
Czas czytania: około min.
Spór o Westerplatte
17.07.2019 godz. 12:19
Ostatnie posiedzenie Senatu zdominowała debata nad budzącą spore emocje specustawą o Westerplatte. Jakie są fakty w tej sprawie?
Wypowiedź
Jeśli chodzi o współprowadzenie, bo rozumiem, że taki postulat też się tu pojawił, to ja przypomnę, że kiedy w roku 2008 powstawało Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – podkreślam: w Gdańsku – to była decyzja premiera Donalda Tuska i ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego, że to będzie muzeum, którego jedynym organizatorem będzie minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Prawda
Uzasadnienie
Pierwotny statut Muzeum II Wojny Światowej (tutaj tekst ujednolicony) oznajmia: „§ 2. 1. Organizatorem Muzeum jest minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego. Nie ma mowy o żadnych innych organizatorach Muzeum.
Wg tego statutu tenże minister powoływał 11-osobową Radę Powierniczą, sprawował nadzór nad instytucją i zapewniał środki na jej działanie.
Ministrem kultury i dziedzictwa narodowego był wówczas Bogdan Zdrojewski, a premierem – Donald Tusk.
Obecnie Muzeum funkcjonuje według nowego statutu, będącego załącznikiem do zarządzenia Ministra kultury i dziedzictwa narodowego
Pierwotny statut Muzeum II Wojny Światowej (tutaj tekst ujednolicony) oznajmia: „§ 2. 1. Organizatorem Muzeum jest minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego. Nie ma mowy o żadnych innych organizatorach Muzeum.
Wg tego statutu tenże minister powoływał 11-osobową Radę Powierniczą, sprawował nadzór nad instytucją i zapewniał środki na jej działanie.
Ministrem kultury i dziedzictwa narodowego był wówczas Bogdan Zdrojewski, a premierem – Donald Tusk.
Obecnie Muzeum funkcjonuje według nowego statutu, będącego załącznikiem do zarządzenia Ministra kultury i dziedzictwa narodowego z dnia 6 kwietnia 2017 r.
Ustawa o muzeach w art. 5 mówi, że muzea mogą być tworzone przez ministrów i kierowników urzędów centralnych, jednostki samorządu terytorialnego, osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Muzeami państwowymi są muzea utworzone przez organy administracji rządowej. Muzeami samorządowymi są muzea utworzone albo przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego.
Podmioty tworzące muzea są obowiązane:
1) zapewnić środki potrzebne do utrzymania i rozwoju muzeum;
2) zapewnić bezpieczeństwo zgromadzonym zbiorom;
3) sprawować nadzór nad muzeum.
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, którego organizatorem jest minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, ma status muzeum państwowego. Zgodnie z ministerialnym wykazem muzeów, taki status ma łącznie 21 muzeów w Polsce. Muzeów samorządowych jest obecnie 323.
J. Sellin w swojej wypowiedzi odnosi się do toczącego się obecnie sporu pomiędzy miastem Gdańsk a rządem o budowę Muzeum Westerplatte. Rząd chce w tym celu przejąć zarządzanie terenami Westerplatte, na co pozwolić ma procedowana właśnie specustawa. Nie zgadzają się na to władze Gdańska. Wśród propozycji kompromisu ze strony prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz pojawił się pomysł współprowadzenia tej placówki przez samorząd i ministerstwo.
Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 powstało w grudniu 2015 roku. W marcu 2016 r. został przyjęty jego statut, mówiący, że organizatorem Muzeum jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
J. Sellin w liście do prezydent Dulkiewicz odpowiadając na postulat współprowadzenia Muzeum Westerplatte zauważa, że:
W obecnej formie Muzeum Westerplatte stanowi oddział Muzeum II Wojny Światowej. (…) Przepisy prawa nie pozwalają na współprowadzenie Oddziału Muzeum II Wojny Światowej jakim jest Muzeum Westerplatte.
Muzeum Westerplatte stało się oddziałem Muzeum II Wojny Światowej w 2017 roku, kiedy to doszło do połączenia obu placówek.
Na podstawie art. 21 Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, możliwe jest współprowadzenie muzeum lub innej instytucji kultury przez kilka podmiotów. Muzeum Westerplatte na mocy decyzji z 2017 r. nie jest już samodzielną instytucją, nie podlega więc pod omawiany artykuł ustawy. Oznacza to, że aby miasto Gdańsk mogło współprowadzić Muzeum Westerplatte, konieczna byłaby zmiana statutu całego Muzeum II Wojny Światowej lub wydzielenie Muzeum Westerplatte i odpowiednie uregulowanie statutowe.
W chwili obecnej Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi jako wspólne 59 instytucji kultury.
Muzeum współprowadzonych jest obecnie 27. Są wśród nich np. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej czy też Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944).
CZYTAJ WIĘCEJ
Wypowiedź
Otóż oddaję prezydentowi Aleksandrowi Kwaśniewskiemu, że w sierpniu 2003 r. ogłosił, że pole bitwy na Westerplatte znajdzie się na prezydenckiej ekskluzywnej liście pomników historii.

Prawda
Uzasadnienie
„Pole bitwy na Westerplatte” zostało uznane za pomnik historii rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 22 sierpnia 2003 r. Rozporządzenie to weszło w życie 1 września 2003 r.
Prezydentem był wówczas Aleksander Kwaśniewski.
Jak czytamy w rozporządzeniu:
celem ochrony pomnika historii jest zachowanie unikatowych wartości historycznych, przestrzennych, materialnych i niematerialnych, symbolizujących heroizm i waleczność żołnierza polskiego w okresie II wojny światowej – największej z wojen XX wieku.
Zgodnie z powyższym, wypowiedź uznajemy za prawdziwą.
„Pole bitwy na Westerplatte” zostało uznane za pomnik historii rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 22 sierpnia 2003 r. Rozporządzenie to weszło w życie 1 września 2003 r.
Prezydentem był wówczas Aleksander Kwaśniewski.
Jak czytamy w rozporządzeniu:
celem ochrony pomnika historii jest zachowanie unikatowych wartości historycznych, przestrzennych, materialnych i niematerialnych, symbolizujących heroizm i waleczność żołnierza polskiego w okresie II wojny światowej – największej z wojen XX wieku.
Zgodnie z powyższym, wypowiedź uznajemy za prawdziwą.
CZYTAJ WIĘCEJ
Wypowiedź
Wtedy (w 2003 r. – przyp. Demagog) na tej liście znajdowało się zaledwie 40 obiektów (pomników historii – przyp. Demagog) w Polsce.

Fałsz
Uzasadnienie
Prezydencka lista pomników historii w momencie przyjmowania w jej poczet Westerplatte liczyła jedynie siedemnaście obiektów (Westerplatte było chronologicznie osiemnastym), mianowicie:
- Rezerwat archeologiczny Biskupin w Biskupinie
- Jasna Góra – zespół klasztoru oo. Paulinów w Częstochowie
- Zespół katedralny we Fromborku
- Gdańsk – miasto w zasięgu obwarowań XVII w.
- Katedra p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Gnieźnie
- Kazimierz Dolny
- Historyczny zespół miasta Kraków
- Wyspa Ostrów Lednicki na Jeziorze Lednickim we wsi Lednogóra
- Zespół zamku krzyżackiego w Malborku
- Krzemio
Prezydencka lista pomników historii w momencie przyjmowania w jej poczet Westerplatte liczyła jedynie siedemnaście obiektów (Westerplatte było chronologicznie osiemnastym), mianowicie:
- Rezerwat archeologiczny Biskupin w Biskupinie
- Jasna Góra – zespół klasztoru oo. Paulinów w Częstochowie
- Zespół katedralny we Fromborku
- Gdańsk – miasto w zasięgu obwarowań XVII w.
- Katedra p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Gnieźnie
- Kazimierz Dolny
- Historyczny zespół miasta Kraków
- Wyspa Ostrów Lednicki na Jeziorze Lednickim we wsi Lednogóra
- Zespół zamku krzyżackiego w Malborku
- Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu we wsi Sudół
- Toruń – Stare i Nowe Miasto
- Warszawa – historyczny zespół miasta wraz z Traktem Królewskim i Wilanowem
- Kopalnia soli w Wieliczce
- Wrocław – zespół historycznego centrum
- Zamość – historyczny zespół miasta w zasięgu obwarowań XIX w. (wszystkie powyższe są pomnikami historii od 16 września 1994 r., kiedy to weszły w życie zarządzenia prezydenta Lecha Wałęsy z 8 września 1994 r.)
- Kopalnia soli Bochnia (od 6 października 2000 r.)
- Kalwaria – krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskie (od 17 listopada 2000 r.)
- Pole bitwy na Westerplatte w Gdańsku (od 1 września 2003 r.)
Lista ta nie liczyła wówczas 40 obiektów, jak twierdzi J. Sellin, w związku z czym wypowiedź uznajemy za fałszywą.
CZYTAJ WIĘCEJ
Wypowiedź
Dzisiaj jest ich już (pomników historii – przyp. Demagog) 105.

Prawda
Uzasadnienie
Obecnie, lista pomników historii faktycznie liczy 105 obiektów. Są to:
- Białystok – zespół kościoła pod wezwaniem Chrystusa Króla i św. Rocha
- Biskupin – rezerwat archeologiczny
- Bochnia – kopalnia soli
- Bohoniki i Kruszyniany – meczety i mizary
- Bóbrka – najstarsza kopalnia ropy naftowej
- Brzeg – Zamek Piastów Śląskich z renesansową bramą i kaplicą zamkową pod wezwaniem św. Jadwigi – nekropolią Piastów
- Chełmno – stare miasto
- Ciechocinek – zespół tężni i warzelni soli wraz z Parkiem Tężniowym oraz Parkiem Zdrojowym
- Częstochowa – Jasna Góra, zespół klasztoru oo. Paulinów
- Dobrzyca – zespół pałacowo-p
Obecnie, lista pomników historii faktycznie liczy 105 obiektów. Są to:
- Białystok – zespół kościoła pod wezwaniem Chrystusa Króla i św. Rocha
- Biskupin – rezerwat archeologiczny
- Bochnia – kopalnia soli
- Bohoniki i Kruszyniany – meczety i mizary
- Bóbrka – najstarsza kopalnia ropy naftowej
- Brzeg – Zamek Piastów Śląskich z renesansową bramą i kaplicą zamkową pod wezwaniem św. Jadwigi – nekropolią Piastów
- Chełmno – stare miasto
- Ciechocinek – zespół tężni i warzelni soli wraz z Parkiem Tężniowym oraz Parkiem Zdrojowym
- Częstochowa – Jasna Góra, zespół klasztoru oo. Paulinów
- Dobrzyca – zespół pałacowo-parkowy
- Duszniki Zdrój – Młyn papierniczy
- Frombork – zespół katedralny
- Gdańsk – miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku
- Gdańsk-Oliwa – zespół pocystersko-katedralny
- Gdańsk – pole bitwy na Westerplatte
- Gdańsk- Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności
- Gdańsk – Twierdza-Wisłoujście
- Gdynia – historyczny układ urbanistyczny śródmieścia
- Gliwice – radiostacja
- Gniezno – katedra pw. Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha
- Gostyń – Głogówko zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri
- Gościkowo-Paradyż – pocysterski zespół klasztorny
- Góra Św. Anny – komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy
- Grudziądz – zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły
- Grunwald – Pole Bitwy
- Janów Podlaski – Stadnina Koni
- Jawor – kościół ewangelicko-augsburski pw. Ducha Świętego, zwany Kościołem Pokoju
- Kalwaria Zebrzydowska – krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego
- Kamień Pomorski – zespół katedralny
- Kanał Augustowski – droga wodna
- Kanał Elbląski
- Katowice – Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny
- Katowice – osiedle robotnicze Nikiszowiec
- Kazimierz Dolny
- Kielce – dawny Pałac Biskupów i Katedra
- Klępsk – Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
- Kołbacz – założenie dawnego klasztoru Cystersów, późniejszej letniej rezydencji książąt pomorskich i domeny państwowej
- Koszuty – zespół dworsko-parkowy
- Kotlina Jeleniogórska – pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej
- Kozłówka – zespół pałacowo-parkowy
- Kórnik – zespół zamkowo-parkowy wraz z kościołem parafialnym – nekropolią właścicieli
- Kraków – historyczny zespół miasta
- Kraków – Kopiec Kościuszki z otoczeniem
- Krasiczyn – zespół zamkowo-parkowy
- Krzemionki k. Ostrowca Świętokrzyskiego – kopalnie krzemienia z okresu neolitu
- Krzeszów – zespół dawnego opactwa Cystersów
- Kwidzyn – zespół katedralno-zamkowy
- Ląd – zespół dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie nad Wartą
- Legnickie Pole – pobenedyktyński zespół klasztorny
- Leżajsk – zespół klasztorny oo. Bernardynów
- Lidzbark Warmiński – zamek biskupów warmińskich
- Lubiń – zespół opactwa Benedyktynów
- Lublin – historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny
- Łańcut – zespół zamkowo-parkowy
- Łęknica – Park Mużakowski, park w stylu krajobrazowym
- Łódź – wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego
- Łowicz – Bazylika Katedralna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- Malbork – zespół zamku krzyżackiego
- Nieborów i Arkadia – zespół pałacowo-ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny
- Nysa – zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy
- Oblęgorek – pałacyk Henryka Sienkiewicza wraz z zabytkowym parkiem i aleją lipową
- Olesno – kościół odpustowy pod wezwaniem św. Anny
- Ostrów Lednicki
- Ozimek – żelazny łańcuchowy most wiszący na rzece Mała Panew
- Paczków – Zespół Staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji
- Pelplin – zespół pocystersko-katedralny
- Płock – Wzgórze Tumskie
- Poznań – historyczny zespół miasta
- Przemyśl – Twierdza Przemyśl
- Przemyśl – zespół staromiejski
- Pułtusk – kolegiata pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie
- Racławice – teren historycznej Bitwy Racławickiej
- Radruż – zespół cerkiewny
- Rogalin – zespół pałacowy z ogrodem i parkiem
- Rydzyna – założenie rezydencjonalno-urbanistyczne
- Rytwiany – pokamedulski zespół klasztorny Pustelnia Złotego Lasu
- Sandomierz – historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy
- Srebrna Góra – Twierdza Srebrnogórska, nowożytna warownia górska z XVIII wieku
- Stargard Szczeciński – zespół kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Świata oraz średniowieczne mury obronne miasta
- Stary Sącz – zespół staromiejski wraz z klasztorem Sióstr Klarysek
- Strzegom – kościół pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła
- Strzelno – zespół dawnego klasztoru Norbertanek
- Sulejów – zespół opactwa Cystersów
- Świdnica – Katedra pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Wacława Męczennika
- Świdnica – zespół kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Świętej Trójcy, zwanego Kościołem Pokoju
- Święta Lipka – sanktuarium pielgrzymkowe
- Święty Krzyż – pobenedyktyński zespół klasztorny oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze
- Szalowa – kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła
- Tarnowskie Góry – podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni „Czarnego Pstrąga”
- Toruń – Stare i Nowe Miasto
- Trzebnica – zespół dawnego opactwa Cysterek
- Tyniec – zespół opactwa Benedyktynów
- Ujazd – ruiny zamku Krzyżtopór
- Warszawa – historyczny zespół miasta z Traktem Królewskim i Wilanowem
- Warszawa – Zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya
- Warszawa – zespół zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach
- Wąchock – zespół opactwa Cystersów
- Wieliczka – kopalnia soli
- Wiślica – zespół kolegiaty pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wraz z reliktami kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja oraz grodzisko
- Włocławek – katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- Wrocław – zespół historycznego centrum
- Wrocław – Hala Stulecia
- Zamość – historyczny zespół miasta w zasięgu obwarowań XIX wieku
- Żagań – poaugustiański zespół klasztorny
- Żyrardów – XIX – wieczna Osada Fabryczna
Lista ta została w ostatnich latach znacząco poszerzona. Wiąże się to z inicjatywą 100 Pomników Historii na 100-lecie odzyskania niepodległości. Inicjatywa rozszerzenia listy Pomników Historii do stu zrodziła się w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 roku, w toku opracowywania założeń Programu Wieloletniego „Niepodległa”. W wyniku konsultacji pomiędzy ministerstwem a kancelarią prezydenta uznano, że rozszerzenie listy pomników historii do symbolicznej liczby stu będzie odpowiednim uhonorowaniem stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, a jednocześnie wyraźnym wskazaniem na wielowiekową ciągłość państwa polskiego i kultury polskiej, które tworzyli przedstawiciele różnych stanów, nacji i wyznań.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansował projekt „100 Pomników Historii” kwotą 499 000 zł na lata 2017-2018. Dotacja została przeznaczona na przygotowanie dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia procedury uznania za pomnik historii kolejnych zabytków, tak, aby dopełnić ich listę do 100.
CZYTAJ WIĘCEJ
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
Wpłać darowiznę i działaj z nami!