Wyprzedaż państwowych spółek idzie pod referendum

W październiku, wraz z wyborami, odbędzie się referendum. Więcej na ten temat dowiesz się z innej naszej analizy. Pierwsze pytanie referendalne ogłoszone przez PiS brzmiało następująco: „Czy popierasz wyprzedaż państwowych przedsiębiorstw?”. Pytanie przedstawił w krótkim spocie Jarosław Kaczyński i to do tego pytania odwoływał się bezpośrednio Jarosław Urbaniak.

Ostatecznie treść pytania została zmieniona. Z uchwały przyjętej przez Sejm wynika, że obywatele odpowiedzą w referendum na następujące pytanie: „Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?” Więcej o przyczynach tej zmiany dowiesz się z analizy wypowiedzi Jacka Protasiewicza.

W ustawie o obronie ojczyzny, przytoczonej przez posła, przewidziano m.in. zwiększenie nakładów na obronność. Od 2023 roku Polska ma przeznaczać na ten cel min. 3 proc. PKB. Oprócz tego rozwój sektora zbrojeniowego ma być finansowany z Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz ze zbywania akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego.

Ustawa o obronie ojczyzny

Ustawa o obronie ojczyzny to ustawa, które weszła w życie 23 kwietnia 2022 roku. W uzasadnieniu do projektu tej ustawy czytamy, że zakładała ona skodyfikowanie przepisów prawa wojskowego, znajdujących się dotąd w różnych ustawach. Jak podano na stronie Wojska Polskiego, ten dokument ma stanowić fundament rozwoju polskich sił zbrojnych.

Jak  podkreślono w uzasadnieniu, ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej mimo wielu nowelizacji zawierała archaiczne regulacje. Co za tym idzie, nie były one odpowiednie do obecnych potrzeb Sił Zbrojnych.

Ustawa o obronie ojczyzny przewiduje również regularne tworzenie programu rozwoju Sił Zbrojnych. Ma on obejmować zadania dotyczące między innymi takich kwestii jak: modernizacja techniczna wojska, dyslokacja jednostek czy liczebność i skład bojowy poszczególnych jego elementów.

Finansowanie rozwoju sił zbrojnych

Przepis, do którego odwoływał się poseł Urbaniak, pochodzi z działu V ustawy o obronie ojczyzny. Dział ten dotyczy programowania i finansowania rozwoju polskiej armii. W myśl ustawy Rada Ministrów co 4 lata określa szczegółowe kierunki budowy i modernizacji technicznej sił zbrojnych (art. 36) na kolejny 15-letni okres planistyczny. Dzieje się to po zasięgnięciu opinii komisji sejmowej właściwej dla spraw obrony państwa.

W art. 37 określono, że minister obrony narodowej, na podstawie kierunków wyznaczonych w art. 36 i przy uwzględnieniu zasad planowania obronnego w organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, wprowadza program rozwoju sił zbrojnych. Ponownie dzieje się to po zasięgnięciu opinii komisji sejmowej właściwej w sprawach obronności kraju.

Źródła finansowania programów

Art. 39 mówi o źródłach, z których ma być finansowany program. W ustawie wymieniono trzy następujące źródła:

• budżet państwa,
• środki Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych, o których mowa w art. 41,
• przychody ze zbycia akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego, o których mowa w art. 47.

Wspomniany w drugim punkcie Fundusz został utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego.

Środki pozyskane z tego źródła muszą być przeznaczone na obronność, niezależnie od progów wydatkowych określonych w budżecie państwowym (min. 3 proc. PKB).

Ten mechanizm finansowania istnieje już od dawna

Polskie przepisy zezwalają na zbywanie akcji lub udziałów spółek przemysłu zbrojeniowego już od dawna. Zasady określa ustawa o wspieraniu restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta w 1999 roku.

W art. 5 wymienionej ustawy znajduje się przepis, według którego wspieranie restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego ma się opierać na części przychodów z prywatyzacji spółek przemysłowego potencjału obronnego. W art. 7 wskazano natomiast, że wspieranie procesu modernizacji technicznej sił zbrojnych polega na przeznaczeniu pozostałej części przychodów z prywatyzacji spółek na zakupy nowoczesnego sprzętu wojskowego. Co więcej, to uzbrojenie miało być produkowane w spółkach przemysłowego potencjału obronnego.

Kierunki rozwoju sił zbrojnych są niejawne

31 marca 2023 roku prezydent Andrzej Duda określił główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych RP na lata 2025–2039. Nie wiemy zbyt wiele na temat treści samego dokumentu, ponieważ jest on niejawny.

W dokumencie określono priorytety rozwoju sił zbrojnych na następne 15 lat. W założeniu ma on być aktualizowany i wydawany co 4 lata. Określa on wymagania dotyczące podnoszenia zdolności operacyjnych wojska we wszystkich zakresach.

Określone przez prezydenta kierunki są podstawą do prac nad programowaniem rozwoju sił zbrojnych, nad którymi następnie będzie pracować MON.

Spółki przemysłowego potencjału obronnego w Polsce

Spółki należące do polskiego przemysłu obronnego można znaleźć m.in. na stronie Polskiej Grupy Zbrojeniowej (PGZ). Jest to polski koncern obronny skupiający kilkadziesiąt zakładów przemysłowych, obiektów serwisowych i ośrodków badawczych będących kluczowymi dla polskiego przemysłu obronnego.

Do tych spółek należą między innymi Huta Stalowa Wola S.A.  czy Fabryka Broni „Łucznik” – Radom sp. z o.o.