Konwencja programowa Konfederacji 

24 czerwca 2023 roku odbyła się konwencja programowa Konfederacji. Krytykę obecnej rzeczywistości i plany na przyszłość przedstawiali tacy politycy jak Krzysztof Bosak, Sławomir Mentzen czy Grzegorz Braun. Jako ostatni wystąpił dawny prezes partii Wolność (obecnie Nowa Nadzieja) – Janusz Korwin-Mikke.

Zdaniem posła, choć wiele lat temu w Polsce skończyły się czasy tzw. realnego socjalizmu, dwie bardzo ważne dziedziny „tkwią w komunizmie”. To oświata i służba zdrowia, na które, jak stwierdził, państwo wydaje „ponad połowę budżetu”.

Słowa wiążące obecne systemy oświaty i ochrony zdrowia z komunizmem traktujemy jako opinię. Według naszej metodologii, opinie nie podlegają weryfikacji. Sprawdziliśmy za to, ile państwo rzeczywiście wydało na oświatę i służbę zdrowia w 2022 roku, a ile planuje wydać w 2023.

Dochody i wydatki budżetowe

Kwoty wydatków na oświatę i służbę zdrowia należy odnieść do wszystkich wydatków z budżetu państwa. Zgodnie ze sprawozdaniem rocznym z wykonania budżetu w 2022 roku:

• dochody państwa wyniosły 504 820 800 tys. zł,
• wydatki państwa wyniosły 517 398 900 tys. zł.

W ustawie budżetowej na 2023 rok przewidziano z kolei, że:

• dochody państwa wyniosą 604 543 800 tys. zł,
• wydatki państwa wyniosą 672 543 800 tys. zł.

Planowane wydatki budżetu państwa na oświatę w 2023 roku

Według sprawozdania budżetowego za 2022 rok na cele z działu „oświata i wychowanie” przeznaczono 5 048 744 tys. zł. To niecały 1 proc. wszystkich wydatków budżetowych. Na wydatki na oświatę złożyły się:

• 2 374 110 tys. zł – dotacje i subwencje,
• 32 926 tys. zł – świadczenia na rzecz osób fizycznych,
• 2 285 165 tys. zł – wydatki bieżące jednostek budżetowych,
• 261 398 tys. zł – wydatki majątkowe,
• 95 145 tys. zł – współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej.

Z kolei w budżecie na 2023 rok zaplanowano wydatki na oświatę i wychowanie w kwocie 3 046 953 tys. zł (niecałe 0,5 proc. wszystkich wydatków). W tym:

• 209 562 tys. zł – dotacje i subwencje,
• 34 959 tys. zł – świadczenia na rzecz osób fizycznych,
• 2 509 257 tys. zł – wydatki bieżące jednostek budżetowych,
• 245 595 tys. zł – wydatki majątkowe,
• 47 580 tys. zł – współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej.

Subwencja oświatowa

Przedstawione wyżej kwoty, choć sięgają kilku miliardów, są stosunkowo niewielkie wobec głównej części wydatków państwa na oświatę. To część oświatowa subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z Leksykonem budżetowym, rząd przekazuje ją na finansowanie zadań oświatowych realizowanych przez samorządy.

W 2022 roku wydatki w ramach subwencji oświatowej wyniosły 55 942 153 tys. zł. W 2023 roku rząd zaplanował wydać na ten cel 64 432 715 tys. zł. To odpowiednio 11 proc. wydatków z 2022 roku i 10 proc. wydatków zaplanowanych na 2023 rok.

Inne działy budżetu związane z oświatą

Pojęcie oświaty może być szersze niż to, co zawiera się w dziale „oświata i wychowanie”. Oddzielnie w budżecie podaje się kwoty wydawane na szkolnictwo wyższe i naukę. W 2022 roku wydatki w tym dziale wyniosły 27 791 504 tys. zł. Z kolei na 2023 rok zaplanowano wydatki w kwocie 30 740 784 tys. zł.

W podobny sposób do oświaty można zaliczyć także edukacyjną opiekę wychowawczą. Z pieniędzy wydawanych w tym dziale finansuje się m.in. poradnie psychologiczno-pedagogiczne, młodzieżowe ośrodki wychowawcze czy pomoc materialną dla uczniów o charakterze socjalnym i motywacyjnym. W 2022 roku na te i podobne cele wydano 379 030 tys. zł, a w 2023 roku planuje się wydać 231 233 tys. zł.

Wydatki na ochronę zdrowia

W 2022 roku zgodnie ze sprawozdaniem z wykonania budżetu na zadania realizowane z części „ochrona zdrowia” przeznaczono 20 285 325 tys. zł. To 4 proc. wydatków państwa. W skład tej kwoty wchodzą:

• 12 373 809 tys. zł – dotacje i subwencje,
• 15 339 tys. zł – świadczenia na rzecz osób fizycznych,
• 6 370 896 tys. zł – wydatki bieżące jednostek budżetowych,
• 1 406 790 tys. zł – wydatki majątkowe,
• 118 491 tys. zł – współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej.

Z kolei wydatki na ochronę zdrowia zaplanowane na 2023 rok wynoszą 17 489 602 tys. zł. To 2,6 proc. planowanych wydatków państwa. W skład tej kwoty wchodzą:

• 5 358 324 tys. zł – dotacje i subwencje,
• 13 356 tys. zł – świadczenia na rzecz osób fizycznych,
• 9 060 091 tys. zł – wydatki bieżące jednostek budżetowych,
• 2 977 618 tys. zł – wydatki majątkowe,
• 80 213 tys. zł – współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej.

NFZ a ochrona zdrowia w budżecie państwa

Z przytoczonych wyżej danych wynika, że wydatki na ochronę zdrowia stanowią niewielką część wszystkich wydatków z budżetu państwa i wynoszą ok. 20 mld zł rocznie. Może to dziwić, skoro same władze państwa twierdzą, że wydają na ten cel o wiele więcej – w 2023 roku planują wydać 165 mld zł.

Narodowy Fundusz Zdrowia na 2023 rok zaplanował wydatki na poziomie 163 159 628 tys. zł. Przy przychodach w kwocie 144 808 774 tys. zł oznacza to stratę w wysokości ponad 18 mld zł. Gdyby doliczyć kwoty podane przez NFZ do tych wydawanych z budżetu państwa, to wciąż planowane wydatki na ochronę zdrowia nie przekroczyłyby 21,6 proc. wszystkich wydatków w 2023 roku.

Łączne wydatki na oświatę i ochronę zdrowia

Przypomnijmy najważniejsze wyniki przedstawionych wyżej obliczeń wynikających z ostatniego sprawozdania budżetowego i budżetu:

• Wydatki z budżetu państwa w 2022 roku wyniosły 517 398 900 tys. zł.
• Wydatki z budżetu państwa w 2023 roku mają wynieść 672 543 800 tys. zł.
• Na cele związane z oświatą w 2022 roku państwo wydało 89 161 431 tys. zł.
• W 2023 roku na te same cele państwo planuje wydać 98 451 685 tys. zł.
• Na cele związane z ochroną zdrowia w 2022 roku państwo wydało z budżetu 20 285 325 tys. zł.
• W 2023 roku na te same cele państwo planuje wydać 17 489 602 tys. zł.

Na tej podstawie można stwierdzić, że:

• Na cele związane z oświatą w 2022 roku przeznaczono 17,2 proc. budżetu.
• Na cele związane z ochroną zdrowia w 2022 roku przeznaczono 3,9 proc. budżetu.
• Łącznie na obydwa cele przeznaczono 21,1 proc. z budżetu w 2022 roku.
• Na cele związane z oświatą w 2023 roku rząd planuje przeznaczyć 14,6 proc. budżetu.
• Na cele związane z ochroną zdrowia w 2023 roku rząd planuje przeznaczyć 2,6 proc. budżetu.
• Łącznie na obydwa cele przeznaczono 17,2 proc. w budżecie na 2023 rok.

Nawet gdyby doliczyć do tych wydatków wszystkie koszty działalności NFZ (mimo iż NFZ jest rozliczany niezależnie od budżetu), to łącznie nie przekroczyłyby one w 2023 roku 33,3 proc. wszystkich wydatków z budżetu na oświatę i ochronę zdrowia.