Płaca minimalna okiem Mentzena

Sławomir Mentzen podczas debaty z Ryszardem Petru w RMF FM został zapytany, ile powinna wynosić płaca minimalna w Polsce. Polityk w odpowiedzi stwierdził, że płaca minimalna rośnie bardzo szybko i doszło do zbyt dużego „spłaszczenia wynagrodzeń”.

Mentzen dodał, że płaca minimalna powinna być różnicowana na poziomie powiatów, a nie – tak jak teraz – być ustalana na jednakowym poziomie dla całego państwa.

Ile pracowników w Polsce dostaje wynagrodzenie minimalne?

Główny Urząd Statystyczny podaje, że w 2015 roku zatrudnionych było około 1,36 mln osób, których wynagrodzenie nie przekraczało wynagrodzenia minimalnego. Dane te jednak uwzględniają tylko wynagrodzenia osób zatrudnionych na umowę o pracę.

W grudniu 2019 roku, czyli na krótko przed wybuchem pandemii, liczba osób, których wynagrodzenie nie przekraczało wynagrodzenia minimalnego, wynosiła około 1,5 mln. W grudniu 2020 roku wynik ten zwiększył się do poziomu około 1,6 mln (wzrost o 5,2 proc.). W analogicznym okresie 2021 roku w tej grupie wciąż znajdowało się około 1,6 mln osób, jednak – jak podaje GUS – jej liczebność zmniejszyła się o 0,6 proc.

Dane wstępne za 2022 rok sugerują, że w grudniu minimalne wynagrodzenie pobierało 402,6 tys. osób. Dane te dotyczą jednak tylko podmiotów, które zatrudniały przynajmniej 10 osób. Zatem, ze względu na nieuwzględnienie mniejszych przedsiębiorstw, dane te są niedoszacowane.

Według danych Ministerstwa Finansów za wrzesień 2022 roku około 3,05 mln osób zatrudnionych na umowie o pracę otrzymywało wynagrodzenie minimalne. Dane dotyczące 2022 roku zostaną opublikowane przez GUS w grudniu 2023 roku. Co istotne, GUS nie tworzy dla tych danych prognoz przyszłe lata.

Co z umowami cywilnoprawnymi?

GUS szacował, że w 2015 roku 1,3 mln Polaków było zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych (umowa zlecenie oraz umowa o dzieło). W tamtym czasie przepisy zezwalały, by stawka na tego typu umowach była niższa od minimalnej. Wobec tego, zakładając najgorszy scenariusz, potencjalnie nawet 1,3 mln pracowników na umowach cywilnoprawnych mogło zarabiać mniej od wynagrodzenia minimalnego.

Według tego scenariusza w 2015 roku nawet 2,66 mln osób mogło za pracę otrzymywać wynagrodzenie nieprzekraczające stawki minimalnej.

W Polsce minimalne wynagrodzenie ustalane jest corocznie na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. W 2016 roku wprowadzono przepisy normujące minimalną stawkę godzinową.

Celem nowelizacji było przeciwdziałanie nadużywaniu umów cywilnoprawnych i ochrona osób otrzymujących najniższe wynagrodzenia na tych właśnie umowach. Pierwszą stawkę godzinową oficjalnie ustanowiono z początkiem 2017 roku. Była równa 13 zł brutto.

Jak zmieniało się minimalne wynagrodzenie od 2015 roku?

Minimalne miesięczne wynagrodzenie jest zwiększane co roku. W 2015 roku kwota minimalnego wynagrodzenia wynosiła 1 750 zł. Po kilku podwyżkach w 2023 roku osiągnęła poziom 3 490 zł, a od 1 lipca tego roku została podniesiona do 3 600 zł.

Rząd zaproponował zwiększenie minimalnego wynagrodzenia o kolejne 752 zł od 1 stycznia 2024 roku. Oznacza to, że wraz z nowym rokiem obowiązujące minimalne wynagrodzenie za pracę wyniosłoby 4 242 zł. Następnie od 1 lipca 2024 roku stawka miałaby zostać zwiększona do poziomu 4 300 zł.