpieczeństwo energetyczne oraz stałe i bezproblemowe dostawy prądu. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) ustalił jej stawki dla gospodarstw domowych na kwotę od 1,87 do 10,46 zł miesięcznie – w zależności od rocznego zużycia energii elektrycznej. Inni odbiorcy energii elektrycznej zapłacą 0,0762 zł za kWh energii pobranej między godzinami 7 i 22 w dni robocze. Artur Dziambor zaapelował do rządzących o zrezygnowanie z wprowadzenia tej opłaty przynajmniej na czas pandemii, a najlepiej na zawsze.

Ranking Tax Foundation

Wspomniana przez posła OECD zrzesza 37 wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw. Organizacja została utworzona na mocy Konwencji podpisanej w Paryżu 14 grudnia 1960 roku przez 20 państw. W swojej działalności skupia się na kwestiach społeczno-ekonomicznych.

Z kolei przytoczony przez Artura Dziambora międzynarodowy ranking konkurencyjności systemów podatkowych (ang. International Tax Competitiveness Index, ITCI) przygotowywany jest co roku przez Tax Foundation. W jego ramach porównywane są systemy podatkowe państw zrzeszonych w OECD pod kątem m.in. konkurencyjności czy neutralności podatkowej. ITCI ocenia również, które systemy podatkowe wymagają reform oraz w jakich obszarach. 

W najnowszej edycji (2020), która objęła 36 państw, liderem, po raz siódmy z rzędu, została Estonia. Tuż za nią znalazła się Łotwa, a na trzecim miejscu Nowa Zelandia. Polska zajęła w rankingu miejsce 34. (nie uwzględniono Kolumbii, która dołączyła do OECD dopiero w 2020 roku). Za Polską uplasowały się tylko dwa państwa: Chile oraz Włochy. Polska zdobyła 46,6 punktu, co jest nieznaczną poprawą w stosunku do roku zeszłego (43,5 punktu, 35. miejsce), ale już w porównaniu z rokiem 2018 jest to wynik gorszy (47,7 punktu i miejsce 30). 

W części rankingu poświęconej omówieniu trzech mocnych i trzech słabych stron systemów poszczególnych państw wśród plusów polskich regulacji podatkowych wymieniona została nominalna stawka podatku od osób prawnych (19 proc., poniżej średniej członków OECD, która wyniosła 23,3 proc.). Oprócz tego doceniono nasz kraj za to, że obciążenie podatkami wynagrodzeń za pracę jest na ogół jednakowe, co pozwala rządowi na zwiększenie dochodów z podatków od pracowników o stosunkowo niskich kosztach wydajności. Jako trzecią z zalet wymieniono terytorialny system podatkowy, na który składa się 85 umów podatkowych.

Wśród wad polskiego systemu podatkowego wymieniono z kolei występowanie zniekształceń w zakresie podatków od nieruchomości, na które składają się odmienne opłaty od posiadłości, nieruchomości, majątku oraz innych aktywów i transakcji finansowych. Kolejną słabością, która wpływa na funkcjonowanie polskich przedsiębiorstw, jest ograniczona ilość strat netto możliwych do wykorzystania w celu skompensowania przyszłych zysków. Przedsiębiorstwa nie są ponadto w stanie wykorzystać w przyszłości tych strat do zmniejszenia dochodu podlegającego opodatkowaniu. W raporcie skrytykowano również przepisy, zgodnie z którymi przedsiębiorstwa mogą odpisać sobie jedynie 33,8 proc. kosztów budynków przemysłowych (średnia OECD to 48,3 proc.).

Reasumując, autorzy raportu uważają, że na ogół polski system podatkowy jest skomplikowany, a jego funkcjonowanie utrudnia występowanie licznych wyjątków i preferencji. W efekcie korzystanie z tego systemu wymaga większej uwagi ze strony firm, co oznacza też dodatkowe koszty.

Jednocześnie podkreślono, że sama nominalna wysokość podatków dochodowych PIT i CIT oraz składek ZUS w Polsce należy do najbardziej konkurencyjnych wśród badanych państw OECD. Pewne problemy rodzą w tym przypadku jednak m.in. zasady amortyzacji i podwójne opodatkowanie dywidend.