Zgodnie z informacjami opublikowanymi na stronach irańskiego rządu i Ministerstwa Spraw Zagranicznych w niedzielę 19 maja w górach niedaleko granicy Iranu z Azerbejdżanem rozbił się śmigłowiec wiozący prezydenta Ebrahima Raisiego. Jak wyjaśnia Agencja Reutera prezydent Raisi wracał z wizyty na granicy azersko-irańskiej, podczas której wspólnie z tamtejszym prezydentem Ilhamem Alijewem zainicjował budowę tamy Giz Galasi.

W internecie można znaleźć przynajmniej trzy nagrania rzekomo przedstawiające ostatnie chwile lotu śmigłowca. Dwa z nich okazały się fałszywe, co udowodniły zweryfikowane przez Międzynarodową Sieć Standardów Factcheckingowych (IFCN) redakcje Logically Facts i Fatabyyano. 

Różne polskie media udostępniały trzeci film, także przedstawiający rzekomo ostatnie chwile lotu śmigłowca z Ebrahimem Raisim na pokładzie. Nie mamy jednak pewności, czy rzeczywiście został on wykonany tuż przed katastrofą.

Prezydent Iranu chwilę przed katastrofą? To film sprzed kilku miesięcy

Jak wyjaśnia Logically Facts, w internecie możemy znaleźć nagranie, na którym widać prezydenta Ebrahima Raisiego lecącego śmigłowcem. Przedstawiane jest ono jako film z ostatnich chwil przed katastrofą.

Fot. www.x.com

Do takich samych wniosków doszli analitycy z Fatabyyano i z arabskiej inicjatywy factcheckingowej Misbar.

Prezydent Iranu 5 minut przed śmiercią? To film z 2021 roku

Inne wideo sprawdzone przez Logically Facts przedstawia prezydenta Raisiego jadącego autem. Według dołączonych do niego opisów użytkowników portalu X jest to nagranie wykonane 5 minut przed katastrofą. 

Fot. www.x.com

Według ówczesnych opisów przedstawia ono podróż prezydenta w kierunku irańskiej prowincji (ostanu) Kohgiluje wa Bojer Ahmad. Na nagraniu, zgodnie z oryginalnymi opisami, Ebrahim Raisi poucza kierowcę samochodu.

Które nagranie z prezydentem Iranu cieszyło się w Polsce popularnością?

Z kolei różne polskie media 20 maja pokazywały inny film, także opisany jako nagranie ostatnich chwil lotu śmigłowca z Ebrahimem Raisim na pokładzie. Znajdziemy go m.in. na stronach: TVN24, RMF24, Onet Wiadomości, Polsat News, naTemat, Interia, Fakt i Polskie Radio 24.

Ten sam film opublikowano również na TikToku, jako „nagranie z ostatnich chwil lotu śmigłowca prezydenta Iranu”.

Fot. www.tiktok.com

Materiał na TikToku cieszy się popularnością. Zdobył on ponad 70 tys. wyświetleń, polubiło go blisko 6 tys. użytkowników, a ponad 140 udostępniło. Komentujący przedstawiali różne teorie spiskowe na temat wydarzeń. „Izrael się go pozbył” – stwierdziła jedna z osób komentujących materiał. „Mgła zwana służby specjalne usa” [pisownia oryginalna] – napisała inna.

Nie jest jasne, czy to film z ostatnich chwil lotu śmigłowca

W rzeczywistości nie jest jasne, czy film dostępny na TikToku oraz w polskich mediach (np. 1, 2, 3) przedstawia ostatnie chwile lotu śmigłowca z prezydentem Raisim na pokładzie. Według opisu agencji Associated Press nagranie zostało wyemitowane w irańskiej telewizji 19 maja i przedstawia „materiał z wizyty prezydenta na północnym wschodzie kraju”.

W prawym dolnym rogu materiału widnieje logo Sieci Informacyjnej Islamskiej Republiki Iranu (IRINN). To państwowa stacja informacyjna należąca do jedynego w kraju nadawcy – Mediów Islamskiej Republiki Iranu (IRIB).

Na stronie IRIB można znaleźć pokazane w tiktoku nagranie ze śmigłowca. Podobnie jednak jak przy materiale IRINN podanym przez Associated Press nie znajdziemy tam informacji, że film przedstawia ostatnie chwile lotu. 

Po ujęciu przedstawiającym Ebrahima Raisiego wewnątrz maszyny widzimy dalszą część jego wizyty na granicy z Azerbejdżanem. Niewykluczone, że nagranie przedstawia więc lot prezydenta na miejsce wizyty, a nie jego powrót. Brakuje jednak źródła potwierdzającego tę informację.

Zanim uwierzysz – zweryfikuj

Jak pokazują przedstawione wyżej przykłady, wśród wielu informacji i materiałów na temat śmierci prezydenta Raisiego znajdziemy także te fałszywe. Niewykluczone, że z potrzeby szybkiego przekazania informacji na interesujący temat autorom wpisów w mediach społecznościowych brakuje czasu na dokładną ich weryfikację.

Warto znać to narzędzie, aby szybko i sprawie weryfikować materiały wideo. Podawanie niezweryfikowanych informacji może wywołać chaos informacyjny. Więcej o weryfikacji obrazem przeczytasz w jednej z naszych analiz.