Protest opiekunów osób z niepełnosprawnościami

W sejmie od 6 marca trwa protest opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Protestujący chcą wzrostu wartości renty socjalnej z 1 217 zł do 3 490 zł, czyli do poziomu obecnie najniższego wynagrodzenia. Ponownie krytykowany jest także stan prawny uniemożliwiający podjęcie pracy przez opiekunów chcących pobierać świadczenie pielęgnacyjne.

W styczniu 2023 roku wiceminister Paweł Wdówik poinformował, że obecnie kończone są prace nad projektem ustawy zmieniającej stan prawny uniemożliwiający opiekunom osób niepełnosprawnych podjęcie pracy. Jak dotąd jednak nie poznaliśmy treści proponowanego projektu ustawy.

Jak już zwracaliśmy uwagę w naszym artykule „10 faktów na temat osób z niepełnosprawnościami w Polsce”, zdarzają się przypadki, w których opiekunowie osób niepełnosprawnych boją się odbierać nagrody pieniężne w strachu przed utratą świadczenia pielęgnacyjnego.

Zakaz pracy dla opiekunów pobierających świadczenie pielęgnacyjne

Zgodnie z art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje rodzicom lub innemu opiekunowi prawnemu dziecka z niepełnosprawnością pod warunkiem, że opiekun rezygnuje z zatrudnienia lub z innej pracy zarobkowej na rzecz sprawowania tej opieki.

Jeszcze w 2021 roku w ramach Polskiego Ładu zapowiadano, że zostaną wprowadzone zmiany w przyznawaniu świadczeń pielęgnacyjnych. Zmiany miały dotyczyć m.in. przyznawania świadczenia niezależnie od czasu, w którym powstała niepełnosprawność (obecnie świadczenie przysługuje jedynie opiekunom pod warunkiem, że niepełnosprawność powstała przed 18. rokiem życia lub 25. roku życia, jeżeli osoba wymagająca opieki uczy się). Obecnie wciąż jednak obowiązują stare przepisy (art. 17 ust 1a).

W podobnym czasie portal Money.pl informował o planach rządu dotyczących projektu ustawy znoszącej całkowity zakaz pracy dla opiekunów osób z niepełnosprawnością. Zakaz miałby zostać zastąpiony przez kryterium dochodowe (im wyższe uposażenie opiekuna, tym niższe świadczenie).

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) w maju 2022 roku podkreślił, że konieczność rezygnacji z pracy w celu uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego jest niezgodna z konstytucją. Zwrócił też uwagę, że świadczenie to mimo celu, którym jest przyznanie wsparcia osobie z niepełnosprawnością, w rzeczywistości pełni funkcję wsparcia finansowego dla opiekuna.

Obywatelski projekt ustawy

Komitet inicjatywy „STOP zakazowi pracy” 16 marca rozpoczął zbiórkę podpisów pod obywatelskim projektem zmiany ustawy o świadczeniach rodzinnych. Projekt zakłada umożliwienie opiekunom dzieci z niepełnosprawnością podjęcie pracy przy jednoczesnym pobieraniu świadczenia pielęgnacyjnego.

Jak informuje Komitet, zmiana ta umożliwi podjęcie pracy 435 tys. osobom codziennie opiekującym się najciężej chorymi dziećmi, a kwota wsparcia płynąca z budżetu w ramach świadczenia może zwiększyć się ponad dwukrotnie (z 5,1 mld zł do nawet 12,8 mld zł).

Od 1 stycznia 2023 roku kwota otrzymywana w ramach świadczenia pielęgnacyjnego została podniesiona do 2 458 zł, czyli o 339 zł względem roku ubiegłego. Należy podkreślić, że wartość świadczenia nie wzrasta wraz z powiększeniem się rodziny o kolejne niepełnosprawne dziecko (art. 17 ust. 5 pkt 1b).