Fala komentarzy po publikacji „Dziennika Gazety Prawnej”

W połowie lutego „Dziennik Gazeta Prawna” (DGP) opublikował artykuł pt. „Trzeba jeść mniej mięsa i pozbyć się aut. Klimatyczne zaciskanie pasa w stolicy”. Tekst omawia najważniejsze zagadnienia z raportu przygotowanego dla inicjatywy C40 Cities. Stowarzyszenie zrzesza proekologiczne miasta. Jedynym polskim przedstawicielem w C40 Cities jest Warszawa.

DGP pisze o raporcie, że jest on zestawieniem rekomendacji, wśród których najważniejsze to m.in. ograniczenie spożycia mięsa i nabiału, zmniejszenie liczby lotów czy wydłużenie żywotności samochodów. Część prawicowych polityków i mediów zaczęło jednak sugerować, że Rafał Trzaskowski zobowiązał się do tego, że Warszawa wprowadzi tego typu ograniczenia. 

Wśród komentujących znalazł się Patryk Jaki, który na TikToku wyliczył rzekome zobowiązania warszawskiego ratusza, m.in. ograniczenie ilości zjedzonego mięsa do 16 kg i nabiału do 90 kg rocznie na osobę.

O co chodzi z rekomendacjami C40 Cities?

Zacznijmy od tego, że raport C40 Cities nie jest nowy. Został opublikowany w czerwcu 2019 roku, jednak wówczas przeszedł bez echa – nie informował o nim nawet warszawski ratusz. O raporcie stało się głośno dopiero za sprawą materiału DGP. Dziennik nie podał jednak informacji o dacie powstania raportu, stąd wielu odbiorców mogło odebrać zaprezentowane wnioski jako opracowane niedawno.

Poza specjalistami z C40 Cities autorami raportu są naukowcy z Uniwersytetu w Leeds w Wielkiej Brytanii i eksperci z firmy Arup zajmującej się projektowaniem przestrzennym. Ocenili oni wpływ konsumpcji w miastach na emisje gazów. Przedstawili też rekomendacje zmian, które pozwoliłyby miastom zmniejszyć całkowite emisje gazów cieplarnianych zgodnie z limitami ustalonymi na szczeblu międzynarodowym.

Co sugerują eksperci?

Według C40 Cities konsumpcja w miastach jest kluczowym czynnikiem napędzającym globalne emisje gazów cieplarnianych. Same miasta członkowskie C40 (jest ich niecałe sto) odpowiadają za 10 proc. globalnej emisji gazów cieplarnianych pochodzących z konsumpcji. 

Z tego powodu autorzy sugerują ograniczenie konsumpcji w sześciu kluczowych obszarach: ubrania, żywność, transport lotniczy, transport samochodowy, budownictwo i infrastruktura oraz sprzęt elektroniczny.

W krótkiej perspektywie (do 2030 roku) miasta mają szansę ograniczyć emisje o od 18 do 39 proc. w zależności od obszaru. Dalsze ograniczanie konsumpcji może przyczynić się do redukcji emisji do 2050 roku o od 33 do nawet 66 proc.

Ile mięsa i nabiału powinniśmy jeść? A ile jemy?

Największe kontrowersje wywołały zalecenia ekspertów dotyczące zmniejszania spożycia mięsa i nabiału, a także ograniczania transportu lotniczego i samochodowego.

Jeśli chodzi o mięso, sugerowane jest spożycie 16 kg mięsa rocznie na osobę do 2030 roku. Ambitniejszy wariant przewiduje wykluczenie go z diety w ogóle (s. 78). Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2021 roku spożycie mięsa i podrobów na jednego mieszkańca wyniosło 77,5 kg.

Jeśli chodzi o nabiał, autorzy raportu proponują konsumpcję 90 kg na osobę rocznie. W ambitnym wariancie nabiał powinien zostać całkowicie wyeliminowany z diety. W 2021 roku przeciętny Polak zjadał 6 kg masła. Do tego należy doliczyć 252 l mleka krowiego (ok. 260 kg) oraz 159 sztuk jaj kurzych (przyjmując wagę jajka 60 g, otrzymujemy spożycie 9,54 kg rocznie). Łącznie Polak spożywa więc ponad 275 kg nabiału. 

Autorzy obliczyli, że człowiek nie powinien spożywać więcej niż 2,5 tys. kalorii dziennie. To mniej więcej tyle, ile potrzebuje przeciętny mężczyzna o niskiej aktywności fizycznej. U kobiet potrzeby nie przekraczają 2,25 tys. kalorii (s. 11). Warto jednak pamiętać, że im większa aktywność fizyczna, tym większe zapotrzebowanie na pożywienie.

Czy powinniśmy ograniczyć loty samolotem?

Według autorów do 2030 roku optymalnym rozwiązaniem byłoby ograniczenie liczby lotów nie dłuższych niż 1 500 km do jednego raz na 2 lata. W scenariuszu ambitnym każdy z nas powinien korzystać z samolotu tylko raz w ciągu 3 lat (s. 90).

W raporcie rekomendowane jest też zmniejszenie liczby posiadanych samochodów co najmniej do 190 sztuk na 1 000 osób lub w ambitnym scenariuszu – do zera. Kolejny postulat dotyczy wydłużenia żywotności pojazdów o 20–50 lat, a także ograniczenia wykorzystania metali i plastików w procesie produkcyjnym aut (s. 86). 

Mniej ubrań, dłuższa żywotność elektroniki

Autorzy zauważyli też, że dobrym rozwiązaniem byłoby zmniejszenie ilości kupowanych ubrań. W podstawowym scenariuszu liczba sztuk odzieży kupowanych przez jedną osobę nie powinna przekraczać osiem w roku, a w scenariuszu ambitnym – trzy sztuki (s. 82).

Warto też zwrócić uwagę na postulat wydłużenia żywotności sprzętów typu laptopy czy smartfony. Jak czytamy, optymalnym czasem użytkowania takiego sprzętu powinno być siedem lat (s. 94). Obecnie przyjmuje się, że przeciętny laptop działa od ok. trzech do pięciu lat. 

Jaka w tym wszystkim jest rola Warszawy?

W przesłanym „Dziennikowi Gazecie Prawnej” oświadczeniu warszawski ratusz wskazuje, że rekomendacje C40 Cities nie stanowią dla niego żadnego zobowiązania.

Podobnie przedstawiają to autorzy rekomendacji. Zaznaczają oni, że raport jedynie „Wzywa włodarzy miast i ich doradców do zastanowienia się, w jaki sposób ich plany rozwoju miast mogą pomóc zmniejszyć globalne emisje, zapewniając jednocześnie wiele korzyści mieszkańcom” (s. 26).

Jakie działania podejmuje stolica?

W październiku 2019 roku Warszawa stała się jednym z sygnatariuszy deklaracji „Clean Air Cities: Our Commitment to healthy Air for Every Citizen”. Dokument został przyjęty podczas światowego szczytu włodarzy miast należących do C40. Miasta zapewniły, że będą dążyły do osiągnięcia do 2030 roku standardu jakości powietrza, zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia, oraz do realizacji Porozumienia paryskiego. 

Warszawa zobowiązała się do redukcji gazów cieplarnianych o 40 proc. do 2030 roku oraz do osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej w 2050 roku. Stolica inwestuje przede wszystkim w przyjazny środowisku transport publiczny i zazielenianie ulic. Trwają ponadto prace nad Zieloną Wizją Warszawy, której celem jest opracowanie strategii zrównoważonego rozwoju.

Ważnym elementem warszawskiej polityki klimatycznej jest też wymiana tzw. kopciuchów. O postępach stołecznego ratusza przeczytasz w jednej z naszych analiz.