Według najnowszych danych GUS nakłady publiczne na działalność badawczo-rozwojową w Polsce w 2019 roku wyniosły 1,32 proc. PKB, wzrastając tym samym o 0,11 punktu proc. w porównaniu do roku 2018 (kiedy wyniosły 1,21 proc.) i o 0,6 punktu proc. w stosunku do 2010 roku (0,72 proc.). Według cen bieżących na naukę i innowacyjność w Polsce przeznaczono zatem w 2019 roku 789 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Rok wcześniej kwota ta wyniosła 270 zł, a w 2010 roku – 668 zł.

Źródło: GUS

O wiele wyraźniej zwiększyła się liczba zatrudnionych w obszarze badawczo-rozwojowym. Raport wskazuje, że w 2019 roku nastąpił niemal dwukrotny wzrost liczby personelu wewnętrznego B+R w porównaniu do roku 2010 (z 129 792 osób do 214 823). Co ciekawe, procentowy udział badaczy w tej grupie nieznacznie się zmniejszył: różnica pomiędzy 2010 a 2019 rokiem wyniosła 6,5 punktu proc.

Zmiany w udziałach finansowania na działalność badawczo-rozwojową

W ostatnich latach duże zmiany zaszły w odniesieniu do źródeł finansowania działalności B+R. W porównaniu do roku 2010, kiedy głównym źródłem funduszy były dotacje publiczne (61 proc.), w 2019 większość wkładu, bo 50,7 proc., stanowiły inwestycje przedsiębiorców (przy środkach rządowych na poziomie 38,8 proc.).

Wzrosły także nakłady prywatnych instytucji niekomercyjnych: z 0,3 do 0,5 proc., a także udział środków instytucji szkolnictwa wyższego: z 2,5 do 3 proc. Zmniejszył się natomiast odsetek dofinansowania z zagranicy – z prawie 12 proc. do 7 proc.

Źródło: GUS

Struktura nakładów w podziale na dziedziny nauki

Największy wzrost finansowania odnotowały dziedziny inżynieryjne i techniczne – z 47 proc. w 2010 roku do 50,6 proc. w roku 2019. Nieznacznie, bo o ok. 1 punkt proc., zwiększyły się nakłady na nauki medyczne i o zdrowiu (z 10,3 do 11,7 proc.). Minimalny wzrost został odnotowany ponadto w odniesieniu do nauk społecznych – z 6,2 do 6,5 proc.

Natomiast w pozostałych dyscyplinach wyodrębnionych w raporcie nakłady zostały obniżone – najwięcej w przypadku nauk rolniczych i weterynaryjnych (spadek o 3 punkty proc.). Nakłady na nauki przyrodnicze zmniejszyły się o 2,1 punktu proc., a na nauki humanistyczne i sztuki – 0,2 punktu proc.

Źródło: GUS

Innowacyjność biznesu w Polsce

W raporcie uwzględniono również dane dotyczące działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w Polsce, rozumianej jako wprowadzanie innowacji produktowych lub procesowych (od 2018 roku określane mianem procesów biznesowych). Przedsiębiorstwa, które zostały wzięte pod uwagę, zatrudniały minimum 9 osób.

Według danych GUS odsetek przedsiębiorstw wprowadzających innowacje wzrósł znacznie w 2018 roku w stosunku do 2010 roku, by w 2019 roku zmniejszyć się o kilka punktów procentowych, zarówno w przypadku przedsiębiorstw przemysłowych, jak i usługowych. W 2010 roku udział procentowy przedsiębiorstw przemysłowych o charakterze innowacyjnym wynosił 17,1 proc., w 2018 roku wzrósł do 24 proc., a w 2019 roku spadł do 18,9 proc. Podobnie charakteryzujące się innowacyjną działalnością przedsiębiorstwa usługowe stanowiły w 2010 roku 12,8 proc., w 2018 roku – 19,6, a w 2019 roku – 11,9 proc.

Procentowe nakłady na innowacyjność w przedsiębiorstwach w porównywanych latach zanotowały wyraźny trend spadkowy. W 2019 roku, kiedy całościowe nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych wynosiły średnio 23 179 mln zł, inwestycje objęły 47,3 proc. Jednak jeszcze w 2010 roku stanowiły one 75,3 proc., przy nieznacznie wyższych niż w 2019 roku nakładach ogólnych na poziomie 23 758 mln zł.

Podobny trend można zauważyć w przypadku przedsiębiorstw usługowych: w 2019 roku nakłady wynosiły 15 401 mln zł, z czego 23 proc. stanowiły nakłady inwestycyjne. Dla porównania – w roku 2010 nakłady były równe 10 790 mln zł, natomiast odsetek nakładów inwestycyjnych wyniósł 54,9 proc.

Źródło: GUS

Tendencji tej nie odzwierciedlają jednak prace badawczo-rozwojowe, w przypadku których nakłady inwestycyjne wyraźnie wzrosły. W 2019 roku w przedsiębiorstwach przemysłowych sięgnęły 41 proc., odnotowując tym samym wzrost o 27,1 punktu proc. w porównaniu z rokiem 2010 (14,1 proc.). Natomiast w przedsiębiorstwach usługowych wzrost nakładów na prace B+R w latach 2010–2019 sięgnął 50,2 punktu proc. – z 12,5 do 62,7 proc.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.