Edukacja 
Ekologia 
Klimat 
Energetyka 
Fact-checking 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
8 min czytania
Analiza
Omawiamy ważne fakty dla debaty publicznej, a także przedstawiamy istotne raporty i badania.
8 min czytania
Małpia ospa – co wiemy o tej chorobie?
Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła zagrożenie zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym. Ma to związek ze wzrostem przypadków zachorowań na małpią ospę. Czy to oznacza, że trzeba się szykować na kolejną pandemię? Z tej analizy dowiesz się, czym jest ta choroba, jakie są jej objawy i jak wygląda sytuacja epidemiczna w Europie.
Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła zagrożenie zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym. Ma to związek ze wzrostem przypadków zachorowań na małpią ospę. Czy to oznacza, że trzeba się szykować na kolejną pandemię? Z tej analizy dowiesz się, czym jest ta choroba, jakie są jej objawy i jak wygląda sytuacja epidemiczna w Europie.
„Dzisiaj zebrał się Komitet ds. Sytuacji Nadzwyczajnych i poinformował mnie, że jego zdaniem sytuacja stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. Przyjąłem tę radę” – to fragment wystąpienia Tedrosa Adhanoma, dyrektora Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), z 14 sierpnia 2024 roku. Tego dnia małpia ospa została uznana za zagrożenie wykraczające poza granicę jednego państwa (tzw. PHEIC).
Decyzja WHO spotkała się z dużym zainteresowaniem mediów, które na bieżąco piszą o sytuacji epidemicznej (1, 2, 3). To nie pierwszy raz, kiedy ta choroba przyciąga zainteresowanie. W 2022 roku o małpiej ospie zrobiło się głośno z uwagi na zachorowania w krajach Unii Europejskiej i w Stanach Zjednoczonych. W UE w okresie od stycznia 2022 roku do stycznia 2023 wykryto ponad 25,5 tys. przypadków. W USA tym czasie odnotowano ponad 30 tys. zachorowań.
Dwa lata temu przy okazji zakażeń w Europie i w USA pojawiło się w sieci wiele fałszywych informacji na temat małpiej ospy (1, 2, 3). Warto uważać i poznać kilka istotnych faktów, by przygotować się na możliwy zalew nieprawdziwych treści w związku z ostatnim nagłośnieniem tematu. Z tego tekstu dowiesz się o najważniejszych faktach na temat tej choroby, poznasz aktualną sytuację epidemiczną na świecie oraz jak można się przed nią chronić.
Czym jest małpia ospa?
Jak podaje WHO, małpia ospa, określana także jako mpox, to choroba powodowana przez wirusa z rodzaju Orthopoxvirus. To ten sam rodzaj co wirus ospy prawdziwej czy wirus ospy krowiej.
Zgodnie z artykułem opublikowanym w „The Lancet” mpox dzieli się na dwa klady (grupę obejmującą gatunek wyjściowy i jego pochodne):
- klad 1: odpowiada za zachorowania przede wszystkim w Afryce i w dorzeczu Konga; powoduje bardziej poważny przebieg choroby i charakteryzuje się większą śmiertelnością,
- klad 2: występuje w Afryce Zachodniej; charakteryzuje się mniej poważnym przebiegiem choroby niż klad 1.
To właśnie klad 2 był odpowiedzialny za zachorowania w Europie i w Ameryce Północnej w 2022 roku. Wówczas naukowcy odkryli jego odmianę nazwaną klad 2b. W przypadku tegorocznego wzrostu zachorowań naukowcy wykryli kolejny klad – 1b. Został on wykryty w kilku państwach afrykańskich i jest jedną z głównych przyczyn ogłoszenia PHEIC.
W jaki sposób przenosi się małpia ospa?
WHO informuje, że małpia ospa może przenosić się trzema głównymi drogami:
- z człowieka na człowieka,
- ze zwierzęcia na człowieka,
- poprzez kontakt z zakażonymi przedmiotami, np. z pościelą czy z igłami w salonie tatuażu.
Jeśli chodzi o kontakty międzyludzkie, to do zarażenia może dojść drogą kropelkową, czyli przez rozmowę, całowanie się czy kontakty seksualne. Co warto zaznaczyć w związku z mylącymi przekazami w sieci – nie jest istotna orientacja seksualna osoby zakażonej. Jak opisuje WHO:
„Należy zauważyć, że ryzyko zachorowania na małpią ospę nie ogranicza się do mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami. Każdy, kto ma bliski kontakt z kimś, kto jest zakaźny, jest zagrożony”.
Zakażenie wskutek kontaktu z chorym zwierzęciem może nastąpić w wyniku: ugryzienia, zadrapania lub po zjedzeniu skażonego mięsa. WHO dodaje jednak, że „zakres rozprzestrzeniania się wirusa w populacjach zwierząt nie jest do końca znany i są prowadzone dalsze badania”.
Jakie są objawy choroby?
Pierwsze objawy choroby pojawiają się zwykle w pierwszym tygodniu po zakażeniu. Zgodnie z informacjami WHO małpia ospa trwa przeważnie 2–4 tygodnie, choć może się przeciągnąć, jeśli ktoś ma osłabiony układ odpornościowy.
Wśród podstawowych objawów wymienia się:
- wysypkę,
- gorączkę
- ból gardła,
- ból mięśni, głowy i pleców,
- osłabienie,
- obrzęk węzłów chłonnych.
Zazwyczaj mpox zaczyna się od gorączki, bólu mięśni i gardła. Następnie pojawia się wysypka, która rozwija się przez ok. 4 tygodnie. Choroba może wywołać powikłania zdrowotne. Ze względu na pęcherze na skórze może dojść do jej poważnych uszkodzeń. Inne powikłania to np. zapalenie płuc czy serca. Najbardziej narażone są osoby z osłabionym układem immunologicznym, u których ryzyko poważnego zachorowania i śmierci jest wyższe.
Szacunki Afrykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (AfricaCDC) wskazują na współczynnik śmiertelności na poziomie 3–6 proc. przypadków. Jednak może się on zmienić z uwagi na problem ze zbieraniem danych o chorych.
Jak wygląda sytuacja epidemiczna w związku z małpią ospą?
Decyzja WHO z 14 sierpnia o ogłoszeniu zagrożenia dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym związana była przede wszystkim ze wzrostem zachorowań w krajach afrykańskich. W szczególności dotyczy to Demokratycznej Republiki Konga (DRK), gdzie (według stanu na połowę sierpnia) zgłoszono ponad 15,5 tys. przypadków i ponad 500 zgonów.
Choroba rozprzestrzenia się również w innych krajach. Jak opisało Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), małpią ospę odnotowano w pięciu z ośmiu państw sąsiadujących z DRK (s. 3):
- w Burundi (61 potwierdzonych przypadków),
- w Republice Środkowoafrykańskiej (35 potwierdzonych przypadków),
- w Kongu (19 potwierdzonych przypadków),
- w Rwandzie (4 potwierdzone przypadki),
- w Ugandzie (2 potwierdzone przypadki).
Obecnie sytuacja w Europie jest znacznie lepsza. Od początku 2024 roku do połowy sierpnia w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego zgłoszono 685 przypadków zachorowań (s. 4). Od stycznia 2022 roku do czerwca 2024 roku z powodu małpiej ospy w Europie zmarła jedna osoba.
Dane zebrane przez ECDC wskazują na ciągłą obecność małpiej ospy w Europie, jednak na bardzo niskim poziomie (s. 4). W związku z tym ryzyko dla ogólnej populacji na naszym kontynencie zostało uznane za niskie (s. 5).
Jak walczyć z małpią ospą?
W przypadku małpiej ospy mamy odpowiednie środki do walki z chorobą – co mocno odróżnia sytuację w porównaniu z pandemią COVID-19. Jednym z nich są leki przeciwwirusowe, np. Tecovirimat SIGA, który można stosować w Unii Europejskiej. Na stronie Europejskiej Agencji Leków (EMA) można przeczytać, że jest „to lek stosowany w leczeniu ospy prawdziwej, małpiej i krowiej”.
Oprócz tego są także dostępne szczepionki. ECDC opisało, że skuteczność dwóch dawek szczepionki przed kontaktem z wirusem szacuje się na poziomie 82 proc. (s. 8). Jednak już pierwsza dawka może dać efekt w postaci 76 proc. skuteczności.
Osobom z grupy wysokiego ryzyka zamieszkującym lub podróżującym do obszarów o zagrożeniu epidemicznym WHO zaleca zaszczepienie się, aby zapobiec zakażeniu mpox. Do tej grupy osób zalicza się m.in.:
- pracowników ochrony zdrowia,
- osoby mające wielu partnerów seksualnych,
- pracowników seksualnych.
Czy czeka nas nowa pandemia?
Z uwagi na wydarzenia z 2020 roku i decyzję WHO o wprowadzeniu PHEIC część osób może odnieść wrażenie, że czeka nas nowa pandemia. Jak jednak powiedział Hans Kluge, dyrektor WHO w Europie, „małpia ospa nie będzie nowym COVID-em”.
W czasie spotkania z mediami dyrektor podkreślał, że eksperci WHO wiedzą, w jaki sposób kontrolować rozprzestrzenianie się choroby i jakie kroki należy podjąć, aby zatrzymać jej transmisję. Kluge zarekomendował także krajom europejskim wzmocnienie diagnostyki, wydawanie porad dla podróżnych (opartych na dowodach naukowych, a nie – na strachu), a także zaopatrzenie się w szczepionki i leki przeciwwirusowe dla osób z grup ryzyka.
As we tackle #mpox as a public health emergency of international concern for the second time in 2 years, I want to convey 3 basic messages today on behalf of @WHO_Europe.
Message 1: mpox is not the “new #COVID”.
Regardless of whether it’s mpox clade I, behind the ongoing… https://t.co/qL4YO1X2pd
— Hans Kluge (@hans_kluge) August 20, 2024
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
