FAKE NEWS W PIGUŁCE

Nasza czytelniczka poprosiła o zweryfikowanie facebookowego posta z 30 listopada 2023 roku na temat szkodliwych skutków oddziaływania turbin wiatrowych. Wpis ten liczy sobie już kilka miesięcy, ale nadal cieszy się zainteresowaniem internautów. 

Z wpisu dowiadujemy się o „syndromie turbin wiatrowych”, który ma objawiać się tym, że „ludzie cierpią na uporczywe infekcje narządów oddechowych, alergie, osłabienie układu odpornościowego, patologie kardiologiczne (utrudniona praca serca oraz rozrusznika serca), padaczkę, bóle kręgosłupa, bóle w klatce piersiowej, choroby układu pokarmowego i inne groźne dla człowieka choroby” [pisownia oryginalna].

Fot. www.facebook.com

Do tej pory na wpis zareagowano ponad 1,8 tys. razy i udostępniono go ponad 23 tys. razy. Pod postem znajduje się tylko jeden komentarz o treści: „Pięknie wyjaśnione” – po jego opublikowaniu autor posta wyłączył możliwość komentowania.

Nie ma wiarygodnych dowodów na istnienie „syndromu turbin wiatrowych”

We wpisie czytamy, że wiatraki „na obszarze nawet do 2-3km u osób tam przebywających zaburzają pracę narządów odpowiedzialnych za ruch, zmysł słuchu, wzroku, równowagi i świadomości pozycji. Jest to tzw. Syndrom Turbin Wiatrowych” [pisownia oryginalna]. W poście podano, że przebywanie w pobliżu farm wiatrowych ma się wiązać z wieloma problemami zdrowotnymi: od dolegliwości oddechowych po kardiologiczne i neurologiczne.

Efekt nocebo polega na tym, że odczuwająca go osoba deklaruje negatywny efekt oddziaływania leku czy procedury, ponieważ wierzy w to, że taki efekt powinien wystąpić i sugeruje się otrzymanymi wcześniej informacjami.

Siła sugestii – tak można wyjaśnić symptomy zgłaszane koło wiatraków

W 2014 roku na łamach „Health Psychology” opublikowano wyniki eksperymentu, w ramach którego sprawdzano, co wpływa na występowanie symptomów „syndromu turbin”. W badaniu skupiono się przede wszystkim na generowanych przez turbiny infradźwiękach.

W publikacji wykazano, że osoby, które były uprzednio przekonywane, że istnieje syndrom związany z tymi falami dźwiękowymi, zgłaszały dolegliwości, gdy oddziaływano na nie infradźwiękami. Natomiast ci badani, którzy nie byli wcześniej ostrzegani przed takim efektem, nie zgłaszali żadnych nowych symptomów.

To niepokój wywołuje symptomy „syndromu turbin wiatrowych”

Inne badanie, przeprowadzone w 2013 roku przez uczonych z University of Sydney, podeszło do zagadnienia od innej strony. Autorzy analizy sformułowali najpierw kilka cech, które miałaby „choroba” wywoływana nie przez realny czynnik przyczynowy, lecz przez czynniki psychiczne, czyli np. przez czyjąś sugestię (s. 7).

To oznacza, że badacze stworzyli swego rodzaju model „schorzenia”, które pojawiałoby się przede wszystkim tam, gdzie by się nim straszyło. Co to oznacza?

Uczeni przetestowali więc, czy zaburzenia zgłaszane przy turbinach wiatrowych pojawiają się zgodnie z przytoczonymi powyżej zależnościami. Jak wynika z tej i z innych analiz, symptomy syndromu nie są skorelowane z cechami wiatraków, lecz z tym, czy osoby mieszkające blisko nich zetknęły się wcześniej z informacjami na temat rzekomych zagrożeń związanych z farmami wiatrowymi.

Jakie są rekomendacje naukowców z PAN w sprawie farm wiatrowych?

W poście napisano również: „Polska Akademia Nauk wskazuje, że w celu wyznaczenia minimalnej odległości elektrowni wiatrowej od zabudowy mieszkaniowej należy wziąć pod uwagę takie czynniki mające wpływ na środowisko jak: hałas słyszalny, infradźwięki, migotanie światła, pola elektromagnetyczne, drgania i wibracje, odpadanie części turbiny” [pisownia oryginalna].

Eksperci z Polskiej Akademii Nauk biorą pod uwagę m.in. powyższe czynniki i w odniesieniu do nich wydają swoje rekomendacje. Instytucja zaleca, by zabudowa mieszkaniowa nie przekraczała strefy buforowej, czyli odległości 500 metrów od obrysu farm wiatrowych. I dodaje (s. 190): „ostateczna odległość, powinna być zawsze określona metodami obliczeniowymi i weryfikowana pomiarami terenowymi”. Jednocześnie podanych kwestii nie można wiązać z syndromem turbin wiatrowych.

PAN: aktualna metodyka oceny zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa

Poza opisanymi powyżej kwestiami PAN zauważa (s. 190): 

PAN odnosi się również do innych aspektów zdrowotnego oddziaływania farm wiatrowych, podając np. (s. 191):

Jaki jest wpływ wiatraków na zwierzęta i środowisko?

W facebookowym poście odniesiono się również do kwestii środowiskowego oddziaływania farm wiatrowych. Napisano w nim, że wiatrak „Zabija ptaki , indukuje dźwięki o niskich częstotliwosciach które powodują , ze życie wokół ucieka (jeżeli ma gdzie – jeżeli jest w pobliżu wiatraka zamknięty zbiornik wodny to ryby umierają, a inne zwierzęta uciekają z tego terenu)” [pisownia oryginalna].

To prawda, że obiekty budowane przez człowieka, takie jak wiatraki, szklane budynki, linie energetyczne czy wieże transmisyjne, ogólnie rzecz biorąc, wpływają niekorzystnie na środowisko przyrodnicze, w tym na ptaki. Potencjalne zagrożenia wynikające z obecności tych zabudowań to m.in.: utrata, degradacja lub rozdrobnienie siedlisk, niepokojenie czy kolizje (s. 159).

Farmy wiatrowe mogą być opłacalne i korzystniejsze niż inne rozwiązania

W poście czytamy dalej: [pisownia oryginalna]: „wiatrak: potrzebuje 30 ton smaru z paliw kopalnych żeby niwelować tarcie przy obrotach śmigieł, olbrzymi problem środowiskowy jest także w związku z koniecznością zagospodarowania polimerów zbrojonych włóknami, które stanowią element w produkcji łopat wiatraków. […] są bardzo drogie […] są nieopłacalne pod względem efektywności produkcji energii i kosztów jej produkcji”.

Podobne kwestie wyjaśnialiśmy już kilkukrotnie – zapoznaj się z naszymi tekstami, by zdobyć więcej informacji na ten temat (1, 2, 3). Ustalenia te można podsumować następująco: produkcja turbin wiatrowych nie jest obojętna dla środowiska, ale energia pochodząca z farm wiatrowych jest z reguły opłacalna (1, 2, 3) i prowadzi do mniejszego zanieczyszczenia (np. zanieczyszczenia powietrza) niż energia pochodząca z paliw kopalnych.

Na koniec w kwestii opłacalności czy zasadności korzystania z energii pochodzącej z wiatru warto zacytować jeszcze jedno stanowisko PAN (s. 190):

Ważna rola energii wiatrowej wynika m.in. z tego, że transformacja energetyczna wymaga przechodzenia na różne źródła zasilania i stopniową rezygnację z paliw kopalnych (s. 8–11). Redukcja emisji dwutlenku węgla jest możliwa dzięki wzrostowi produkcji i bezpośredniego wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (s. 9).