UE wyznaczyła sobie cele w zakresie cyfryzacji, które mają zostać osiągnięte do 2030 roku. Najnowszy raport Eurostatu rzuca światło na postępy w tej dziedzinie w różnych państwach członkowskich, w tym w Polsce. 

Przyjrzeliśmy się najważniejszym danym dotyczącym umiejętności cyfrowych, cyfryzacji urzędów, korzystania z internetu, zakupów online oraz bezpieczeństwa IT.

Cel 1. Wzmocnienie umiejętności cyfrowych obywateli

Unijny plan przewiduje, że do 2030 roku 80 proc. dorosłych osób będzie posiadało przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe. Jako podstawowe umiejętności rozumie się wiedzę, jak wykonać przynajmniej jedną rzecz spośród pięciu obszarów:

• Umiejętności wykorzystywania informacji i danych (np. wyszukiwanie informacji online),
• Komunikacja (np. wysyłanie e-maili),
• Tworzenie treści cyfrowych (np. programowanie),
• Bezpieczeństwo (np. ochrona danych osobowych),
• Rozwiązywanie problemów (np. instalowanie oprogramowania).

W kontekście umiejętności cyfrowych dane Eurostatu pokazują znaczną dysproporcję między państwami członkowskimi. Podstawowe umiejętności cyfrowe posiada w Unii średnio 55,56 proc. dorosłych. 

Według najnowszych danych Polska znajduje się nieco poniżej tej średniej z wynikiem 44,3 proc. Najlepsze wyniki w całej Unii osiągnęły Holandia (82,7 proc.) i Finlandia (82 proc.).

Cel 2. Więcej specjalistów ICT

Drugim spośród omawianych celów jest zatrudnienie do 2030 roku w państwach Unii Europejskiej 20 mln specjalistów ds. teleinformatyki (ICT skrót z ang. Information and Communication Technologies). 

W 2023 roku liczba specjalistów ICT w UE sięgnęła 10 mln osób, co odpowiadało niemal 5 proc. wszystkich osób zatrudnionym w krajach UE. Wśród państw członkowskich odsetek zatrudnionych specjalistów ICT był najwyższy w Szwecji (9 proc.), w Luksemburgu i w Finlandii (po 8 proc.). 

Najmniejsze udziały odnotowano w Grecji (2,4 proc.) i w Rumunii (2,6 proc.). Polska z wynikiem 4,3 proc. uplasowała się wśród krajów, w których odsetek zatrudnionych specjalistów ICT był niższy od unijnej średniej.

Cel 3. Cyfryzacja przedsiębiorstw

W 2023 roku 59 proc. wszystkich przedsiębiorstw w Unii Europejskiej osiągnęło podstawowy poziom intensywności cyfrowej. To wskaźnik, który mierzy postępy w cyfryzacji w obszarze 12 różnych zmiennych, np. w zakresie korzystania ze sztucznej inteligencji lub e-commerce (transakcje w sieci). UE chce, aby do 2030 roku 90 proc. przedsiębiorstw było rozwiniętych na tym polu, a minimum ¾ z nich korzystało z chmury, SI lub dużych zbiorów danych.

W Polsce większość (łącznie 78,8 proc.) wszystkich przedsiębiorstw charakteryzowało się niską (48,4 proc.) lub bardzo niską (34,4 proc.) intensywnością cyfrową. Tylko pozostałe 21,2 proc. przedsiębiorstw mogło pochwalić się wysokim (17,2 proc.) lub bardzo wysokim (4 proc.) wskaźnikiem.

Najlepiej na tle UE wypadła Finlandia, w przypadku której wysoki i bardzo wysoki poziom wskaźnika odnotowało odpowiednio: 38,9 proc. i 13 proc. przedsiębiorstw.

Cel 4. Kluczowe usługi publiczne online

Zgodnie z celami UE, do 2030 roku wszystkie kluczowe usługi publiczne dla przedsiębiorstw i obywateli powinny być w pełni dostępne online. A jak to wygląda obecnie?

W 2023 roku spośród mieszkańców UE, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy skorzystali z internetu, 45 proc. osób szukało informacji ze stron internetowych władz publicznych, np. o usługach, świadczeniach, uprawnieniach, przepisach prawnych i godzinach otwarcia urzędów. 

Odsetek ten znacznie różni się w zależności od państwa członkowskiego. W 16 krajach UE ponad 50 proc. osób korzystało ze stron i usług internetowych władz publicznych. Na czele tej grupy krajów znajdują się Finlandia (83 proc.), Dania (73 proc.) i Szwecja (71 proc.). W przypadku Polski odsetek ten był wyraźnie niższy i wynosił 37 proc.

Cyberbezpieczeństwo oraz zagrożenia ICT w UE

Największy odsetek przedsiębiorstw zgłaszał takie incydenty w Finlandii (44 proc.), w Holandii i w Polsce (po 30 proc.).

W 2022 roku 92 proc. przedsiębiorstw w UE korzystało z co najmniej jednego środka bezpieczeństwa ICT. Najpopularniejsze rozwiązania to: uwierzytelnianie silnym hasłem, tworzenie kopii zapasowych danych w oddzielnej lokalizacji lub w chmurze, kontrola dostępu do sieci. 

W przypadku polskich firm 93,3 proc. stosowało przynajmniej jeden spośród trzech wyszczególnionych środków bezpieczeństwa. Najczęściej jest to uwierzytelnianie za pomocą silnego hasła (82 proc.). Nieco mniejszą popularnością cieszy się tworzenie kopii zapasowych danych w osobnej lokalizacji (68,3 proc.) i kontrola dostępu do sieci (62,4 proc.).

Do czego Europejczycy wykorzystują internet?

Jak się okazuje, internet wśród mieszkańców UE służył głównie do komunikowania się z innymi, np. do wysyłania lub odbierania wiadomości e-mail (86 proc.) i za pomocą komunikatorów internetowych (82 proc.). Ponadto użytkownicy internetu często wykorzystywali sieć w następujący sposób:

• do wykonywania połączeń telefonicznych lub wideo (75 proc.),
• do szukania informacji o towarach i usługach (70 proc.),
• do czytania wiadomości online lub gazety (70 proc.),
• do korzystania z bankowości online (70 proc.).

¾ mieszkańców UE korzysta z zakupów i usług online

W ciągu ostatnich kilku lat zakupy online stały się bardzo popularne. W ostatnim roku ¾ mieszkańców UE kupiło lub zamówiło towary albo usługi przez internet. 

Handel elektroniczny był najbardziej popularny wśród osób w wieku od 16 do 24 lat (82 proc.). Dla porównania: wśród osób w wieku od 25 do 64 lat z tej formy handlu korzystało 78 proc., a w najstarszej grupie wiekowej – ponad połowa (52 proc.).

Najczęstszym problemem napotykanym przez klientów e-commerce w UE była wolniejsza niż wskazywana prędkość dostawy, o czym informowało 19 proc. klientów. Dla 11 proc. kupujących online strona internetowa była zbyt trudna w obsłudze lub działała nieprawidłowo, a 9 proc. jako główny napotkany problem wskazało błędne lub uszkodzone towary lub usługi.

W Polsce odsetek osób korzystających z zakupów online w grupach wiekowych 16–24 i 25–64 lat wyniósł trochę powyżej 77 proc., podczas gdy w najstarszej grupie wiekowej 65–74 lat ten odsetek był ok. dwukrotnie niższy (38,1 proc.).

Wnioski płyną z publikacji

Dane pokazują, że mimo postępów Polska nadal w wielu obszarach cyfryzacji wypada poniżej średniej unijnej. Istnieje zatem potrzeba dalszych szkoleń, rządowego wsparcia i społecznego rozwoju na tym polu, aby zwiększyć umiejętności cyfrowe obywateli, poprawić poziom cyfryzacji przedsiębiorstw oraz wzmocnić bezpieczeństwo cyfrowe.

Realizacja tych zadań może okazać się kluczowa dla pełnej integracji Polski i realizacji celów przyjętych w ramach „Drogi ku cyfrowej dekadzie”.