Lewica wydaje raport o stanie państwa

Chociaż oficjalnie kampania wyborcza jeszcze się nie zaczęła, to trwa tzw. prekampania, w ramach której trwają różne akcje promujące ugrupowania polityczne. Każda partia prowadzi działania promocyjne – jednym z przykładów tego typu działań, jest wydany niedawno raport o stanie państwa, autorstwa posłów i posłanek Lewicy. 

W raporcie tym znalazły się informacje o spadku płac realnych. Fakt ten w popołudniowej rozmowie w Radiu ZET 21 czerwca przypomniał Krzysztof Śmiszek, wiceprzewodniczący Nowej Lewicy. Poseł przyrównał przy tym spadek płacy realnej do reszty państw Unii Europejskiej.

Najprościej mówiąc, płaca realna jest sumą wartości towarów i usług, które możemy realnie kupić za pensję nominalną (czyli tą, którą otrzymujemy). Na wielkość płacy realnej poza płacą nominalną wpływa także wysokość inflacji, która determinuje ceny produktów. Różnica między płacą realną a nominalną wynika ze zmiany siły nabywczej pieniądza.

W 2022 roku spadek płac realnych w prawie całej UE

Z raportu opublikowanego przez Instytut Badań Ekonomicznych i Socjalnych (WSI) wynika, że w 2022 roku aż 25 z 27 państw UE zaliczyło spadek płacy realnej względem roku 2021. Największy spadek zaliczyły: Estonia (-9,3 proc.), Grecja (-8,2 proc.) oraz Czechy (-8,1 proc.).

Jedynym państwem, w którym zanotowano wzrost płacy realnej, była Bułgaria. Z kolei Polska nie odnotowała ani spadku, ani wzrostu (s. 11).

Odbicie po pandemii w 2021 roku

W roku 2021 widoczne było odreagowanie po okresie pandemii. Tylko 5 państw zaliczyło spadek płacy realnej względem 2020 roku. Wśród tych państw znalazła się Polska, dla której zanotowano spadek o -0,5 proc. W tym roku również liderem pod względem wzrostu płacy realnej była Bułgaria, dla której odnotowano wzrost o 8,2 proc.

Rok 2020 sprzyjał państwom Bałtyckim

W 2020 roku, w trakcie pandemii, wszystkie trzy państwa bałtyckie (Litwa, Łotwa, Estonia) znalazły się w pierwszej czwórce, jeśli chodzi o wzrost płacy realnej. Rozdzieliła je tylko Bułgaria, która zajęła 2. miejsce. W tym roku aż sześć państw zaliczyło spadki. Polska zaliczyła wzrost o 1,6 proc.

Płaca realna w ostatnich dwóch i trzech latach

Na potrzeby analizy obliczyliśmy skumulowaną zmianę w płacach realnych w latach 2019–2022. To porównanie, do którego nawiązywał Śmiszek. Rok 2019 przyjęliśmy za punkt wyjścia i w odniesieniu do niego liczyliśmy wzrost w kolejnych latach aż do 2022 roku.

Z naszych obliczeń wynika, że w przypadku ostatnich dwóch lat spadek płac realnych w Polsce również nie był najwyższy w UE. Faktycznie odnotowaliśmy spadek o -0,5 proc., jednak był on jednym z mniejszych. Płace najbardziej spadły w Niderlandach (o -7,56 proc.)

Inne dane na temat płac realnych

O tym, jak w 2022 roku wyglądała płaca realna w Unii Europejskiej, napisał m.in. Obserwator Gospodarczy. Z analizy portalu wynika, że w roku 2022 płace realne de facto spadły prawie w całej Unii Europejskiej.

Polska również zanotowała spadek, jednak nie był on największy w UE i wynosił jedynie -1,5 proc. Przykładowo: w Estonii wyniósł on rekordowe -10,6 proc.

Inne dane na ten temat możemy znaleźć także w bazie danych Komisji Europejskiej (AMECO 7.5). Dane te porównują płacę realną w stosunku do roku 2015.

W roku 2019 w Polsce płaca realna wynosiła 123,4 proc. płacy realnej z 2015 roku, z kolei w 2022 roku, wynosiła ona 123,2 proc. Oznacza to spadek o -0,2 punktu proc.

Tym samym, spośród państw, które zanotowały spadek płac realnych, Polska zaliczyła najmniejszy spadek. Największy spadek zanotowały Czechy, który wyniósł -8,2 proc., z kolei największy wzrost zanotowała Bułgaria: 18,4 proc.

Z danych GUS wynika, że realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2020 roku względem roku poprzedniego wyniósł 1,7 proc. Rok później było to już 3 proc., natomiast w 2022 roku płace w porównaniu z 2021 rokiem spadły o 2,1 proc. Oznacza to, że:

• na przestrzeni ostatnich dwóch lat płace realne wzrosły o 0,8 proc.,
• na przestrzeni ostatnich trzech lat wzrosły o 2,5 proc.

W 2023 roku płace spadły, ale jeszcze mogą wzrosnąć

Z analizy opublikowanej przez Business Insider wynika, że w kwietniu 2023 roku Polska odnotowała duży spadek płac realnych: -o 2,3 proc. w porównaniu do kwietnia zeszłego roku. Miał to być jeden z największych spadków wśród przeanalizowanych państw. W tym źródle skorzystano z danych w ujęciu miesięcznym.

Tymczasem w omawianym wcześniej raporcie WSI znajdziemy informacje, że płace realne mogą w 2023 roku wzrosnąć w Polsce o 0,9 proc. Informacja ta opiera się na prognozach Komisji Europejskiej i przedstawia dopiero szacunkowe dane.