Warunki i sposoby organizowania lekcji religii zostały określone w rozporządzeniu ministra edukacji z 1992 roku. Szkoły i przedszkola organizują zajęcia na prośbę rodziców dzieci i młodzieży lub samych uczniów po osiągnięciu przez nich pełnoletności. W przypadku szkół zajęcia z religii są uwzględniane w tygodniowym planie zajęć. O tym, jak będą one wyglądały, decydują już kościoły i związki wyznaniowe.

Lekcje religii – o tym decyduje Kościół

Zgodnie z tym samym rozporządzeniem nauczanie religii odbywa się na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków wyznaniowych (par. 4). Te programy są przedstawiane resortowi edukacji tylko do wiadomości. To samo tyczy się podręczników.

Zgodnie z rozporządzeniem nauka religii odbywa się w wymiarze dwóch godzin tygodniowo (par. 8). Szkoła nie ma prawa tego samodzielnie zmienić. To biskup diecezjalny musi wyrazić zgodę na zmniejszenie liczby lekcji religii w tygodniu. 

Kto nadzoruje lekcje religii?

W rozporządzeniu ministra edukacji określono także, kto sprawuje nadzór nad lekcjami religii. Par. 11. brzmi: „Do wizytowania lekcji religii upoważnieni są odpowiednio wizytatorzy wyznaczeni przez biskupów diecezjalnych Kościoła Katolickiego i właściwe władze zwierzchnie pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych”.

O wizytatorach informowany jest nadzór pedagogiczny, czyli dyrektor danej placówki. Nadzór ten obejmuje metodykę nauczania i zgodność z programem.

Nauczyciele religii pod kontrolą Kościoła, ale i szkoły

Powyższe zasady wskazują, że nad lekcjami religii kontrolę mają nie tylko kościoły i związki wyznaniowe, lecz także dyrektorzy placówek. Ważny jest jednak podział tych obowiązków. Zgodnie z art. 12 konkordatu: 

Oznacza to, że dyrektor i kurator nie mogą ingerować w treści wykładane na zajęciach, ale mają prawo pilnować tego, czy lekcja przebiega prawidłowo (m.in. w zakresie metodyki nauczania i zgodności z programem). Potwierdziła to w wiadomości do nas rzeczniczka prasowa MEiN.

Dyrekcja ma prawo czuwać nad przebiegiem zajęć

O treści i materiałach używanych na lekcji religii decyduje Kościół. Mimo to katecheta jest zatrudniony w szkole na podstawie Karty Nauczyciela (par. 5 ust. 4). Oznacza to, że podlega dyrekcji i przepisom Karty.

Dyrektor ma prawo postawić nauczyciela (w tym również katechetę) przed komisją dyscyplinarną w przypadku występowania przeciwko tym zasadom podczas zajęć. Tym samym lekcje nie są całkowicie pozbawione świeckiej kontroli i pozostawione kurii.

Są kontrole kuratoriów ws. religii. Czego dotyczą?

Swoją skargę mają prawo złożyć również rodzice i kurator nie może jej zignorować. W sieci można znaleźć raporty z kontroli kuratoriów związane z lekcjami religii. Poniżej przedstawiamy dwa przykłady.

Kuratorium Oświaty w Szczecinie udostępniło dokument dotyczący interwencji na prośbę rodziców uczennicy. Podnosili oni m.in., że ich decyzja o tym, aby ich córka nie uczestniczyła w zajęciach z religii, jest nierespektowana.

Interwencja w sprawie wizytatorów

Kolejny raport z kontroli kuratorium związanej z lekcjami religii pochodzi z Kuratorium Oświaty w Katowicach. Dotyczy on niewpuszczenia wizytatorów lekcji religii na zajęcia przez dyrektorkę szkoły. 

Nowak w swoim oświadczeniu stwierdziła, że przeprosiny, które później zostały wystosowane przez katechetę, są wystarczające. Podkreśliła też, że treści prezentowane na lekcjach religii nie są regulowane przez MEiN.

Kuratoria „kompletnie bez kontroli?” nad lekcjami religii?

Z przepisów oraz z udokumentowanych kontroli kuratoriów wynika, że lekcje religii nie są całkowicie wyjęte spod świeckiej kontroli. Co prawda, to Kościół odpowiada za to, jakie treści przekazywane są dzieciom i przez kogo, ale dyrekcja i kuratoria nie są pozbawione możliwości interwencji, zwłaszcza po skargach rodziców.

„Osoby nauczające religii w Polsce mają status nauczyciela. Status zawodowy nauczyciela religii jest taki sam jak nauczycieli innych przedmiotów i jest on regulowany przepisami ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela”  – zaznaczało ministerstwo.