[ Aktualizacja 09.11.2023] Po publikacji tej analizy Główny Inspektorat Ochrony Środowiska odpowiedział na nasze pytanie o toksyczność odpadów o których powiedział Michał Woś. Zaktualizowaliśmy artykuł o tę odpowiedź. Nie spowodowała ona zmiany oceny wypowiedzi.

Skarga Polski na nielegalne odpady z Niemiec

Pod koniec lipca 2023 roku Polska złożyła do Komisji Europejskiej skargę na Niemcy za nielegalnie przywiezione odpady. Minister Anna Moskwa podała, że w Polsce znajduje się 35 tys. t nielegalnych odpadów na siedmiu składowiskach. 

11 sierpnia 2023 roku minister Anna Moskwa poinformowała, że Komisja Europejska nakazała stronie niemieckiej złożyć wyjaśnienia w odpowiedzi na skargę Polski, która dotyczyła nielegalnie składowanych odpadów.

Dwa miesiące później minister opublikowała wpis, w którym poinformowała, że Komisja Europejska przyznała Polsce rację w tym sporze. Zapowiedziała również, że jeśli Niemcy nie odbiorą pozostawionych odpadów, to wniosek w tej sprawie zostanie skierowany do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Jak wyglądają spory na szczeblu unijnym?

Gdy jedno z państw członkowskich uznaje, że inne państwo uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy traktatów, to ma prawo wnieść sprawę do TSUE. Najpierw jednak – zgodnie z art. 259 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej – w pierwszym kroku państwo członkowskie powinno wnieść skargę do Komisji Europejskiej.

KE umożliwia stronom przedstawić swoje stanowiska w formie pisemnej oraz ustnej. W kolejnym kroku w ciągu 3 miesięcy Komisja wydaje uzasadnioną opinię w tej sprawie. Opinia nie jest równoznaczna z zobowiązaniem do podjęcia działania przez państwo.

Po przedstawieniu sprawy Komisji Europejskiej państwo członkowskie może procedować dalej: może wnieść sprawę do TSUE. Ma prawo to zrobić również wtedy, gdyby w ciągu 3 miesięcy Komisja nie wydała stanowiska.

Stanowisko Komisji Europejskiej wobec polskiej skargi

Komisja poinformowała również, że w odniesieniu do twierdzeń Polski o naruszeniu art. 24 ust. 2 rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów, dotyczących przemieszczeń do Starego Jawora oraz przemieszczeń do pozostałych lokalizacji, KE nie była w stanie stwierdzić naruszeń ze strony Niemiec, tłumacząc to brakiem jasności faktów i brakiem wystarczających dowodów, które potwierdzałyby nielegalność importu.

Co więcej, Komisja nie przychyliła się do polskiego wniosku, według którego Niemcy naruszyły przepisy, gdy nie zgodziły się co do klasyfikacji odpadów. Ponadto Komisja poinformowała, że zgodnie z art. 259 od momentu otrzymania uzasadnionej opinii Polska ma prawo skierować sprawę do TSUE.

Czym są odpady toksyczne?

W Polsce rodzaje odpadów są określone w katalogu odpadów, który można znaleźć w rozporządzeniu ministra klimatu. Katalog odpadów rozróżnia grupy, podgrupy oraz rodzaje odpadów. Nie znajduje się w nim jednak pozycja „odpady toksyczne”.

Na taką klasyfikację odpadów natkniemy się również w rozporządzeniu Komisji Europejskiej z grudnia 2014 roku, które dotyczyło m.in. odpadów niebezpiecznych.

Dokąd i ile odpadów zwieziono?

W odpowiedzi na wniosek o dostęp do informacji publicznej, otrzymanej od Ministerstwa Klimatu i Środowiska, poinformowano nas, że odpady będące przedmiotem skargi były w większości odpadami komunalnymi oraz budowlanymi. 

Większość zwiezionych odpadów, których dotyczy skarga, została przywieziona w okresie od listopada 2013 do czerwca 2015 roku. Pozostałe 15 516 t odpadów przywieziono w latach 2017–2018.

Nie otrzymaliśmy informacji, jaka część odpadów była toksyczna. W tej sprawie przekierowano nas do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Gdy otrzymamy odpowiedź na nasze pytanie, zaktualizujemy analizę.

[Aktualizacja 09.11.2023]

Odpady z Niemiec nie były toksyczne

Zwróciliśmy się z zapytaniem do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) o to, czy wśród odpadów, których dotyczy skarga, znalazły się odpady wykazujące właściwości toksyczne lub po prostu odpady niebezpieczne. Z krótkiej odpowiedzi GIOŚ wynika, że odpady objęte skargą nie są odpadami niebezpiecznymi oraz nie wykazują właściwości toksycznych. Opinia Komisji Europejskiej, wbrew temu, co twierdzi Michał Woś, nie dotyczyła zatem odpadów toksycznych.

[Koniec aktualizacji]

Odpady niebezpieczne przywiezione do Polski

Odpady niebezpieczne są odpadami, które wykazują przynajmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych. Wśród właściwości niebezpiecznych znajdziemy 15 pozycji wraz z opisem, na czym polega dana właściwość. Wśród nich znajdują się m.in. właściwości wybuchowe, łatwopalne, drażniące, toksyczne, zakaźne, jak też „ostra toksyczność”. Do transportu takich odpadów konieczne jest uzyskanie zezwolenia od GIOŚ. Z Inspektoratu otrzymaliśmy dane dotyczące importu odpadów w latach 2012–2022, z którymi można zapoznać się na poniższym wykresie.