Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
7 min czytania
Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
7 min czytania
Burak to lek na nowotwory? Jest zdrowy, ale nie leczy raka!
Fałszywe informacje na temat stosowania soku z warzyw w terapii onkologicznej.
Fot. k15 Photos / Unsplash / Modyfikacje: Demagog
Burak to lek na nowotwory? Jest zdrowy, ale nie leczy raka!
Fałszywe informacje na temat stosowania soku z warzyw w terapii onkologicznej.
FAKE NEWS W PIGUŁCE
- Na profilu ZdrowePoradniki opublikowano post odsyłający do strony, na której znajduje się artykuł dotyczący rzekomych leczniczych właściwości buraka oraz soku sporządzonego z tego warzywa, a także z marchwi, rzodkiewki i z ziemniaka.
- Buraki nie leczą chorób nowotworowych i nie znajdują się na listach rekomendowanych terapii onkologicznych (1, 2, 3).
- Warzywa są bardzo istotnym elementem zdrowej diety. Organizacje zajmujące się zdrowiem zalecają, by rośliny były dominującym składnikiem diety.
- Odpowiednio zbilansowana dieta, w tym spożywanie warzyw, pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na wiele chorób, w tym również chorób sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Jednak przypisywanie tym składnikom właściwości leczniczych jest niebezpieczne w przypadku pacjentów onkologicznych.
Proponowanie „cudownych leków” na wszelkie dolegliwości, w tym na choroby nowotworowe, to jeden z najczęstszych wątków pojawiających się w fake newsach. W takich doniesieniach czytamy zwykle, że tylko jeden prosty składnik wystarczy, by utrzymać zdrowie lub wyleczyć schorzenie. Prawda jest zwykle bardziej złożona.
16 lutego 2023 roku na profilu ZdrowePoradniki opublikowano post odsyłający do strony ZdrowePoradniki.pl, na której znajduje się artykuł dotyczący rzekomo leczniczych właściwości buraka oraz soku, którego jednym z głównych składników jest właśnie to warzywo.
Fot. Facebook
Post zyskał sporą popularność: udostępniono go 163 razy, skomentowano 57 razy, i oznaczono go 307 reakcjami. To nie pierwszy raz, kiedy ten artykuł został rozpowszechniony. Wcześniej zrobiono to m.in. w czerwcu 2022 roku, na tym samym profilu.
Buraki nie leczą nowotworów
W artykule napisano: „udowodniono, że buraki mają silne właściwości przeciwnowotworowe”.
Buraki nie leczą chorób nowotworowych. W zaleceniach dotyczących terapii nowotworów, udostępnianych przez czołowe organizacje zajmujące się leczeniem onkologicznym i promocją zdrowia, nie widnieją informacje na temat terapeutycznych właściwości buraków (1, 2, 3).
Owszem, warzywa te mogą stanowić ważny element zdrowej diety, która odgrywa istotną rolę w profilaktyce zachorowań, ale to nie znaczy, że wyleczy chorobę, która już się rozwinęła.
Dlaczego? Wynika to z kilku kwestii.
Zapobieganie to nie to samo co leczenie
Po pierwsze, choroby nowotworowe to bardzo różnorodna grupa schorzeń o złożonej etiologii (przyczynach) i patogenezie (drodze rozwoju ku patologii). To sprawia, że leki onkologiczne muszą być dobrane do konkretnego typu nowotworu, indywidualnego przypadku pacjenta itp. Tak jak nie ma jednego lekarstwa np. na choroby nóg (np. 1, 2, 3), tak również nie ma jednego preparatu, który leczy wszystkie nowotwory.
Po drugie, profilaktyka to zupełnie inne działanie niż leczenie. Kiedy w ustroju dojdzie do zmian nowotworowych, wymagają one innego postępowania niż wtedy, gdy chcemy im tylko zapobiegać.
Można to porównać do dowolnej innej sytuacji przebiegającej zgodnie z zasadami termodynamiki (a do takich należą zasadniczo wszystkie procesy: od biochemicznych reakcji zachodzących w organizmie po sytuacje z życia codziennego).
Na przykład: jeśli postawisz na krawędzi stołu szklankę, ta spadnie i płyn się wyleje. Jaka jest profilaktyka tej sytuacji? Stawianie naczynia z dala od brzegu blatu. Ale kiedy już woda się wyleje, możesz sobie stawiać kubek pośrodku blatu, ale nie usunie to wody z podłogi. A to dlatego, że szkoda już została wyrządzona i aby ją naprawić, potrzebne jest już całkiem inne działanie, a nie – profilaktyczne. Trzeba po prostu wziąć mop i wytrzeć rozlany płyn.
Betaina: prawdopodobnie ma działanie profilaktyczne
Dalej w tekście napisano: „betaina zawarta w burakach niszczy złośliwe komórki nowotworowe”.
Betainie – jednemu ze składników buraka – przypisuje się wiele prozdrowotnych właściwości, m.in. dlatego, że ma ona działanie przeciwzapalne. Jednak dobroczynne działanie tej substancji wykazywano zasadniczo w dwóch kontekstach: albo w profilaktycznym, albo in vitro (czyli w hodowli komórkowej, na szalce).
Jeśli chodzi o profilaktykę, to część badań wykazała, że spożywanie betainy koreluje ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na niektóre schorzenia (np. przebiegające ze stanem zapalnym wątroby). Betaina zdaje się również działać prewencyjnie w odniesieniu do kilku rodzajów nowotworów – czyli możliwe, że zmniejsza zachorowalność na te schorzenia.
Jednak badania te analizowały spożycie wyizolowanej betainy, a nie – buraków. Należy też mieć na względzie, że bezpieczeństwo stosowania betainy nadal nie zostało w pełni zbadane. A jakie jest działanie betainy, jeśli chodzi nie o profilaktykę, lecz o leczenie nowotworów?
Skuteczność lecznicza betainy tylko in vitro
Metaanaliza oceniająca zasadność spożywania betainy u pacjentów onkologicznych nie wykazała związku pomiędzy przyjmowaniem tej substancji a przeżywalnością po diagnozie. To potwierdza, że betaina być może działa prewencyjnie, ale nie leczy.
Niszczące działanie betainy na komórki nowotworowe wykazano tylko w warunkach in vitro. Tym bardziej nie ma wystarczających podstaw, by sądzić, że substancja ta – spożywana w buraku, a nie w postaci precyzyjnie wyizolowanego składnika – przyniesie efekty terapeutyczne.
Po pierwsze, badania in vitro i badania na ustroju żywym to dwie różne kwestie. Przykładowo: zalanie komórek nowotworowych na płytce hodowlanej samą wodą również by je zabiło (zginęłyby od nieprawidłowego ciśnienia osmotycznego), a przecież wypicie wody nie leczy raka, prawda?
Substancje czynne w warzywach trudno precyzyjnie kontrolować
Badania skuteczności betainy dotyczą precyzyjnego dawkowania substancji czynnej, a nie – zjadania buraków, ponieważ pozyskiwanie substancji aktywnych z pożywienia jest znacznie bardziej złożone i trudniejsze do kontrolowania niż przyjmowanie wyizolowanych związków.
Rośliny mogą mieć różną zawartość składników czynnych w zależności od tego, w jakich warunkach rosły, jak były przechowywane, transportowane itp. Poza tym składniki pożywienia podlegają w organizmie różnym procesom i przenikają do tkanek z różnorodną efektywnością.
Innymi słowy, betaina pozyskana z buraka mogłaby ulec metabolizmowi i wydaleniu z ustroju, zanim osiągnęłaby odpowiednie stężenie w komórkach nowotworowych.
Nie przedstawiono dowodów na skuteczność soku warzywnego w leczeniu onkologicznym
W artykule posunięto się znacznie dalej i napisano, że „ponad 50 tys. chorych na raka wyleczono tym niesamowitym sokiem”, składającym się z buraków, marchwi, selera, ziemniaków i rzodkiewek.
Na to twierdzenie nie przedstawiono jednak żadnych dowodów. Jedyne źródło, na jakie powołano się w tekście, to podstrona Organic Facts, na której ani nie znajdują się dane na temat rzekomych 50 tys. ozdrowieńców, ani w ogóle nie ma żadnej informacji dotyczącej nowotworów.
Tak, buraki i inne warzywa są zdrowe, ale nie są lekarstwem
W tekście napisano również, że „burak pomaga obniżyć ciśnienie krwi, leczy choroby serca”. Owszem, warzywa, w tym te wymienione w artykule, są bardzo istotnym elementem zdrowej diety. Organizacje zajmujące się zdrowiem zalecają, by rośliny stanowiły dominujący składnik żywienia.
Odpowiednio zbilansowana dieta pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na wiele chorób, w tym również chorób sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Jednak przypisywanie tym składnikom właściwości leczniczych jest niebezpieczne dla pacjentów onkologicznych, o czym pisaliśmy obszerniej w analizie dotyczącej diety warzywnej w onkologii.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
