Kontekst wypowiedzi

Analizowana wypowiedź padła podczas rozmowy przeprowadzonej 24 sierpnia 2021 roku dla redakcji dziennika „Rzeczpospolita”. Michał Kolanko gościł posła Koalicji Obywatelskiej Michała Szczerbę. Dyskusja dotyczyła sytuacji uchodźców na granicy. Pobocznym wątkiem stała się jednak również kwestia wydatków publicznych, które – według Szczerby – są rozporządzane nieracjonalnie i wbrew publicznemu interesowi.

Powołując się na raport Najwyższej Izby Kontroli, poseł podał za przykład wydatkowanie pieniędzy przez Ministerstwo Zdrowia, które ze środków publicznych zakupiło dla pracowników resortu komputery. Spotkało się to z negatywną oceną NIK.

Zarzuty NIK wobec resortu zdrowia

Raport Najwyższej Izby Kontroli, który został wspomniany w rozmowie, dotyczy analizy wykonania budżetu państwa. Jak podaje NIK, jest to najważniejsza kontrola przeprowadzana corocznie, której celem jest zdobycie niezależnych i obiektywnych informacji na temat realizacji budżetu państwa przez rząd i jednostki kontrolowane. W raporcie mamy do czynienia z obszerną analizą wydatkowania prawie 400 jednostkowych kontroli budżetowych.

Do segmentu „Zdrowie” odnosi się 46. część raportu. Znajdują się tam szczegóły dotyczące wszelakich kwestii finansowych związanych ze zdrowiem publicznym Polaków, za które odpowiada Ministerstwo Zdrowia.

Kontrola wykazała nieprawidłowości w wydatkach na kwotę 34 773,2 tys. zł, co stanowi 0,45 proc. wydatków ogółem części przeznaczonej na zdrowie. Głównymi powodami braku spójności wydatkowej były:

• głośna sprawa dotycząca zakupu respiratorów, kiedy to interes skarbu państwa nie został należycie zabezpieczony, co skutkowało niegospodarnym wydatkowaniem środków publicznych w kwocie 30 428,1 tys. zł,
• złe wydatkowanie środków publicznych przy zakupie przyłbic ochronnych w kwocie 99,0 tys. zł,
• udzielenia dwóch zamówień publicznych, w łącznej kwocie 4 246,1 tys. zł na zakup 100 laptopów oraz zestawów diagnostycznych z pominięciem ustawy Prawo zamówień publicznych.

To do ostatniego punktu prawdopodobnie odnosi się wypowiedź Michała Szczerby.

Wyjaśnienia resortu

Ministerstwo Zdrowia w odpowiedzi na zarzuty o niegospodarności wystosowało pismo wyjaśniające poszczególne punkty. W odniesieniu do zakupu 100 laptopów resort tłumaczy, że zapewnienie pracownikom komputerów było konieczne, ponieważ wykonywali oni swoją pracę zdalnie. Ministerstwo twierdzi również, że praca wszystkich zatrudnionych w nim osób przyczynia się do ograniczania rozprzestrzeniania pandemii:

Ustawa covidowa a zamówienia publiczne

Z wyjaśnień możemy wywnioskować, że sprzęt został zakupiony legalnie, dzięki tzw. ustawie covidowej, zezwalającej na pominięcie ustawy o Prawie zamówień publicznych. Zgodnie z art. 6a ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych:

Przepis ten ma więc zastosowanie:

• tylko do zamówień na towary lub usługi,
• w przypadku działań niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19,
• w sytuacjach, kiedy:
  • zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub
  • jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.

Głównym powodem zakupu było usprawnienie działania kadry pracowniczej Ministerstwa Zdrowia w warunkach epidemiologicznych, kiedy zalecano pracę zdalną, a brakowało ku temu odpowiedniego sprzętu. Co więcej, według wyjaśnień, sama praca w Ministerstwie Zdrowia ma być istotna dla zapobiegania rozprzestrzeniania się epidemii, dlatego zakup sprzętu był tak istotny.

Ostateczna ocenia NIK

W odpowiedzi na wyjaśnienia prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś stwierdza, że ocena działań ministerstwa pozostaje wiążąca:

Do raportu NIK dołączony jest również „Komunikat Urzędu Zamówień Publicznych w sprawie art. 6 tzw. ustawy o COVID-19”. Urząd zauważa, że:

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.