Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) opublikowała wstępny raport dotyczący sytuacji klimatycznej na świecie w 2022 roku. Pełna wersja raportu ukaże się w 2023 roku. Jednakże obecnie dostępne dane dostarczają powodów do zmartwień.

Więcej faktów na temat klimatu oraz zmian w nim zachodzących poznasz, rozmawiając z naszym klimatycznym chatbotem!

Gazy cieplarniane wciąż stanowią problem

Już w 2021 roku trzy główne gazy cieplarniane – dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu – notowały rekordowe poziomy stężenia w atmosferze. W 2022 roku problem ten jedynie zyskiwał na znaczeniu (s. 3).

Co istotne, na świecie odnotowujemy znaczące dysproporcje w emisjach dwutlenku węgla: 10 proc. największych emitentów może odpowiadać za niemal połowę gazów uwalnianych do atmosfery. Więcej na ten temat dowiesz się z innej naszej analizy. 

Za emisje odpowiadać mogą m.in. elektrownie węglowe (tu dowiesz się więcej o polskim Bełchatowie) i osuszone torfowiska (o tym, czy ten problem dotyka również Polski, dowiesz się, sięgając do innego naszego artykułu).

Działania na rzecz zredukowania emisji gazów cieplarnianych to szczególnie ważne zadanie, ponieważ wraz z ich wzrostem rośnie średnia temperatura na powierzchni Ziemi (GMST).

Średnia temperatura wzrosła już o ponad 1 stopień

Z raportu WMO wynika, że w 2022 roku (s. 6), w wyniku wzrostu stężenia gazów cieplarnianych, średnia temperatura na powierzchni planety wzrosła o 1,15 stopnia Celsjusza w porównaniu do stanu sprzed rewolucji przemysłowej (średnia z lat 1850-1900).

Pamiętajmy, że wzrost dotyczy średnich temperatur. Wciąż możemy doświadczać chłodnych dni i opadów śniegu. Więcej na temat różnic pomiędzy pogodą a klimatem dowiesz się z innej naszej analizy.

Anomalie nie dotykają wszystkich po równo

Pomimo tego, że średnia temperatura wzrosła na całym lądzie i w oceanach, niektóre rejony są bardziej narażone na konsekwencje zmiany klimatu. Przykładowo niektóre regiony były dotknięte znaczącym (wyższym niż normalny) wzrostem opadów, w czasie gdy inne regiony doświadczały deficytów pod tym względem.

Wyższe niż zwykle opady odnotowano m.in. w Australii, Nowej Zelandii, Azji czy na Karaibach (s. 14). Ekstermalne anomalie negatywnie odbiły się przede wszystkim na subkontynencie indyjskim. W samym Pakistanie wzrost opadów spowodował potop, który zalał ⅓ państwa.

W czasie gdy zachodnia Eurazja i wschodnie rejony Azji borykały się z wyjątkowo wysokimi temperaturami w lecie, inne regiony doświadczały nagłych spadków temperatury (s. 7). Niższe temperatury niż ich dotychczasowa średnia dotknęły Kanadę, południową Afrykę i południową część Ameryki Południowej. 

Oceany się podgrzewają

Jak podkreślają autorzy raportu, emisja gazów cieplarnianych i ich nadmiar w atmosferze powoduje akumulację energii pod postacią ciepła na powierzchni. Nawet 90 proc. zakumulowanego ciepła trafia do oceanu. Klimatolodzy mierzą to za pomocą wskaźnika OHC (s. 8).

Raport WMO dodaje, że ocieplanie się oceanu, które obecnie obserwujemy, jest procesem nieodwracalnym w skali stulecia czy nawet tysiąclecia (s. 8).

Poziom mórz podnosi się

Podobnie jak w poprzednich latach regularnie odnotowywany jest wzrost średniego poziomu mórz. W ciągu ostatnich 30 lat wysokość wód rosła o ok. 3,4 mm rocznie. Wzrost ten przyspieszył w ostatnich latach, a od 2013 roku przekracza 4,4 mm rocznie (s. 9).

Równocześnie topnieją lodowce na biegunach. Pokrywa lodowa na Antarktydzie w lutym 2022 roku zmniejszyła się do poziomu 1,92 mln km². To najniższa odnotowana wartość w historii i niemal o 1 mln km² poniżej średniej wieloletniej z lat 1981–2010 (s. 11). 

Z drugiej strony globu, w Arktyce, poziom pokrywy lodowej we wrześniu wyniósł 4,87 mln km²  – czyli o 1,54 mln km² poniżej średniej wieloletniej. To spadek porównywalny ze zniknięciem powierzchni rozmiarów Mongolii.

Zmiana klimatu niesie realne konsekwencje

WMO w swoim raporcie wymienia wydarzenia i anomalie meteorologiczne spowodowane przez zmiany klimatu, których konsekwencje dotykają zwykłych ludzi (s. 16). Mowa tu m.in. o:

• fali upałów i powodzi w Azji Południowej,
• suszach w Rogu Afryki,
• powodziach w Afryce Południowej,
• letnich falach upałów i susz na półkuli północnej (które dotknęły również Polskę),
• huraganie Ian (który uformował się na Karaibach).

Stowarzyszenie przygotowało również interaktywną mapę, na której możemy zapoznać się z dramatycznymi konsekwencjami zmiany klimatu w poszczególnych regionach i państwach w 2022 roku. Znajdziemy ją pod tym linkiem. W Polsce w 2022 roku doszło do co najmniej 7 typów anomalii zasygnalizowanych przez WMO.

Spojrzenie w przyszłość i czyhające zagrożenia

WMO podkreśla, że walka z globalnym ociepleniem to nasze wspólne zadanie. Wzrost stężenia gazów cieplarnianych powoduje sześć kaskadowych efektów: zakwaszanie oceanu, wzrost temperatury na powierzchni, wzrost temperatury oceanów, wzrost poziomu morza, topnienie pokrywy lodowej i mas lodowcowych.

Wymienione wskaźniki cementują zmianę klimatu i przyczyniają się do wydarzeń o dużym wpływie na życie każdego z nas. Globalne ocieplenie zagraża również osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju ONZ.

Ponadto ekstremalne zdarzenia i warunki pogodowe mają duży wpływ na przemieszczanie się ludności, zmuszając osoby z najbardziej dotkniętych terenów do ucieczki z domu. Mowa o migrantach i uchodźcach klimatycznych, o których więcej przeczytasz w artykule Centrum Edukacji Obywatelskiej.

Globalne ocieplenie niszczy również już istniejące środowisko. Mowa o ekosystemach lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych czy morskich. Już teraz ulegają degradacji w bezprecedensowym tempie, przy jednoczesnej niskiej możliwości budowania odporności i adaptacji do nowych warunków.

WMO zachęca do zapoznania się z propozycjami Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC). Globalne ocieplenie to problem, któremu musimy się przeciwstawić wspólnie jako ludzkość.