Fake news w pigułce

W serwisie internetowym Gloria.tv pojawił się wpis pt. „Wg. danych Centrum Kontroli Chorób (CDC) 70% Amerykanów odmówiło »śmiercionki«!”. W artykule czytamy, że „Amerykanie przejrzeli propagandę prezydenta Bidena i kłamstwa na temat skuteczności zastrzyków z COVID-19”. Podane treści zostały zaczerpnięte wprost z anglojęzycznego serwisu expose-news.com, na którego łamach pojawia się wiele antyszczepionkowych materiałów.

Źródło: www.facebook.com

To nieprawda, że 70 proc. Amerykanów odrzuciło szczepionki przeciw COVID-19

W tekście zamieszczonym na Gloria.tv przyjęto, że skoro do dnia przeprowadzenia obliczeń 74,2 mln osób się nie zaszczepiło, 38 mln nie przyjęło drugiej dawki, a 119 mln nie przyjęło dawki dodatkowej, to odpowiada to ok. 70 proc. całkowitej populacji Stanów Zjednoczonych, która odrzuciła szczepienia. Jak czytamy: „70% Amerykanów odmówiło »śmiercionki«”, co mają potwierdzać statystyki Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

Takie przedstawienie sprawy to manipulowanie danymi. Żadne informacje ze strony Centers for Disease Control and Prevention (CDC) nie wskazują na to, by 70 proc. Amerykanów odrzuciło szczepionki przeciw COVID-19. Na podstawie statystyk można zauważyć, że na 19.07.2022 roku zaszczepionych co najmniej jedną dawką było 78,5 proc. osób, a w pełni zaszczepionych – 67,1 proc. Amerykanów, czyli 222 682 315 osób.

Źródło: www.cdc.gov

Identyczne doniesienia o „odrzuceniu” szczepień przez 70 proc. Amerykanów krążyły już w czerwcu 2021 roku, o czym pisała redakcja Reuters Fact-Check. Wtedy wskaźnik pełnego wyszczepienia wynosił 40 proc. i od tamtego czasu wzrósł o 27 punkty proc., pomimo rzekomego „odrzucenia” szczepień. W dodatku nie stosowano wtedy trzeciej dawki (była dostępna dopiero od września 2021 roku dla osób 65+ i niektórych specyficznych grup) – obecnie przyjęło ją już 47,9 proc. zaszczepionych w pełni Amerykanów.

Wskaźniki szczepień przeciw COVID-19 zmieniają się w czasie i nie można zakładać, że nieprzyjęcie podstawowego schematu szczepień lub dodatkowej dawki w krótkim okresie oznacza całkowitą rezygnację z procesu szczepienia. Niektórzy wciąż mogą oczekiwać na przyjęcie kolejnych dawek szczepienia. Pewna część osób oczekuje na dostęp do szczepienia po przechorowaniu COVID-19 (w USA czas wynosi trzy miesiące od przechorowania). Inni nie mogą tego uczynić z powodów zdrowotnych (np. z powodu anafilaksji po pierwszej dawce) lub nie mogą albo nie chcą ich przyjąć z wielu innych powodów (np. z powodu dezinformacji, obaw lub słabego promowania potrzeby szczepień w poszczególnych okresach).

Szczepionki przeciw COVID-19 nie sprawią, że będziesz niezniszczalny – ale chronią!

W tekście opublikowanym na Gloria.tv opisywano przypadki, które miały świadczyć o tym, że szczepienia nie działają. Jednym z nich było Gridiron Dinner: „wszyscy goście imprezy byli zobowiązani do okazania dowodu szczepienia. Tydzień później co najmniej 72 z 630 w pełni zaszczepionych/wzmocnionych gości uzyskało pozytywny wynik testu na COVID-19”. 

Gridiron Dinner to coroczna kolacja dla przedstawicieli amerykańskiej polityki i dziennikarzy. W czasie tegorocznego wydarzenia uczestnicy nie byli zobowiązani do przestrzegania zasad takich jak testowanie czy maskowanie, ale musieli okazać certyfikat zaszczepienia. 10 kwietnia poinformowano o ponad 70 osobach, które zachorowały – ale fakt ten nie dowodzi, że szczepionki przeciw COVID-19 są nieskuteczne.

Szczepionki przeciw COVID-19 są skuteczną formą ochrony przed zachorowaniem, ciężkim przebiegiem choroby czy też powikłaniami. Szczepionki nie są skuteczne w 100 proc. (jak każdy inny preparat) – przy uwzględnieniu wielu częstych kontaktów społecznych z zakażonymi, pojawianiu się nowych wariantów wirusa (np. Omikron) czy spadającej odporności z upływem czasu ryzyko zachorowania może rosnąć. Nie wiemy, kiedy dokładnie zaszczepiono wszystkich uczestników Gridiron Dinner – ich odporność mogła się zmniejszyć niezależnie od pojawienia się nowych wariantów wirusa.

Dane z Kanady dowodzą nieskuteczności szczepień? Kolejny fake news!

W dalszej części tekstu pisano też, że: „badanie oficjalnych danych opublikowanych przez rząd Kanady wykazało, że osoby trzykrotnie zaszczepione są obecnie czterokrotnie bardziej narażone na zakażenie COVID-19, dwukrotnie częściej hospitalizowane z powodu COVID-19 i dwukrotnie częściej umierają COVID-19 niż osoby nieszczepione”.

Dane kanadyjskiego rządu nie dowodzą, że osoby zaszczepione są bardziej narażone na COVID-19. W Kanadzie zaszczepiono w pełni 85 proc. społeczeństwa, a z tego powodu, że żaden preparat nie zapewnia 100 proc. ochrony, może dojść do zakażeń – a czasami nawet i zgonów – u osób zaszczepionych (więcej na ten temat przeczytasz w analizie o paradoksie wyszczepialności).

Kanadyjskie dane wskazują, że osoby niezaszczepione – które są mniejszą grupą w społeczeństwie – częściej chorują na COVID-19, są częściej hospitalizowane z powodu choroby, a także umierają częściej niż osoby zaszczepione. Z danych nie wynika, by osoby zaszczepione były narażone na większe ryzyko zachorowania lub zgonu z powodu COVID-19.

Źródło: www.health-infobase.canada.ca

Zarówno w Kanadzie, jak i wielu innych państwach duża część osób zaszczepionych trzecią dawką to osoby powyżej 60. roku życia. Wskaźniki wyszczepienia dodatkową dawką przekraczają 50 proc. w grupie wiekowej 40+, a 70 proc. wśród osób powyżej 60 lat. U takich osób ryzyko ciężkiego zachorowania na COVID-19 jest większe niezależnie od szczepień, ale i tak o wiele niższe, niż gdyby w ogóle nie przyjęły szczepienia przeciw COVID-19. 

Dane z innych krajów również potwierdzają, że osoby niezaszczepione są bardziej narażone na COVID-19. W Stanach Zjednoczonych ryzyko zgonu u niezaszczepionych było sześć razy większe niż u osób zaszczepionych w okresie od kwietnia 2021 roku do kwietnia 2022 roku, na co wskazują dane Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

Źródło: www.cdc.gov

Antyszczepionkowa dezinformacja: szczepionki winne… wszystkiemu?

W sieci pojawia się wiele antyszczepionkowych treści, które próbują przekonywać, że szczepienia doprowadzają do wielu różnych poważnych chorób jednocześnie. W naszych analizach przyglądaliśmy się zarzutom, jakoby szczepionki przeciw COVID-19 powodowały nowotwory czy AIDS. Takim przykładem jest też tekst, który pojawił się na stronie Gloria.tv. Napisano w nim, że szczepienia przeciw COVID-19 powodują „wzmocnienie zależne od przeciwciał” i „zespół nabytego niedoboru odporności”.

Wzmocnienie zależne od przeciwciał (ADE) to znane w świecie nauki zjawisko, które występuje rzadko w przypadku niektórych wirusów lub szczepionek wtedy, gdy przeciwciała wygenerowane poprzez zakażenie lub szczepienie nie są w stanie zneutralizować infekcji i wręcz „sprzyjają” rozwojowi infekcji. Niemniej jednak badania nie wykazały, by szczepionka przeciw COVID-19 przyczyniała się do cięższego przebiegu choroby u osób zaszczepionych. 

Z kolei zespół nabytego niedoboru odporności to AIDS. Szczepionki przeciw COVID-19 nie zawierają wirusa HIV i nie powodują AIDS. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zwraca uwagę, że „nie ma związku między szczepionkami COVID-19 a ryzykiem zakażenia HIV. Szczepionki przeciw COVID-19 poprawiają zdolność układu odpornościowego do zapobiegania COVID-19 i chronią zaszczepione osoby przed poważniejszymi powikłaniami COVID-19”. Więcej na ten temat przeczytasz w innej analizie.

W sprawie rzekomego wywoływania AIDS przez szczepionki dla redakcji PolitiFact wypowiedziało się kilku ekspertów. Michael Imperiale, profesor na wydziale mikrobiologii i immunologii na Uniwersytecie Michigan, przekazał, że „AIDS ma tylko jedną przyczynę, HIV”. Także David Wohl, ekspert ds. chorób zakaźnych i profesor specjalizujący się w badaniach nad HIV na Uniwersytecie Karoliny Północnej, podkreślił, że „nie ma takiej możliwości”. 

Podsumowanie

Już od dłuższego czasu propagatorzy fałszywych informacji na temat szczepień przeciw COVID-19 próbują przedstawić preparaty te jako niebezpieczne i nieskuteczne. Czasami bywa, że w procesie dezinformacji na ten temat wykorzystuje się manipulacje wokół oficjalnych statystyk. Podobnie jest w przypadku informacji o tym, jakoby 70 proc. Amerykanów odrzuciło szczepienia przeciw COVID-19 – nie jest ona zgodna z prawdą. 

Zanim uwierzymy w treści rozpowszechniane w sieci, zawsze warto dokonać je zweryfikować i porównać z pierwotnym źródłem. Z wiarygodnymi informacjami na temat szczepionek przeciw COVID-19 można zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia, Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, a także Europejskiej Agencji Leków.